P9629, f. 143ra; V630, f. 253va; N442, f. 175ra; W411, f. 286r; V1341, f. 172vb

P9629, f. 143ra; V630, f. 253va; W411, f. 286r; V1341, f. 172vb CIIII1 EPISTOLA FELICIS2 PAPAE AD EPISCOPOS PER SICILIAM. INCIPIUNT3 4 CAPITULA DECRETORUM.

N442, f. 175ra CXXXV INCIPIT SYNODALE DECRETUM FELICIS PAPAE Flavio Boetio viro clarissimo consule sub die tertium Iduum Martiarum in basilica Constantiniana residente venerabile viro papa Felice unacum episcopis numero quadraginta quattuor, residentibus etiam presbiteris septuaginta sex, astantibus quoque diaconibus vel cuncto clero Felix praedictus episcopus ecclesiae catholicae urbis Romę eidem presidens synodo dixit: Communis dolor et generalis est gemitus, quod intra Africam rebaptizatos etiam episcopos, presbyteros diaconosque cognovimus, quę res sine dubio ad vestram quoque pervenit notitiam sanctitatis. De quo, quid observari debeat, ordinare nos convenit. Proinde ut manifesta sit super hoc nostra sententia, quae nobis sunt visa, recitentur. Anastasius diaconus recitavit:

I^{5 6} De his⁷, qui rebaptizati⁸ doluerunt et postea poenitere voluerunt.

II De presbyteris vel diaconibus, qui in lapsu hereticorum sese⁹ baptismati¹⁰ dederunt.

III De his, qui se¹¹ rebaptizandos impie dederunt.

IIII De his, qui per ignorantiam¹² aetatis rebaptizati sunt.

V De his, qui ab hereticis baptizati aut rebaptizati sunt, ut ad ecclesiasticam militiam non pertingant.

VI De poenitentibus, ut ab aliis episcopis non suscipiantur¹³.

Dilectissimis fratribus universis episcopis per Siciliam¹⁴ constitutis Felix¹⁵ in domino salutem.

Qualiter in Africanis regionibus astutia diaboli¹⁶ saevierit¹⁷ in populum christianum atque in id multiplici deceptione proruperit, ut non modo vulgus incautum, sed ipsos quoque in¹⁸ mortis profunda¹⁹ demerserit sacerdotes, nullus orbis²⁰ non ingemuit²¹, nulla terra nescivit. Unde in²² grandi merore positi dissimulare non possumus pereuntium atque a nobis exigendarum discrimen²³ animarum. Quapropter competens²⁴ adhibenda est talibus medela vulneribus, ne immatura curandi facilitas mortifera capitis²⁵ peste²⁶ nihil prosit, sed segnius²⁷ tracta pernicies reatu²⁸ non legitimae curationis involvat pariter²⁹ saucios et³⁰ medentes.

DE³¹ HIS, QUI REBAPTIZATI³² DOLUERUNT ET POSTEA POENITERE³³ VOLUERUNT³⁴.

I Imprimis itaque venientis ad vos et remedium postulantis³⁵ sollicite discutienda³⁶ est professio et persona decepti, ut medela³⁷ possit congruens³⁸ exhiberi, <V630, f. 253vb> et qui satisfacturus deo per poenitentiam rebaptizatum se legitime doluerit, utrum ad hoc facinus³⁹ concurrerit⁴⁰ an impulsus accesserit, requiratur sciens⁴¹, <N442, f. 175rb> quod se decipiat ipse, qui fallit, nihilque⁴² per nostram facilitatem tribunalis excelsi iudicio derogari, cui illa sunt recta⁴³, quae pia, quae vera, quae iusta sunt et aliter necessitatis, aliter tractanda est ratio voluntatis. Deterior⁴⁴ est autem causa illius, qui forte pretio⁴⁵ sollicitatus est, ut periret. Nihil enim intemptatum relinquit⁴⁶ inimicus, cui ne de sua liceat gaudere⁴⁷ captura, <V1341, f. 173ra> succurrendum est irretitis⁴⁸ et conterendus⁴⁹ <W411, f. 286v> venantis⁵⁰ est laqueus, ut⁵¹ infucatum⁵² lamentantibus⁵³ lapsum tam iustitiae moderatione, quam⁵⁴ compunctione pietatis ad aulam, quam reliquerant⁵⁵, sit regressus. Nec pudeat forsitan aut pigeat indictis ieiuniorum gemituumque⁵⁶ temporibus oboedire⁵⁷ aut aliis observantiae⁵⁸ salubrioris⁵⁹ obtemperare praeceptis, quia humilibus datur gratia, non superbis. Sit ergo ruina⁶⁰ sua⁶¹ prostratus, si⁶² quis in Christo fieri⁶³ quaerit erectus, et per dispositionis⁶⁴ nostrae ministerium⁶⁵, quod vestram sequi⁶⁶ convenit caritatem, nec alicui fas est vel velle vel posse transcendere, causas eius, qui⁶⁷ contra apostolicam doctrinam ad iterationem se baptismatis nimis⁶⁸ infaustam⁶⁹ dedit vel eius, qui aliquibus argumentis excusandum callide proprium putaverit esse consensum, <P9629, f. 143rb> sacerdotali vigore et humanitate⁷⁰ tractemus⁷¹, ut in eis fides, quae nisi est una iam nulla est, adiutorio domini iudicis ad salutem sine nostrae operationis offensione reparetur. Quia cum peccatoris a⁷² nobis satisfactio protrahitur, non praeter nostram laudem atque laetitiam mens eius ad veniam purgatior invenitur. Et ideo⁷³ memineritis hanc super⁷⁴ his nos⁷⁵ habere sententiam⁷⁶, ut, servata⁷⁷ discretione⁷⁸ peccantium, non eadem cuncti, qui lapsi sunt lance⁷⁹, pensentur, quoniam maioris castigationis est exigendus⁸⁰ usura^{81 82}, cui domus domini commissa fuerit disciplina.

