1. Anacletus-Brief

Die Auflösung der Handschriftensiglen und Hinweise zur Edition finden Sie hier.

O93, f. 4ra; V630, f. 18vb; N442, f. 19rb; I83, f. 35ra; VD38, f. 32rb; SG670, p. 40 (49)a; Bcan4, f. 39v; E97, f. 19vb; P102; BII13, f. 29va; S105, f. 17r

INCIPIT^¹ ^² ^³ EPISTOLA^⁴ ANACLETI PAPAE DE^⁵ OPPRESSIONE ET^⁶ LACERATIONE CHRISTIANORUM ET, QUOD^⁷ ECCLESIA NAVI COMPARETUR, ATQUE DE CETERIS IBI^⁸ INSERTIS^⁹ NEGOTIIS OMNIBUS EPISCOPIS SCRIPTA^¹⁰.

<VD38, f. 32va> [H. 1] Anacletus^¹² servus Christi Iesu in sede apostolica domino serviens episcopis omnibus et ceteris cunctis fidelibus, qui coaequalem^¹³ vobiscum^¹⁴ sortiti^¹⁵ sunt fidem^¹⁶, gratia^¹⁷ vobis et pax atque consolatio <I83, f. 35rb> multiplicetur^¹⁸ a domino in saecula^¹⁹.

Benedictus deus et pater domini nostri Iesu Christi, qui secundum magnam misericordiam suam regeneravit nos in spem vivam per resurrectionem Christi Iesu ex mortuis in hereditatem <O93, f. 4va> incorruptibilem et incontaminatam^²⁰ et immarcescibilem^²¹ conservatam in caelis in vobis, qui in virtute dei custodimini^²² per fidem in^²³ salutem paratam revelari in tem<SG670, p. 40 (49)b>pore novissimo, in quo exultabitis, modicum nunc, si^²⁴ oportet^²⁵ contristari^²⁶ <V630, f. 19ra> in variis^²⁷ temptationibus, ut probatio vestrae^²⁸ fidei multo pretiosior sit auro, quod per ignem probatur, si tamen in^²⁹ tribulationibus^³⁰ experti^³¹ probati inveniamini. Patientes estote, dilectissimi, quia patientia probationem operatur, probatio^³² vero spem, spes autem non confundit. Ecce agricola exspectat pretiosum fructum^³³ terrae patienter ferens, donec accipiat temporaneum^³⁴ et serotinum. Si agricolae^³⁵ haec patienter ferunt pro temporalibus fructibus, quanto magis vos pro aeternis patientes esse debetis? <S105, f. 17v> Estote ergo patientes et confirmate corda vestra, ut <BII13, f. 29vb> adveniente <I83, f. 35va> iudice Christo laeti et probati esse valeatis. Nolite ingemiscere^³⁶ in^³⁷ alterutrum, <VD38, f. 32vb> ut non iudicemini. Ecce^³⁸ iudex ante ianuam assistit^³⁹. Exemplum accipite^⁴⁰, carissimi, laboris et patientiae prophetas^⁴¹, qui locuti sunt <SG670, p. 41 (48)a> in^⁴² nomine domini. En^⁴³ beatificamus^⁴⁴, qui sustinuerunt. Sufferentiam^⁴⁵ Iob audistis et finem domini vidistis, <E97, f. 20ra> quoniam misericors et miserator est^⁴⁶ dominus^⁴⁷.

Tribulationes vestras^⁴⁸ audivimus, fratres, tam per vestros quam et per aliorum apocrisiarios^⁴⁹, super quibus valde dolemus vobisque compatimur et auxilium ferre, prout ipse largitus fuerit, qui pro nobis non solum tribulatus^⁵⁰, sed etiam passus est, parati sumus. Nolite mirari, carissimi, qui persecutiones patimini, quasi novi vobis^⁵¹ aliquid contingat, sed communicantes Christi passionibus gaudete, ut^⁵² et in revelatione gloriae eius gaudeatis exultantes. <N442, f. 19va> Si exprobramini^⁵³ ^⁵⁴ in nomine Christi, beati eritis, quoniam, quod est honoris, gloriae et virtutis dei et^⁵⁵, quia^⁵⁶ est eius spiritus, super vos requiescet. Nemo autem vestrum patiatur^⁵⁷ quasi^⁵⁸ homicida aut fur aut maledicus aut alienorum appetitor^⁵⁹, si <I83, f. 35vb> autem ut christianus, non <SG670, p. 41 (48)b> erubescat, glorificet autem deum in isto nomine, quoniam tempus^⁶⁰ est, ut incipiat^⁶¹ iudicium de domo^⁶² dei. Si autem primum a nobis, quis finis eorum, qui non credunt dei evangelio? Et si iustus vix^⁶³ salvabitur, impius et peccator, ubi parebunt^⁶⁴? <VD38, f. 33ra> Itaque^⁶⁵ et hi, qui patiuntur secundum voluntatem dei, fideli crea<BII13, f. 30ra>tori commendant^⁶⁶ animas suas in benefactis.

similis^⁶⁹ est omnis^⁷⁰ ecclesiae^⁷¹ status^⁷² navi^⁷³ magnae, quae per undosum pelagus^⁷⁴ diversis e locis et regionibus viros <Bcan4, f. 40r> portat ad unam potentis^⁷⁵ ^⁷⁶ regni urbem properare cupientes^⁷⁷. Sit ergo navis auctor^⁷⁸ huius dominus ipse omnipotens deus, gubernator vero sit^⁷⁹ Christus, tunc^⁸⁰ deinde proretae officium episcopus^⁸¹ impleat, presbyter^⁸² nautarum, <V630, f. 19rb> <S105, f. 18r> diaconi dispensatorum locum teneant, hi, qui catecizant^⁸³, naustologis^⁸⁴ conferuntur^⁸⁵. Epibatis^⁸⁶ autem toti<SG670, p. 42a>us fraternitatis multitudo sit similis. Ipsum quoque mare hic mundus habeatur. Ventorum^⁸⁷ vero varietates et turbinum diversis temptationibus conferantur, <I83, f. 36ra> persecutiones, tribulationes sive pericula fluctibus exaequentur^⁸⁸. Terreni vero spiritus, qui vel^⁸⁹ de torrentibus vel de^⁹⁰ convallibus spirant, pseudoprophetarum et seductorum seu pravae doctrinae verba <E97, f. 20rb> docentur^⁹¹,

promuntoria^⁹³ vero et loca confragosa hi, qui in potestatibus saeculi^⁹⁴ sunt iudices et pericula minantur ac mortes^⁹⁵. Bithalassa vero loca^⁹⁶, quae duplicibus^⁹⁷ undae^⁹⁸ fallacis aestibus^⁹⁹ verberantur, dubiis mente et repromissionum^¹⁰⁰ veritate^¹⁰¹ nutantibus conferantur atque^¹⁰² his, <VD38, f. 33rb> qui irrationabili fidem <BII13, f. 30rb> nostram^¹⁰³ ratione discutiunt^¹⁰⁴. Hypocritae vero et dolosi piratis^¹⁰⁵ similes habeantur^¹⁰⁶. Iam vero rapidus vertex^¹⁰⁷ et tartarea carybdis et saxis illisa^¹⁰⁸ naufragia ac mortiferae sub<SG670, p. 42b>mersiones, quid aliud aestimanda sunt quam peccata? Restat igitur, ut haec navis cursu^¹⁰⁹ prospero tuta possit portum desideratae urbis intrare^¹¹⁰ et^¹¹¹ ita deo precem fundere, ut navigantes mereantur audiri.

[H. 3] Audivimus^¹¹², fratres, quod quidam^¹¹³ detrahunt et accusant sacerdotes dei^¹¹⁴ cupientes eos damnare^¹¹⁵ non intellegentes forsitan, quod <I83, f. 36rb> iniuria^¹¹⁶ sacerdotum ad Christum pertinet, cuius vice funguntur.