DE⁸³ PRESBYTERIS VEL DIACONIBUS, QUI IN LAPSU HERETICORUM SESE⁸⁴ BAPTISMATIS⁸⁵ DEDERUNT.

II Ut ergo ab⁸⁶ ecclesiae summitatibus inchoemus⁸⁷, eos, quos episcopos, presbyteros vel diaconos fuisse constiterit et⁸⁸ seu⁸⁹ optantes⁹⁰ forsitan seu coactos⁹¹ lavacri illius unici⁹² salutarisque⁹³ claruerit fecisse iacturam et Christum⁹⁴, quem⁹⁵ non solum dono regenerationis, verum etiam gratia percepti honoris induerant, exuisse, cum constet⁹⁶ neminem ad secundam⁹⁷ tinctionem venire potuisse, nisi se palam christianum⁹⁸ negaverit et professus fuerit se⁹⁹ esse paganum¹⁰⁰. Quod cum generaliter sit in omnibus¹⁰¹ exsecrandum, multo magis in episcopis, presbyteris et¹⁰² diaconibus auditu¹⁰³ saltim dictuque¹⁰⁴ probatur horrendum. Sed¹⁰⁵ quia idem¹⁰⁶ dominus atque salvator clementissimus est et neminem vult¹⁰⁷ perire, usque ad exitus <N442, f. 175va> sui diem in¹⁰⁸ poenitentia, si resipiscunt, iacere conveniet¹⁰⁹, nec orationi¹¹⁰ nec¹¹¹ modo fidelium, sed nec caticuminorum quidem¹¹² omnimodis¹¹³ interesse, quibus communio laica¹¹⁴ in¹¹⁵ morte redhibenda est. Quam rem diligentius explorare vel facere probatissimi¹¹⁶ sacerdotis cura debebit.

DE¹¹⁷ RELIQUIS, QUI SE REBAPTIZANDOS IMPIE DEDERUNT.

III <V1341, f. 173rb> De clericis autem et monachis vel¹¹⁸ puellis dei aut saecularibus servari praecipimus hunc tenorem, quem <V630, f. 254ra> Nicena synodus circa eos, qui lapsi sunt vel fuerint, servandum esse constituit, ut¹¹⁹ scilicet¹²⁰, qui¹²¹ nulla necessitate, nullius rei timore¹²² atque periculo se, <W411, f. 287> ut rebaptizarentur, hereticis¹²³ impie dederunt, si tamen eos ex corde poeniteat¹²⁴, tribus annis inter¹²⁵ audientes sint¹²⁶, septem autem annis subiaceant inter poenitentes manibus sacerdotum¹²⁷, duobus etiam¹²⁸ oblationes modis omnibus non sinantur offerre, sed tantummodo popularibus¹²⁹ in oratione¹³⁰ socientur, nec¹³¹ confundatur¹³² deo colla submittere, qui eum non timuit¹³³ abnegare¹³⁴. Quod si utpote mortales¹³⁵ intra metas praescripti temporis coeperit vitae finis urgere, subveniendum est imploranti et seu¹³⁶ ab episcopo, qui poenitentiam dederit seu¹³⁷ ab alio¹³⁸, qui tamen datam esse¹³⁹ probaverit aut¹⁴⁰ similiter¹⁴¹ presbytero viaticum abeunti de saeculo non negetur.

DE¹⁴² HIS, QUI PER IGNORANTIAM AETATIS REBAPTIZATI¹⁴³ SUNT.

IIII¹⁴⁴ <P9629, f. 143va> Pueris autem, quibus, quod adhuc imberbes¹⁴⁵ sunt, a pubertate¹⁴⁶ vocabulum est, seu clericis sive laicis aut etiam similibus puellis, quibus ignorantia suffragatur aetatis, aliquamdiu¹⁴⁷ sub manus¹⁴⁸ impositione¹⁴⁹ detentis^{150 151} reddenda communio est, nec eorum exspectanda¹⁵² poenitentia, quos excipit¹⁵³ a¹⁵⁴ coercione¹⁵⁵ censura. Quod est a nobis provide¹⁵⁶ constitutum, ne hi, quibus in terreni labe¹⁵⁷ contagii plus minusve¹⁵⁸ restat ad¹⁵⁹ vitam, dum adhuc in poenitentia sunt, poenitenda forte committant. Quod si ante praefinitum poenitentiae tempus¹⁶⁰ dispectus¹⁶¹ a medicis aut evidentibus mortis¹⁶² pressus indiciis recepta, quisquam communionis gratia convalescit¹⁶³, servemus in eo, quod Niceni canones ordinarunt¹⁶⁴, ut habeatur inter illos, qui in oratione sola communicant¹⁶⁵, donec impleatur spatium temporis eidem praestitutum¹⁶⁶. Nec¹⁶⁷ caticuminos nostros, qui sub tali professione baptizati sunt, praeterimus, quia¹⁶⁸ non est causa dissimilis, sicut idem sancti canones ordinaverunt, eius, qui^{169 170} quolibet modo Christum, quem¹⁷¹ semel confessus¹⁷² est, abiurarit¹⁷³. Tribus annis inter audientes sint et postea cum catecuminis permittantur orare per manus impositionem¹⁷⁴ communionis <N442, f. 175vb> catholicae gratiam percepturi, exceptis sane tantummodo episcopis, presbyteris et diaconibus, quibus solo mortis suae tempore reconciliandos¹⁷⁵ esse iam diximus. Ceteros, id¹⁷⁶ est seu clericos sive monachos seu laicos sexus utriusque personas¹⁷⁷, quos violentiae¹⁷⁸ periculo¹⁷⁹ coactos¹⁸⁰ iterationem baptismatis subisse constiterit vel qui aliquo commento huius se¹⁸¹ facinoris piaculo¹⁸² dixerint¹⁸³ non teneri¹⁸⁴, his¹⁸⁵ poenitentiam per triennium <V1341, f. 173va> durare decernimus et per manus impositionem ad societatem recipi¹⁸⁶ sacramenti.

DE¹⁸⁷ HIS, QUI AB HERETICIS BAPTIZATI¹⁸⁸ AUT REBAPTIZATI¹⁸⁹ SUNT¹⁹⁰, UT AD ECCLESIASTICAM MILICIAM NON PERTINGANT¹⁹¹.

V¹⁹² In^{193 194} illo¹⁹⁵ per omnia custodito¹⁹⁶, ne ex eis umquam, qui in qualibet aetate alibi¹⁹⁷ quam in ecclesia catholica aut¹⁹⁸ baptizati aut rebaptizati sunt, ad ecclesiasticam¹⁹⁹ militiam prorsus permittantur accedere. Quibus satis esse debet, quod in catholicorum numerum²⁰⁰ sunt recepti, quod²⁰¹ de suo ordine et communione videbitur²⁰² ferre iudicium, quisquis hoc violaverit²⁰³ antistitum²⁰⁴, vel qui non removerit eum, <W411, f. 287v> quem ex eis ad ministerium clericale²⁰⁵ obrepsisse cognoverit.

DE²⁰⁶ POENITENTIBUS, UT AB²⁰⁷ ALIIS EPISCOPIS NON SUSCIPIANTUR.

VI <V630, f. 254rb> Curandum vero maxime et omni²⁰⁸ cautela est providendum, ne quis fratrum coepiscoporumque nostrorum aut²⁰⁹ etiam presbyterorum in alterius civitate vel diocesi poenitentem²¹⁰ vel sub manu positum sacerdotis aut²¹¹ eum, qui reconciliatum se²¹² esse dixerit, sine episcopi vel presbyteri testimonio et litteris aut in parrochia presbyteri²¹³ aut episcopus²¹⁴ in civitate suscipiat. Quod²¹⁵ si aliqua dissimulatione neglegitur²¹⁶, culpa²¹⁷ tangit etiam clerum²¹⁸, qui locis, in quibus hoc minus curatum fuerit, commoratur²¹⁹.

His itaque rite dispositis et ad ecclesiarum <P9629, f. 143vb> vestrarum notitiam nostra²²⁰ deliberatione²²¹ perlatis parere²²² vos convenit, quibus²²³ licet ad animarum reparationem nihil deesse videatur²²⁴, tamen si cui novi aliquid et, quod praeterire²²⁵ non²²⁶ potuit, fuerit revelatum, secundum beatum Paulum apostolum tacente²²⁷ priore fidenter²²⁸ insinuet, quia spiritus sanctus, ubi vult, spirat²²⁹, maxime cum sua causa tractatur²³⁰, nec nos pigebit audire, et si qua sunt omissa, non arroganter²³¹ abnuere, sed rationabiliter ordinare.

Deus vos custodiat, dilectissimi fratres²³².

P9629, f. 143vb; V630, f. 254rb; N441, f. 175vb; W411, f. 287v; V1341, f. 173va