Nec^¹¹⁷ hoc aspiciunt, quod beatus princeps apostolorum instructor noster ait: Deponentes igitur omnem^¹¹⁸ maliciam et omnem^¹¹⁹ dolum et simulationes et invi<N442, f. 19vb>dias et omnes detractiones, sicut modo geniti infantes rationabiles^¹²⁰ sine dolo lac concupiscite, ut in eo <O93, f. 4vb> crescatis in salutem. Et dominus per prophetam inquit: Qui vult vitam diligere^¹²¹ et videre dies bonos, coerceat linguam suam a malo, et labia eius ne loquantur dolum, <SG670, p. 43a> <S105, f. 18v> et cetera^¹²². Qui autem ista transgrediuntur, profecto transgressores^¹²³ legis dei et contemptores atque inoboedientes <VD38, f. 33va> eius praeceptis exsistunt. Unde et beatus Iacobus^¹²⁴ apostolus ait: Si diligitis proximos sicut vosmetipsos^¹²⁵, bene facitis, si autem personas accipitis, peccatum operamini, redarguti^¹²⁶ ^¹²⁷ a lege quasi transgressores, et cetera. <BII13, f. 30va> Et beati^¹²⁸ apostoli ac praedecessor^¹²⁹ noster Clemens, vir apostolicus et spiritu dei plenus, unacum^¹³⁰ reliquis^¹³¹ sanctis collegis^¹³² ^¹³³ suis statuit dicens: Accusandi^¹³⁴ ^¹³⁵ vel testificandi licentia denegetur^¹³⁶, <I83, f. 36va> qui christia<V630, f. 19va>nae religionis et nominis dignitatem^¹³⁷ et suae legis vel sui propositi^¹³⁸ normam aut regulariter prohibita neglexerint.

P102; BII13: IIII Qui nominentur apostatae et quod omnis apostata non possit recipi in accusatione aut testimonio

[H. 4] Transgressores^¹³⁹ enim sponte legis suae eiusque violatores apostatae^¹⁴⁰ ^¹⁴¹ nominantur.

Omnis enim apostata^¹⁴² refutandus^¹⁴³ est^¹⁴⁴ ante reversionem <E97, f. 20va> suam, non^¹⁴⁵ in^¹⁴⁶ accu<SG670, p. 43b>satione recte agentium aut testimonio suscipiendus, quia vir duplex animo inconstans^¹⁴⁷ ^¹⁴⁸ est in omnibus viis suis.

[H. 5] Quicumque autem, ut ait apostolus^¹⁴⁹ Iacobus, totam legem servaverit^¹⁵⁰, offendit^¹⁵¹ autem in uno, factus est omnium reus. Qui enim dixit: Non moechaberis, dixit et: non occides. Quod si non moechaberis, occides^¹⁵² autem, factus es^¹⁵³ transgressor legis. Sic loquimini et sic facite sicut per legem libertatis incipientes iudicari. Iudicium enim sine misericordia illi, qui non fecit^¹⁵⁴ misericordiam. Superexaltat^¹⁵⁵ ^¹⁵⁶ autem misericordia^¹⁵⁷ iudicio^¹⁵⁸, <VD38, f. 33vb> et dominus ait: Nolo mortem peccatoris, <Bcan4, f. 40v> sed ut convertatur et vivat, et multa talia horumque^¹⁵⁹ similia. <BII13, f. 30vb> Nemo^¹⁶⁰ enim, inquit apostolus, nostrum sibi vivit, et nemo sibi moritur, sive^¹⁶¹ ergo vivimus sive morimur, domini sumus. In <I83, f. 36vb> hoc enim^¹⁶² Christus mor<SG670, p. 44a>tuus^¹⁶³ est^¹⁶⁴ et revixit, ut et mortuorum et vivorum dominetur. Tu autem, quid^¹⁶⁵ iudicas fratrem tuum, aut tu, quare spernis^¹⁶⁶ fratrem tuum? Omnes enim stabimus ante tribunal dei^¹⁶⁷. Scriptum est enim: Vivo ego, dicit dominus, quoniam mihi flectetur^¹⁶⁸ omne genu, et omnis^¹⁶⁹ lingua confitebitur deo^¹⁷⁰. Itaque^¹⁷¹ unusquisque nostrum pro se rationem reddet deo. Non <S105, f. 19r> ergo amplius invicem iudicemus, sed^¹⁷² hoc iudicate magis, ne ponatis offendiculum fratri vel scandalum.

P102; BII13: VI Quod multum praevaleat derogatio quando derogator creditur fide dignus

[H. 6] Scimus enim, quia multum derogatio praevalet, quando derogator^¹⁷³ creditur fide dignus. Ideo, fratres, variis detractionibus et^¹⁷⁴ accusationibus non oportet labefactari^¹⁷⁵ iudices et primates ecclesiae, sed magis apostolorum et doctorum regulis informari et roborari. Unde iustum est omnes^¹⁷⁶ in^¹⁷⁷ universo Romanorum orbe doctores legis ea, quae legis sunt recte sapere^¹⁷⁸ et operari^¹⁷⁹, et <SG670, p. 44b> non regulas nascentis <N442, f. 20ra> ecclesiae confundi^¹⁸⁰, aut fidem ac^¹⁸¹ doctrinam apostolorum variis maculare doctrinis, nec fratres^¹⁸² infestare^¹⁸³ ^¹⁸⁴.

Si^¹⁸⁵ autem omnia in hoc <I83, f. 37ra> saeculo vindicata essent, <VD38, f. 34ra> locum <BII13, f. 31ra> divina iudicia non haberent. Supervacuis^¹⁸⁶ enim ad^¹⁸⁷ beneficia^¹⁸⁸ laborat impendiis^¹⁸⁹, qui^¹⁹⁰ solem certat^¹⁹¹ facibus adiuvare^¹⁹². Ideo^¹⁹³ si aliquis putat^¹⁹⁴ deo in hoc placere, quod servos suos^¹⁹⁵ accusat^¹⁹⁶ et, ut meliores fiant, dicit se hoc agere, in vanum laborat <V630, f. 19vb> et plus invidiae^¹⁹⁷ stimulis^¹⁹⁸ agitatur^¹⁹⁹ ^²⁰⁰ quam <E97, f. 20vb> caritatis, quoniam^²⁰¹ gratiae plenitudo adiectione^²⁰² non indiget nec ulla^²⁰³ requirit commendationis augmenta. Erigit^²⁰⁴ ergo doctores conscientia^²⁰⁵ sua et, si quando incertis temporum^²⁰⁶ flatibus^²⁰⁷ opponuntur, sustinent mala, quae saeculis^²⁰⁸ magis sunt ascribenda quam meritis.

[H. 7] Datam enim scimus^²⁰⁹ satanae potestatem, ut servos^²¹⁰ <SG670, p. 45a> Christi cribraret^²¹¹, ut, quod de tritico inveniri^²¹² possit^²¹³, horreis iungeretur^²¹⁴ et, quod de paleis^²¹⁵, ad ignium^²¹⁶ alimenta transiret^²¹⁷.

Ad vos specialiter dictum est: Nolite timere pusillus^²¹⁸ grex^²¹⁹, complacuit^²²⁰ patri^²²¹ vestro dare^²²² vobis regnum, venit inter vos gladius perfidorum, ut marcida^²²³ ecclesiae membra resecaret^²²⁴ et ad caelestem gloriam sana^²²⁵ perduceret. Quos^²²⁶ ha<I83, f. 37rb>beat Christus^²²⁷ milites, certamen ostendit, qui triumphum mereantur^²²⁸, per bella cognoscuntur^²²⁹.

Scimus^²³⁰ autem multos ob id infestare^²³¹ <S105, f. 19v> doctores, ut eos perdant et propriae voluntatis placita adimpleant. Non propterea tamen doctores, in quantum vires <VD38, f. 34rb> <BII13, f. 31rb> suppetunt^²³², a recta aemulatione^²³³ et bona intentione^²³⁴ recedere^²³⁵ debent scientes, quia beati, qui persecutionem^²³⁶ paciuntur propter iustitiam.

P102; BII13: VIII Nihil esse illo pastore miserius qui luporum laudibus gloriatur

[H. 8] Nihil^²³⁷ autem illo^²³⁸ est pastore miserius, qui luporum <SG670, p. 45b> laudibus gloriatur.

Quibus si^²³⁹ placere voluerit atque ab^²⁴⁰ his amari delegerit, erit^²⁴¹ hinc^²⁴² ovibus magna pernicies^²⁴³. Nullus ergo pastorum^²⁴⁴ placere lupis et gregibus ovium potest. Perdit^²⁴⁵ enim laboris memoriam mens terrenis^²⁴⁶ obligata carceribus. Sicut^²⁴⁷ artium in suo^²⁴⁸ quoque^²⁴⁹ opere^²⁵⁰ invenitur mater instantia, ita noverca eruditionis est neglegentia. Nullus^²⁵¹ ergo praeiudicium^²⁵² alteri^²⁵³ faciat, <O93, f. 5ra> neque, quod sibi fieri^²⁵⁴ non vult, exerceat^²⁵⁵. Nemo^²⁵⁶ dictum de aliquo inveniet^²⁵⁷, quod in eius^²⁵⁸ actibus non agnoscat. Ego autem labefactatam^²⁵⁹ <I83, f. 37va> non solum quietem meam^²⁶⁰, sed et salutem inimicorum^²⁶¹ valitudine^²⁶² et rumorum procellis agnosco. Potens est divinitas immensae^²⁶³ tempestatis incerta bono serenitatis amovere. Et quid aliud, si^²⁶⁴ Christus passus est pro nobis^²⁶⁵, vobis relinquens^²⁶⁶ exemplum^²⁶⁷, <SG670, p. 46a> ut^²⁶⁸ ^²⁶⁹ sequamur^²⁷⁰ vestigia eius, <Bcan4, f. 41r> et apostoli passi sunt, sequentes eius exemplum et reliqui patres, nisi ut sequamur tam doctrinam eorum quam et exemplum, et patiamur <E97, f. 21ra> adversa pro Christo, et cum patribus atque cum fratribus crucem portemus eorumque tribulationibus compatiamur, ut Christi veri disci<BII13, f. 31va>puli inveniamur, qui dixit: <VD38, f. 34va> Qui vult^²⁷¹ venire post me, abneget seme<N442, f. 20rb>tipsum et tollat <V630, f. 20ra> crucem suam et sequatur me, et reliqua. Praesumptio^²⁷² ^²⁷³ est, si dominorum beneficia^²⁷⁴ famuli non sequantur^²⁷⁵. Obsequium ergo aestimandum^²⁷⁶ puto, quod pariturus^²⁷⁷ impendo^²⁷⁸. Quid est enim^²⁷⁹, quod plus creditur filii vocabulum^²⁸⁰ valere quam obsequium? Et non quaeritur, quid in^²⁸¹ amoris lance promoveas^²⁸², sed quale <I83, f. 37vb> ad praeiudicium aestimanti^²⁸³ nomen opponas, <S105, f. 20r> cum apud prudentes frustra <SG670, p. 46b> sobolem^²⁸⁴ dicimus, nisi exhibeat, quod vocatur^²⁸⁵. Ego vero nolo^²⁸⁶ errore meo alienas culpas asserere^²⁸⁷, ut^²⁸⁸ factum^²⁸⁹, quod^²⁹⁰ doleo^²⁹¹, admisisse^²⁹² ^²⁹³ convincar. Odisti, inquit dominus^²⁹⁴ per prophetam, omnes operantes iniquitatem, perdes loquentes mendacium. Virum sanguinum et dolosum abominabitur dominus, ego autem in multitudine misericordiae tuae^²⁹⁵ introibo in domum tuam adoraboque^²⁹⁶ in templo sancto tuo in timore tuo.

Domine^²⁹⁷, deduc me in iustitia tua propter inimicos^²⁹⁸ meos, dirige ante faciem meam viam^²⁹⁹ tuam, non est^³⁰⁰ in ore eorum rectum, interiora eorum insidiae, sepulchrum patens^³⁰¹ guttur eorum, linguam suam lenificant^³⁰² ^³⁰³. Condemna eos, deus, decidant a consiliis^³⁰⁴ suis, iuxta multitudinem^³⁰⁵ scelerum eorum^³⁰⁶ ^³⁰⁷ expelle eos, quoniam provocaverunt^³⁰⁸ te^³⁰⁹. Et^³¹⁰ laetentur omnes, qui sperant in te, in saeculum laudabunt^³¹¹. <VD38, f. 34vb> Et proteges eos, et laetabuntur in te, qui diligunt <SG670, p. 47a> nomen tuum, quia^³¹² tu benedicis^³¹³ iusto. <BII13, f. 31vb> Domine, ut^³¹⁴ hasta placabilitatis^³¹⁵ coronabis eum. <I83, f. 38ra>

P102; BII13: VIIII Ut perfecte sacrificantes deo non vexentur nec ipsi soli hoc agant dum sacrificant

[H. 9] Deo^³¹⁶ enim perfecte sacrificantes non debent vexari^³¹⁷, sed portari^³¹⁸, consolari atque ab^³¹⁹ omnibus venerari.

Ipsi^³²⁰ autem, quando domino sacrificant, non soli hoc agere debent, sed testes secum^³²¹ adhibeant, ut domino perfecte in sacratis deo sacrificare locis probentur. Ait namque auctoritas legis divinae: Vide^³²², ne offeras^³²³ holocausta tua in omni loco, quem videris, sed in loco, quem elegerit^³²⁴ dominus deus tuus.

P102; BII13: X Ut episcopus deo sacrificans plures testes habeat secum quam alius sacerdos

In sollemnioribus^³³⁷ quippe diebus aut septem aut quinque aut tres diaconos^³³⁸, qui eius^³³⁹ oculi dicuntur, et subdiaconos^³⁴⁰ atque^³⁴¹ reliquos ministros secum habeat, qui sacris induti ves<SG670, p. 47b>timentis in fronte^³⁴² et a tergo et^³⁴³ presbyteri e^³⁴⁴ regione dextra levaque^³⁴⁵ ^³⁴⁶, contrito corde <V630, f. 20rb> et humiliato spiritu^³⁴⁷ ac prono^³⁴⁸ stent vultu^³⁴⁹ custodientes eum a malivolis hominibus et consensum eius praebeant <S105, f. 20v> sacrificio.

P102; BII13: XI Quod omnes ministri altaris communicare debeant si noluerint ecclesiasticis carere liminibus

[H. 11] Peracta^³⁵⁰ autem consecratione omnes communi<I83, f. 38rb>cent, qui noluerint <BII13, f. 32ra> ecclesiasticis carere liminibus^³⁵¹. <VD38, f. 35ra>

Servite, inquit dominus^³⁵³ ^³⁵⁴ per^³⁵⁵ prophetam^³⁵⁶ David, in timore et exultate^³⁵⁷ ei in^³⁵⁸ tremore, <N442, f. 20va> adorate pure, ne forte irascatur et pereatis de via.

P102; BII13: XII Quod omnes sacerdotes domini oporteat doceri ut et ceteros instruant et sibi proficiant

[H. 12] Doceri ergo omnes oportet, qui domini sacerdotio funguntur, ut et^³⁶³ ceteros instruant^³⁶⁴ et sibi proficiant. Scriptum est autem: Qui docti fuerint, fulgebunt^³⁶⁵ quasi^³⁶⁶ splendor firmamenti, et qui ad iustitiam erudiunt multos, quasi stellae in^³⁶⁷ perpetuas aeternitates. Et alibi: <SG670, p. 48a> Populus autem sciens deum suum obtinebit^³⁶⁸ et faciet, et docti in populo docebunt plurimos^³⁶⁹.

Ipsa enim <Bcan4, f. 41v> veritas^³⁷⁰ per se infert et dicit: Beatus est, qui non fuerit scandalizatus in me. Ille^³⁷¹ procul dubio scandalizatus^³⁷² est^³⁷³ in deum, qui recte^³⁷⁴ non docet, et qui eius scandalizat episcopum vel sacerdotem. Impie namque agen<I83, f. 38va>tes sunt impii, neque intellegent^³⁷⁵ omnes impii, porro docti intellegent^³⁷⁶. Omnes enim in^³⁷⁷ invicem humilitatem insinuate, quia deus superbis resistit, humilibus^³⁷⁸ dat gratiam. Nolite, inquit Ioannes apostolus, omni^³⁷⁹ spiritui^³⁸⁰ credere, sed probate spiritus, si ex deo <BII13, f. 32rb> sunt, quoniam pseudoprophetae exierunt in mundum. <VD38, f. 35rb> Et^³⁸¹ idem ipse alibi ait: Vos, quod^³⁸² audistis ab initio, in vobis permaneat, si in vobis permanserit, quod ab initio audistis, et^³⁸³ vos in filio et patre manebitis^³⁸⁴. Et haec est^³⁸⁵ repromissio^³⁸⁶, <O93, f. 5rb> quam ipse pollicitus^³⁸⁷ ^³⁸⁸ est nobis, vita^³⁸⁹ aeter<SG670, p. 48b>na^³⁹⁰. Haec scripsi vobis de his, qui seducunt^³⁹¹ vos. Et vos unctionem, <E97, f. 21va> quam accepistis ab eo, maneat in vobis. Et non^³⁹² necesse habetis^³⁹³, ut aliquis doceat vos, sed sicut unctio eius docet vos de omnibus, et verum est, et^³⁹⁴ non est mendacium, et sicut docuit vos, manete in eo. Et nunc, filioli, manete in eo et^³⁹⁵, cum apparuerit, habemus^³⁹⁶ fiduciam, et^³⁹⁷ non confundamur ab eo in adventu eius. Scitis^³⁹⁸, quoniam iustus est, <S105, f. 21r> scitote, quoniam et omnis^³⁹⁹, qui facit iustitiam^⁴⁰⁰, <I83, f. 38vb> ex ipso natus est. Videte, qualem caritatem dedit nobis pater, ut filii dei nominemur et simus^⁴⁰¹. Propter hoc^⁴⁰² mundus non novit nos, quia non novit eum. Carissimi, nunc filii dei sumus et nondum apparuit, quid^⁴⁰³ erimus. Scimus, quoniam, cum <V630, f. 20va> apparuerit, similes ei erimus, quoniam videbimus eum, sicuti est^⁴⁰⁴. Et omnis, qui habet spem^⁴⁰⁵ hanc in eo, sanctificat se, sicut et ille sanctus est. Omnis, qui facit peccatum, <SG670, p. 49a> et iniquitatem facit, et peccatum est iniquitas. Et scitis, quia ille apparuit, ut peccata tolleret, et peccatum in eo non est. Omnis, qui in eo^⁴⁰⁶ <VD38, f. 35va> manet, non peccat^⁴⁰⁷, et omnis, qui peccat, non vidit eum nec cognovit eum. <BII13, f. 32va> Filioli, nemo vos seducat. Qui facit iustitiam, iustus est, sicut et ille iustus^⁴⁰⁸ est. Qui facit peccatum, ex diabolo est, quoniam ab initio diabolus peccat. In hoc apparuit filius dei, ut dissolvat^⁴⁰⁹ opera diaboli. Omnis, qui natus est ex deo, peccatum non facit, quoniam semen ipsius in eo manet, et non potest peccare, quoniam ex deo natus est. In hoc manifesti sunt filii^⁴¹⁰ dei et filii diaboli. Omnis^⁴¹¹, qui non est iustus, <I83, f. 39ra> non est de^⁴¹² deo et, qui non diligit fratrem suum, quoniam haec est annuntiatio, quam audistis ab i<N442, f. 20vb>nitio,

ut diligamus alterutrum, non sicut Cain^⁴¹³, qui ex maligno <SG670, p. 49b> erat et occidit fratrem suum, et propter hoc^⁴¹⁴ occidit eum, quoniam opera eius maligna erant^⁴¹⁵, fratris autem^⁴¹⁶ eius^⁴¹⁷ iusta. Nolite mirari, fratres, si odit vos mundus. Nos scimus, quoniam translati sumus de morte in^⁴¹⁸ vitam, quoniam diligimus fratres. Qui non diligit, manet in morte. Omnis, qui odit fratrem suum, homicida est. Et scitis, quia^⁴¹⁹ omnis homicida non habet vitam aeternam in semetipso^⁴²⁰ manentem. In hoc cognovimus caritatem dei, quoniam^⁴²¹ <E97, f. 21vb> ille pro nobis animam suam posuit, et nos debemus pro fratribus animas ponere. Qui habuerit substantiam^⁴²² mundi et viderit fratrem <VD38, f. 35vb> suum^⁴²³ necessitatem^⁴²⁴ habere et clauserit viscera sua ab eo, quomodo caritas dei manet in eo? Filioli^⁴²⁵, non diligamus verbo <S105, f. 21v> nec^⁴²⁶ lingua, sed opere^⁴²⁷ et veritate. In hoc cognoscimus^⁴²⁸, quoniam ex veritate^⁴²⁹ sumus, et in conspectu eius suademus corda nostra, quoniam, <SG670, p. 50a> si repraehenderit nos <BII13, f. 32vb> cor^⁴³⁰, maior est deus corde nostro, et no<I83, f. 39rb>vit omnia. Carissimi, si cor nostrum^⁴³¹ repraehenderit nos, fiduciam habemus ad^⁴³² deum, et quicquid petierimus, accipiemus ab eo, quoniam mandata eius custodimus^⁴³³ et ea, quae sunt placita coram eo, facimus. Et hoc est mandatum^⁴³⁴ eius^⁴³⁵, ut credamus in nomine filii eius Iesu Christi et diligamus alterutrum, sicut dedit mandatum nobis^⁴³⁶. Et qui servat mandata eius, in illo manet et ipse in eo, et in hoc^⁴³⁷ scimus^⁴³⁸, quoniam <V630, f. 20vb> manet in nobis de spiritu, quem dedit nobis^⁴³⁹.

P102; BII13: XIII Quod sicut deus creator hominis est caritas est bonus et iustus ita^⁴⁴⁰ homo creatus est ad similitudinem suam^⁴⁴¹ ut caritatem haberet ut bonus esset et iustus et quod illum debet imitari ad cuius imaginem conditus est

<Bcan4, f. 42r> [H. 13] Et^⁴⁴² sicut deus creator^⁴⁴³, qui hominem ad^⁴⁴⁴ similitudinem suam creavit^⁴⁴⁵, est^⁴⁴⁶ ^⁴⁴⁷ caritas, est^⁴⁴⁸ bonus, iustus, patiens atque mitis et misericors, et cetera virtutum sanctarum insignia^⁴⁴⁹, quae de eo leguntur. Ita homo creatus est, ut caritatem haberet, ut bonus esset^⁴⁵⁰ et iustus, ut^⁴⁵¹ patiens atque mitis^⁴⁵², mundus et miseri<SG670, p. 50b>cors foret^⁴⁵³. Quas virtutes, quanto plus quisque^⁴⁵⁴ in seipso habet, tanto pro<VD38, f. 36ra>pius^⁴⁵⁵ est deo et maior^⁴⁵⁶ est^⁴⁵⁷ ac^⁴⁵⁸ sui conditoris gerit^⁴⁵⁹ ^⁴⁶⁰ similitudinem. Si vero, quod absit, aliquis per devia^⁴⁶¹ vitiorum et divortia^⁴⁶² criminum ab hac nobi<BII13, f. 33ra>lissima sui con<I83, f. 39va>ditoris^⁴⁶³ similitudine^⁴⁶⁴ degener^⁴⁶⁵ ^⁴⁶⁶ oberrat^⁴⁶⁷, tunc fiet de eo, quod scriptum est: Et homo, cum in honore esset, non intellexit^⁴⁶⁸, comparatus est iumentis insipientibus et similis factus est illis. Qui^⁴⁶⁹ maior honor potuit^⁴⁷⁰ homini esse, quam ut ad similitudinem sui factoris conderetur^⁴⁷¹ et eisdem virtutum vestimentis ornaretur, quibus et conditor, de quo legitur: Dominus regnavit, decore^⁴⁷² indutus^⁴⁷³ est,

BII13: qualis (ein Wort unleserlich) homo exibere debeat (zwei Wörter unleserlich)

id est omnium virtutum splendore et totius <E97, f. 21'ra> bonitatis decore ornatus^⁴⁷⁴, vel quod maius homini^⁴⁷⁵ potest esse dede<SG670, p. 51a>cus^⁴⁷⁶ ^⁴⁷⁷ aut infelicior^⁴⁷⁸ miseria^⁴⁷⁹, quam ut hac similitudinis gloria sui conditoris amissa^⁴⁸⁰ ad informem^⁴⁸¹ et irrationabilem brutorum iumentorum delabitur^⁴⁸² ^⁴⁸³ similitudinem? Quapropter^⁴⁸⁴ quisque diligentius attendat primae condicionis suae excellentiam^⁴⁸⁵ et venerandam^⁴⁸⁶ ^⁴⁸⁷ sanctae trinitatis in seipso imaginem^⁴⁸⁸ agnoscat <O93, f. 5va> honoremque similitudinis divinae, ad <N442, f. 21ra> quem^⁴⁸⁹ creatus est, nobilitate^⁴⁹⁰ ^⁴⁹¹ morum^⁴⁹², exsecratio^⁴⁹³ virtutum, dignitatem^⁴⁹⁴ <I83, f. 39vb> meritorum habere contendat, ut, quando apparuerit, <S105, f. 22r> qualis sit, tunc similis^⁴⁹⁵ <VD38, f. 36rb> ei appareat, qui se mirabiliter ad similitudinem suam in primo Adam condidit, mirabiliusque in secundo reformavit^⁴⁹⁶ ^⁴⁹⁷. Omnis igitur homo, qui ad imaginem dei factus est^⁴⁹⁸, illum debet imitari, cuius ad^⁴⁹⁹ imaginem conditus est, illius debet <BII13, f. 33rb> sequi vestigia, qui eum ad imaginem sui^⁵⁰⁰ condidit.

Consiliarium vero ac protectorem melius^⁵⁰¹ repperiri^⁵⁰² ^⁵⁰³ non poterit quam illum, qui eum ad imaginem sui^⁵⁰⁴ condidit, <SG670, p. 51b> qui eum pretioso sanguine suo redemit, et propter eum homo fieri non est dedignatus, quem procul dubio inveniet, si in eum totam spem suam iuxta psalmistae vocem proiecerit. Ait namque: Proice^⁵⁰⁵ super dominum caritatem^⁵⁰⁶ tuam, et ipse te enutriet nec^⁵⁰⁷ dabit in aeternum fluctuationem iusto. Omnis^⁵⁰⁸ enim homo in^⁵⁰⁹ sua causa^⁵¹⁰ deficiens et in^⁵¹¹ suis hesitans^⁵¹² ^⁵¹³ consiliis quaerit sibi amicum fidelem, in cuius consiliis confidat, qui in suis^⁵¹⁴ diffidebat, et talem <V630, f. 21ra> fiduciam habet in illo, ut omne secretum <I83, f. 40ra> sui pectoris^⁵¹⁵ ei pandat^⁵¹⁶ et aperiat. Quid dulcius est, quam habeas^⁵¹⁷ illum, cum quo omnia possis loqui ut tecum? Si ista cum hominibus fiunt, quanto magis cum deo hoc est agendum, qui^⁵¹⁸ omnes^⁵¹⁹ vult salvos fieri et neminem^⁵²⁰ perire? Nam si veraciter^⁵²¹ deum credimus eumque diligi<SG670, p. 52a>mus, ut debemus, <VD38, f. 36va> et proximos sicut^⁵²² nosmetipsos, in eumque totam spem proiecerimus^⁵²³ nostram, ipse nos eripiet et consolabitur. Et, sicut per angelum suum Habacuc prophetam cum prandiis in lacum leonum ad^⁵²⁴ Danielem vatem^⁵²⁵ misit, <E97, f. 21'rb> et Philippum, unum de septem diaconibus, ad eunuchum, ita dabit vobis liberationem et consolationem.

Fratres estis^⁵²⁷, invicem vos <BII13, f. 33va> diligite, ut veri domini discipuli dici^⁵²⁸ et^⁵²⁹ effici mereamini^⁵³⁰.

P102; BII13: XIIII De detractoribus et raptoribus et quod pater noster deus sit mater vero ecclesia

Et qui abstulerit^⁵³⁶ aliquid patri vel matri, dicitque^⁵³⁷ hoc peccatum <Bcan4, f. 42v> non esse^⁵³⁸, homicidae particeps <I83, f. 40rb> est. Pater noster sine dubio deus^⁵³⁹ est, qui nos creavit, mater vero^⁵⁴⁰ nostra ecclesia, quae nos^⁵⁴¹ in baptis<SG670, p. 52b>mo spiritaliter regeneravit.

Ergo qui Christi^⁵⁴² pecunias et ecclesiae rapit, aufert^⁵⁴³ vel fraudat, homicida est, atque homicida ante conspectum^⁵⁴⁴ iusti^⁵⁴⁵ iudicis esse deputabitur^⁵⁴⁶. <S105, f. 22v> Qui rapit pecuniam proximi sui, iniquitatem operatur, qui^⁵⁴⁷ autem pecuniam^⁵⁴⁸ vel res ecclesiae abstulerit, sacrilegium facit.

P102; BII13: XV De privilegiis ecclesiarum et^⁵⁴⁹ sacerdotum et de legibus ecclesie firmandis et peregrinis iudiciis submovendis et ut^⁵⁵⁰ unaqueque provincia suos iustos habeat iudices et non externos

[H. 15] Privilegia^⁵⁵¹ enim ecclesiarum et sacerdotum sancti apostoli iussu salvatoris intemerata^⁵⁵² et inviolata aevis^⁵⁵³ decreverunt^⁵⁵⁴ <VD38, f. 36vb> manere temporibus. Leges ecclesiae apostolica firmamus auctoritate et peregrina^⁵⁵⁵ iudicia^⁵⁵⁶ submovemus.

Unde <N442, f. 21rb> et dominus^⁵⁵⁷ mentionem faciens Loth per Moysen loquitur dicens: Ingressus es^⁵⁵⁸, quidam^⁵⁵⁹ inquiunt^⁵⁶⁰, ut advena, numquid ut iudices^⁵⁶¹?

Unaquaeque^⁵⁶² enim^⁵⁶³ provincia tam iuxta ecclesi<BII13, f. 33vb>asticas quam^⁵⁶⁴ iuxta saeculi leges suos debet iustos et non iniquos habere iudices, et non externos^⁵⁶⁵, nisi <SG670, p. 53a> apostolicae huius sedis decreverit auctoritas^⁵⁶⁶,

P102; BII13: XVI De iudicio ecclesiastico et de saeculari et ut oppressus libere appellet sacerdotum iudicium

[H. 16] Si autem fuerit ecclesiasticum apud episcopos^⁵⁷⁹ interveniente primate, si^⁵⁸⁰ maior causa fuerit,

si vero minor, <V630, f. 21rb> metropolitano. Si^⁵⁸¹ vero fuerit saeculare, apud^⁵⁸² eiusdem ordinis viros^⁵⁸³ iudicio tamen episcoporum^⁵⁸⁴, cum apostolus^⁵⁸⁵ privatorum christianorum causas magis ad^⁵⁸⁶ ecclesias^⁵⁸⁷ deferri <VD38, f. 37ra> et ibidem sacerdotali^⁵⁸⁸ iudicio terminari voluit. Omnis^⁵⁸⁹ enim oppressus^⁵⁹⁰ libere sacerdotum^⁵⁹¹, <E97, f. 21'va> si voluerit, appellet iudicium et a nullo prohibeatur, sed ab^⁵⁹² his fulciatur^⁵⁹³ et liberetur.

P102; BII13: XVII De difficilibus^⁵⁹⁴ causis aut maioribus ortis negotiis

[H. 17] Si autem difficiles causae aut maiora^⁵⁹⁵ negotia orta fuerint, <SG670, p. 53b> ad maiorem sedem referantur, et si illic facile^⁵⁹⁶ discerni^⁵⁹⁷ non poterint^⁵⁹⁸ aut iuste terminari, ubi fuerit^⁵⁹⁹ summorum congregatio congregata, quod <BII13, f. 34ra> per singulos^⁶⁰⁰ annos bis^⁶⁰¹ fieri solet et debet, iuste et deo placite coram patriarcha aut primate ecclesiastica^⁶⁰² et coram patri<O93, f. 5vb>cio saecularia^⁶⁰³ iudicentur negotia in commune.

Quod^⁶⁰⁴ si difficiliores^⁶⁰⁵ ortae fuerint^⁶⁰⁶ quaestiones aut episcoporum^⁶⁰⁷ vel maiorum iudicia aut maiores <I83, f. 40vb> causae fuerint, ad^⁶⁰⁸ sedem apostolicam, si appellatum^⁶⁰⁹ <S105, f. 23r> fuerit, referantur,

quoniam hoc apostoli statuerunt^⁶¹⁰ iussione salvatoris, ut^⁶¹¹ maiores et difficiliores quaestiones semper ad sedem deferantur^⁶¹² apostolicam, super quam Christus universam construxit ecclesiam, dicente^⁶¹³ ipso ad beatum principem apostolorum Petrum: Tu es, inquit, Petrus, et super hanc petram aedificabo ecclesiam meam, et reliqua.

Sit^⁶¹⁴ ergo, <VD38, f. 37rb> fratres, constantia vestra adversus <SG670, p. 54a> contentiones eorum, qui adversa sapiunt, et non, quae dei sunt^⁶¹⁵, et erit fortior petra constantia vestra, sicut scriptum est: Ne timueritis^⁶¹⁶ ab eis, neque terreamini a facie eorum, qui corpus occidunt, animam autem non possunt occidere. Quod autem in aure^⁶¹⁷ auditis, praedicate in lumine illum timentes, qui potest^⁶¹⁸ animam et corpus occidere et mittere <N442, f. 21va> in gehennam. Fratres mei, in carne enim^⁶¹⁹ ambulantes non secundum carnem militamus. Arma enim militiae nostrae non carnalia, sed potentia deo ad destructionem^⁶²⁰ munitionum consilia destruentes et omnem exaltationem extollentem se adversus^⁶²¹ scientiam dei, et^⁶²² in <BII13, f. 34rb> captivitatem redigentes^⁶²³ omnem <I83, f. 41ra> cogitationem in obsequium Christo^⁶²⁴ perducentes^⁶²⁵.

De cetero, fratres, confortamini <Bcan4, f. 43r> in domino et in potentia fortitudinis eius, ut^⁶²⁶ pax vobis multa et gratia^⁶²⁷ a deo et domino nostro Iesu Christo ministretur. Amplectimur^⁶²⁸ ^⁶²⁹ et osculamur^⁶³⁰ ac, si praesentes cari<SG670, p. 54b>tatem vestram in unitate spiritus^⁶³¹, in vinculo pacis et caritatis Christi. Propter quod, carissimi, exspectantes satagite^⁶³² immaculati <VD38, f. 37va> et inviolati^⁶³³ inveniri in pace <E97, f. 21'vb> et domini nostri longanimitatem^⁶³⁴ salutem arbitramini. Sicut et carissimus frater noster <V630, f. 21va> Paulus secundum datam sibi sapientiam scripsit vobis^⁶³⁵, sicut^⁶³⁶ et in^⁶³⁷ omnibus epistolis^⁶³⁸ loquens in eis de his, in quibus sunt quaedam difficilia intellectu, quae^⁶³⁹ indocti et instabiles depravant^⁶⁴⁰ sicut^⁶⁴¹ et^⁶⁴² ceteras scripturas^⁶⁴³ ad suam perditionem. Vos autem^⁶⁴⁴ igitur, fratres, praescientes custodite, ne insipientium errore transducti excidatis^⁶⁴⁵ a^⁶⁴⁶ propria firmitate. Crescite vero in gratia et^⁶⁴⁷ cognitione domini nostri Iesu Christi et salvatoris. Vos autem, carissimi, memores estote verborum, quae praedicta sunt ab apostolis domini nostri^⁶⁴⁸ Iesu Christi, qui dicebant vobis, quoniam in novissimo tempore venient illusores^⁶⁴⁹ secundum sua desideria ambulantes^⁶⁵⁰ impietatum^⁶⁵¹. Hi sunt, qui segregant semetipsos, anima<SG670, p. 55a>les, <I83, f. 41rb> spiritum non habentes, vos autem, carissimi^⁶⁵², superaedificantes vosmetipsos sanctissimae vestrae fidei in spiritu sancto orantes. Ipsos^⁶⁵³ vos in <BII13, f. 34va> dilectione dei servate exspectantes misericordiam domini nostri Iesu Christi in vitam aeternam. Et hos quidem arguite^⁶⁵⁴ iudicatos^⁶⁵⁵, illos vero salvate^⁶⁵⁶ de igne rapientes. Aliis^⁶⁵⁷ autem miseremini in timore odientes eam, quae carnalis est, maculatam tunicam^⁶⁵⁸ ^⁶⁵⁹. Ei autem, qui potens est vos <S105, f. 23v> conservare sine peccato et constituere <VD38, f. 37vb> ante conspectum gloriae suae immaculatos in^⁶⁶⁰ exultatione, soli deo salvatori nostro per Iesum Christum dominum^⁶⁶¹ nostrum gloria, magnificentia et imperium et potestas ante omnia saecula et nunc et in omnia saecula saeculorum. Amen.

O93, f. 5va; V630, f. 21va; N442, f. 21va; I83, f. 41 rb; VD38, f. 37vb; SG670, p. 55a; Bcan4, f. 43r; E97, f. 21'vb; P102; BII13, f. 34va; S105, f. 23v

1 Überschrift] Incipiunt decreta anacleti papae P102; BII13; Überschrift fehlt S105

3 INCIPIT EPISTOLA] DECRETA V630; E97; INCIPIUNT EPISTOLAE VD38

4 EPISTOLA] EPISTOLAE VD38; EPISTOLA SANCTI SG670

5 DE OPPRESSIONE ET LACERATIONE CHRISTIANORUM ET, QUOD ECCLESIA NAVI COMPARETUR, ATQUE DE CETERIS IBI INSERTIS NEGOTIIS OMNIBUS EPISCOPIS SCRIPTA] QUOD NON SINT VITUPERANDI SACERDOTES et de unitate trinitatis (SACERDOTES et de unitate trinitatis korr. aus SACERDOTES SG670) EX NOVO ET VETERI TESTAMENTO VEL TRADITIONE PATRUM COMPILATA SG670

6 ET LACERATIONE fehlt V630; E97

7 QUOD ECCLESIA NAVI COMPARETUR, ATQUE DE CETERIS IBI INSERTIS NEGOTIIS OMNIBUS EPISCOPIS SCRIPTA] ET DE ACCUSATIONE EPISCOPI ET DE ORDINATIONE ARCHIEPISCOPORUM ET CETERORUM ET DE PRIMATIBUS ET DE (de fehlt E97) PATRIARCHIS EORUMQUE MINISTERIO (MINISTERIO] ministerio CAP. II E97) V630; E97

12 nacletus korr. aus necletus S105

14 nobiscum V630; SG670; E97; S105

15 sortiti korr. aus sorti I83

17 gratia korr. aus gratiam P102

18 multiplicentur SG670; S105

20 incontaminata I83; incotaminatam VD38

21 inmarciscibilem O93; immarcecibilem korr. aus immarciscibilem N442; inmarcessibilem SG670; Bcan4; S105

22 custodimini korr. aus costodimini SG670

23 in korr. aus et SG670; et S105

24 Si korr. aus Sicut SG670; Sicut S105

25 oportet korr. aus oportet in I83

27 variis korr. aus varias V630

28 vestrae fidei] fidei vestrę E97

30 interlinear vel nes E97

31 am Rande cogniti perseverantes VD38

33 fructum terrae] terrae fructum korr. aus terrae N442

36 ingemescere O93; I83; VD38; ingemiscere korr. aus ingemescere Bcan4; ingemescere korr. aus ingemiscere S105

40 accipite] a capite O93; accipite korr. aus a capite N442; capite I83; VD38; Bcan4; P102; BII13; S105

41 prophetas] a prophetis korr. aus prophetas Bcan4; a prophetis P102; BII13

42 in nomine domini fehlt E97

43 Etenim SG670; S105; Ecce E97

44 beatificamus] beatificamus eos korr. aus beatificamus SG670; beatificamus eos S105

45 am Rande pacientiam VD38

46 est dominus] dominus est V630; E97

47 dominus fehlt I83; Bcan4; deus SG670; S105

48 vestras korr. aus nostras S105

49 am Rande responsales sive legatos VD38

50 tribulatio I83; tribulatus korr. aus tribulatio Bcan4

53 am Rande conviciamini VD38

54 exprobamini N442; I83; S105; exprobramini korr. aus exprobamini E97

55 am Rande et quieti SG670

56 qui V630; SG670; E97; BII13; S105

59 am Rande desiderator VD38

60 tempus est korr. aus tempus S105

61 incipiat iudicium korr. aus incipiat N442

65 Itaque korr. aus Ita BII13

67 am Rande Nota O93; V630

68 praedictus fehlt I83; SG670; Bcan4; S105

69 Similis korr. aus Similes SG670; similis korr. aus simil BII13

72 statutus VD38; status korr. aus fretum SG670; fretum S105

73 novi P102; navi korr. aus novi S105

74 pelagum I83; pelagus korr. aus pelagum Bcan4

76 potentis regni korr. aus potentis Bcan4

78 auctor korr. aus actor O93

80 tum I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

81 episcopus korr. aus episcopatus SG670

82 presbyteri VD38; SG670; E97; P102; BII13; S105; Presbyteri korr. aus Presbyter Bcan4

83 catezizant O93; N442; P102; BII13; S105; catezhyzant I83; catecizant korr. aus catezizant SG670; catethicizant Bcan4

84 nautologis korr. aus nautolegis V630; nautologis korr. aus naustolongis SG670; naustolongis S105

85 conferantur I83; Bcan4; E97; P102; BII13; S105; conferantur korr. aus conferatur SG670

86 Epibates korr. aus Epibatis V630; Epipatis SG670

88 exsequentur N442; I83; Bcan4

89 vel fehlt N442; I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

90 de fehlt SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

91 docentes SG670; S105; vocentur E97

92 promunctoria korr. aus promuctoria S105

93 Promunctoria V630; Promontoria E97; promunctuaria P102; Promunturia BII13; Promunctoria korr. aus promuntoria S105

94 saeculi sunt] sunt sęculi SG670; S105

95 mortes korr. aus mortales V630

96 loca fehlt SG670; S105

97 duplicibus korr. aus depi dicibus SG670

101 veritate fehlt V630; E97

102 atque korr. aus atque in S105

103 nostram korr. aus vestram Bcan4; nostrę S105

104 discutiunt korr. aus discutiuntur I83

105 pyratis korr. aus paratis P102

106 habeantur korr. aus habeatur SG670

107 vortex SG670; E97; S105

109 curso I83; VD38; cursu korr. aus curso Bcan4; P102

110 intrare et] intrare korr. aus intrare Et SG670

112 am Rande z V630; am Rande drei Punkte N442

113 quidam] quidam et SG670; S105

114 dei fehlt P102; BII13

115 damnari V630; N442; I83; SG670; Bcan4; E97; S105

117 Nec korr. aus Ne N442; Bcan4; Ne I83

119 omnem korr. aus omne Bcan4

123 transgressores korr. aus trasgressores P102

124 Iacobus fehlt SG670; S105

125 vosmetipsos korr. aus metipsos V630

127 redarguti korr. aus redarguiti O93; redarguo Bcan4

128 beati apostoli] beatus V630; E97; beati apostoli successor korr. aus beati apostoli Bcan4; beati petri apostoli successor P102; BII13

129 precessor, interlinear successor VD38; precessor SG670; P102; BII13; S105

131 reliquis korr. aus reliquiis V630

132 am Rande consociis et fratribus VD38

133 collegis korr. aus collectis SG670

136 denegetur] denegetur his E97

138 praepositi I83; VD38; Bcan4

139 Transgressores korr. aus Trangressores N442

141 testatę korr. aus a potestate Bcan4

142 interlinear refuga VD38

143 interlinear resecandus VD38

144 est] est et SG670; S105

145 non in korr. aus non SG670

147 am Rande instabilis VD38

148 inconstans korr. aus inconstan O93

149 apostolus Iacobus] iacobus apostolus V630; E97

152 occidas korr. aus occides N442; occidas P102

153 es korr. aus est V630; est BII13; S105

155 interlinear vel exultet E97

156 Superexaltet V630; I83; VD38; Bcan4; E97; P102; BII13; Superexaltet korr. aus Superexaltat SG670

157 misericordiam V630; SG670; S105

158 iudicium VD38; P102; BII13

160 Nemo korr. aus Ne N442

161 Sive korr. aus Si Bcan4

163 mortuus est korr. aus mortuus Bcan4

165 quid] quis es qui korr. aus qui V630; quid korr. aus qui SG670; qui S105

169 omnis lingua confitebitur] confitebitur omnis lingua E97

171 Itaque unusquisque nostrum pro se rationem reddet deo fehlt SG670; S105

173 am Rande detractor VD38

174 et accusationibus fehlt I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

175 am Rande corruere infirmari sive corrumpi VD38

176 omnes korr. aus omnis N442; omnis I83

178 sapere korr. aus saperet VD38

179 operari korr. aus operare O93; operare N442

180 confundere, am Rande conturbare VD38; confundere SG670; P102; BII13; S105; confundere korr. aus confundi Bcan4; infundi E97

183 am Rande corrumpere sive commovere ad iracundiam concitare VD38

184 infestare korr. aus infestare Item de eadem re anacletus in prima epistola ita ait VD38

185 am Rande z V630; am Rande drei Punkte N442

186 am Rande h O93; am Rande drei Punkte N442; interlinear superfluis VD38

189 am Rande dispendiis laboribus VD38

190 qui korr. aus quid Bcan4

191 interlinear laborat VD38

192 adiuvare korr. aus adiudicare SG670

194 putat] putat se korr. aus putat SG670; putat korr. aus utat Bcan4; putat] putat se S105

195 eius korr. aus suos SG670; eius S105

196 accusat korr. aus accusa S105

197 invidiae stimulis] invidia aestimulis O93

198 am Rande punctionibus VD38

199 am Rande commovetur VD38

203 ullae N442; VD38; ultra Bcan4

205 conscientia sua] conscientiam suam V630; E97

206 temporum] temporum usque hic, am Raqnde valde VD38

208 sanctis I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

209 scimus satanae] satanę scimus SG670

211 cribraret korr. aus cribaret Bcan4

212 invenire I83; VD38; P102; BII13

213 posset V630; I83; E97

214 ingereretur V630; E97

216 ignium korr. aus dignium Bcan4

217 transirent SG670; S105

219 grex] grex quia korr. aus grex V630; Bcan4; grex quoniam korr. aus grex N442; grex] grex quia VD38; SG670; P102; BII13; S105

220 quoniam complacuit korr. aus complacuit N442

221 patri korr. aus patre O93; N442

222 dare vobis] vobis dare I83

224 am Rande abscideret VD38

228 mereantur korr. aus mereatur V630

229 cognoscuntur korr. aus cognoscantur V630; cognoscunt I83; Bcan4; cognoscuntur fehlt SG670; S105

232 am Rande opitulantur adiuvant VD38

233 interlinear desiderio VD38

234 intentione korr. aus intentio V630

235 recedere korr. aus credere S105

237 am Rande drei Punkte N442; am Rande Nota I83

238 illo est fehlt SG670; S105; illo est] est illo E97

239 sibi I83; S105; si korr. aus sibi Bcan4

240 ab his amari] amari ab his Bcan4

241 erit korr. aus erint V630

242 hic VD38; P102; BII13; in Bcan4

243 perneties SG670; S105

244 pastori I83; pastor VD38; SG670; P102; BII13; S105; pastor korr. aus pastori Bcan4

246 terrenis korr. aus terre O93

247 am Rande am Rande drei Punkte N442; am Rande Nota I83

248 sua VD38; P102; BII13

249 quoque korr. aus quaeque O93; quaeque N442; SG670; P102; BII13; S105; quaeque korr. aus quaque VD38

250 opera VD38; P102; BII13

252 am Rande dampnationem VD38

254 fieri non korr. aus fieri S105

257 inveniaet korr. aus inveniat I83; inveniat SG670; S105

259 labefactatam korr. aus lebefactatam O93; labefactatam korr. aus labefactam V630; labefactatam] labefacta tamen VD38

260 meam sed korr. aus meam S105

265 nobis vobis] nobis nisi nobis S105

266 relinquens exemplum korr. aus relinquens S105

268 ut sequamur vestigia eius fehlt E97

269 ut sequamur vestigia eius, et apostoli passi sunt, sequentes eius exemplum fehlt VD38

271 vult korr. aus vul N442

274 beneficia korr. aus beneficio V630; Bcan4

276 extimandum Bcan4; aestimandum korr. aus aestimando P102

277 am Rande oboediturus VD38; am Rande vel modo facturus SG670

280 vocabulum korr. aus vocabulo I83

281 am Rande in amoris pondere sive statera VD38

282 promoveas korr. aus promoas SG670

284 subolem V630; BII13; sobolem korr. aus solem SG670; solem S105

286 nolo korr. aus non V630; volo SG670; S105

287 am Rande approbare VD38

288 interlinear vel cum SG670

289 factum quod korr. aus factum O93; factum quod] quod factum VD38; P102; BII13; quod factum korr. aus factum Bcan4

291 interlinear vel del SG670

293 amisisse SG670; admisisse korr. aus admisse S105

294 dominus per korr. aus dominus SG670

295 tuae introibo in domum tuam adoraboque (adoraboque korr. aus adorabo SG670) in templo sancto tuo in timore tuo korr. aus tuę SG670

296 adorabo VD38; P102; BII13; adoraboque korr. aus adorabo SG670

297 Vor Domine gelöschte Rubrik DECANTORES, interlinear ibus V630

298 decantatores V630; E97

300 est] est enim V630; E97

301 patens] patens est I83; SG670; Bcan4; S105

302 am Rande hoc est blande locuntur VD38

304 consiliis korr. aus conciliis E97

307 eorum] eorum et SG670; S105

311 laudabunt] laudabunt te SG670; S105; laudabunt te korr. aus laudabunt Bcan4

313 benedices VD38; P102; BII13; benedices korr. aus benedicis Bcan4

314 interlinear vide dissonantiam interpretum SG670

316 am Rande z V630; am Rande Nota E97

320 am Rande drei Punkte N442

321 secum adhibeant, ut domino perfecte in sacratis deo sacrificare locis fehlt I83

323 offeras korr. aus aufferas Bcan4

325 am Rande Nota V630; I83

326 Episcopus] Episcopus veru korr. aus Episcopus SG670

329 am Rande ante confirmatum est VD38

330 alius korr. aus alios SG670

331 Sicut korr. aus Sic N442

332 maioris honoris gradu] maioribus honoris gradibus SG670; S105

335 maioris testimonii] maiori testimonio in korr. aus maiori testimonio SG670; maiori testimonio S105

336 am Rande augmentatione perfectione VD38

340 diaconos BII13; subdiacones S105

342 fronte] fronte eius korr. aus fronte SG670

344 interlinear a latere et contra VD38

347 spiritu fehlt SG670; S105

348 am Rande inclinato VD38

349 vultu korr. aus ultu N442

351 liminibus korr. aus luminibus BII13

353 domino VD38; SG670; P102; BII13; S105

354 dominus per prophetam] domino propheta korr. aus domino per proheta SG670

358 cum I83; SG670; Bcan4; S105

359 am Rande Nota I83; am Rande

360 am Rande non recedit VD38

361 praeterit VD38; P102; BII13

364 instruant korr. aus instruunt SG670

367 in perpetuas] imperpetuas S105

368 obtinebit korr. aus obtenebit I83

369 multos I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

370 veritas per se] per se veritas BII13

371 am Rande Nota V630; I83

372 scandalizatus est] scandalizatur SG670

375 intellegentes VD38; P102; BII13; intellegentes korr. aus intellegent Bcan4

376 intellegunt korr. aus intellegent V630; intellegant P102

378 humilibus] humilibus autem V630; SG670; Bcan4; E97; P102; BII13

379 omni korr. aus omnis Bcan4

380 spiritui korr. aus spiritu N442

382 quod korr. aus qd SG670

383 et vos korr. aus et S105

384 manebitis korr. aus inmanebitis S105

386 repromissio] ab initio V630; annuntiatio E97

388 pollicitus korr. aus pollutus N442

389 vita aeterna] vitam aeternam S105

390 aeterna korr. aus aena SG670

391 am Rande decipiunt VD38

395 ut V630; SG670; E97; S105

396 habeamus V630; I83; SG670; Bcan4; E97; BII13; S105

397 ut VD38; P102; ut korr. aus et Bcan4

399 omnis korr. aus omnes VD38; Bcan4

401 scimus I83; VD38; Bcan4

403 quod V630; quid korr. aus quod I83

404 est Et omnis qui habet spem hanc in eo sanctificat se sicut et ille sanctus est korr. aus est P102

405 spem hanc] hanc spem E97

407 peccat et korr. aus peccat VD38

408 iustus korr. aus iustu SG670

409 am Rande disrumpat disperdat VD38

411 Omnis] Omnis enim VD38; P102; BII13

412 ex I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

414 quod E97; quod korr. aus qod BII13

415 erant korr. aus erat Bcan4; P102

416 autem eius korr. aus autem SG670

419 quia korr. aus quoa V630; quoniam I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

420 se I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

421 quoniam korr. aus quoniam ut SG670; quoniam] quoniam ut S105

425 Filioli] Filioli mei VD38; Bcan4

426 neque V630; I83; VD38; SG670; Bcan4; E97; P102; S105; aut BII13

428 cognovimus VD38; SG670; S105

429 veritate korr. aus caritate O93

430 cor] cor nostrum V630; SG670; E97; S105; cor nostrum korr. aus cor BII13

431 nostrum] nostrum non SG670; S105; nostrum non korr. aus nostrum E97

433 custodimus korr. aus custodiamus V630; SG670

434 mandatum eius ut] mandatum ut korr. aus mandatum S105

435 eius fehlt SG670; S105

437 hoc scimus korr. aus hoc VD38; Bcan4

444 ad] ad imaginem et korr. aus ad Bcan4

445 creavit korr. aus creavit et SG670

447 est caritas] caritas est SG670

449 am Rande praeclara VD38

450 esset fehlt SG670; S105

452 mitis mundus korr. aus mitis O93

455 propius korr. aus proprius N442; proprius I83; propinquior VD38; P102; BII13

456 maior est ac] maiorem E97

458 atque I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

460 gerit similitudinem. Si vero, quod absit, aliquis per devia vitiorum et divortia criminum ab hac nobilissima sui conditoris fehlt V630

462 am Rande separationes VD38

463 conditoris similitudine korr. aus conditoris O93

465 am Rande declinans a genere suo VD38

466 degenter O93; N442; degener korr. aus degeneret V630; degenerans VD38; P102; BII13; devius SG670; S105; degeneranter E97

468 intellexit] intellexit korr. aus intellexit et SG670; intellexit et S105

469 quis I83; SG670; Bcan4; S105; quis korr. aus qui VD38

470 potuit homini esse] homini esse potuit Bcan4

471 conderetur korr. aus conderetur Quibus et conditor de quo legitur SG670

476 am Rande turpitudo VD38

477 dedecus korr. aus decus O93

482 am Rande decidat descendat VD38

483 delabatur V630; I83; SG670; Bcan4; E97; BII13; S105; delabatur korr. aus delabitur VD38

484 Quapropter] Quia propter P102

485 am Rande nobilitatem VD38

486 am Rande honorandam VD38

487 venerandam korr. aus venerandum V630

488 imaginem korr. aus maginem Bcan4

489 quae V630; quam E97; quem korr. aus que P102

490 nobilitatem SG670; P102; BII13; S105

491 nobilitate morum] nobilitatem horum I83; Bcan4

492 am Rande conversationum VD38

493 exsecutione V630; E97; exsecratione I83; Bcan4; exercitacionem VD38; BII13; exsecratio] et sacrationem SG670; S105; et exercitationem P102

494 dignitate V630; I83; Bcan4; E97

495 similis ei] ei similis SG670

496 am Rande recreavit restituit VD38

498 est, illum debet imitari, cuius ad imaginem conditus est korr. aus est SG670

500 suam N442; I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

501 meliorem V630; SG670; E97; S105

502 interlinear invenire VD38

503 repperire V630; I83; VD38; SG670; E97; P102; BII13; S105

504 suam SG670; Bcan4; P102; S105

505 Proice korr. aus Proicite Bcan4

506 curam korr. aus caratatem SG670; curam Bcan4; E97; P102

508 Omnis enim korr. aus Omnis O93

509 in fehlt N442; I83; VD38; SG670; P102; BII13; S105

511 in fehlt VD38; P102; BII13

513 excidens VD38; P102; BII13; excidens, am Rande alias hesitans Bcan4

514 suis korr. aus sui SG670; sui S105

515 pectoris korr. aus peccatoris V630

517 haberes I83; habes VD38; P102; BII13; habere SG670; Bcan4; S105

518 qui korr. aus quia V630

519 omnes] omnes homines Bcan4

521 veraciter korr. aus peraciter V630

522 sicut korr. aus sicot O93

523 proiecerimus nostram] nostram proiecerimus BII13

525 am Rande prophetam VD38

526 am Rande drei Punkte N442; am Rande imitamini VD38

527 estis korr. aus estis qui SG670

528 dici et fehlt V630; E97

529 et fehlt VD38; P102; BII13

530 mereamini korr. aus mereami S105

533 vivorum V630; SG670; E97; S105

534 am Rande corrumpit VD38

535 fratrem suum] fratri suo I83; SG670; Bcan4; S105

536 abstulerit aliquid korr. aus abstulerit O93

540 vero nostra] nostra vero V630

542 christi korr. aus christo SG670; christo S105

543 aufert] aut fert I83; E97

545 iusti fehlt I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

547 am Rande Nota I83; E97

549 et korr. aus vel BII13

551 am Rande drei Punkte N442

552 am Rande incorrupta VD38

553 eius I83; VD38; SG670; Bcan4; E97; P102; BII13; S105

554 am Rande statuerunt VD38

555 am Rande extranea aliena VD38

559 quidem VD38; E97; P102; BII13; quidam fehlt SG670; S105

561 iudices] iudices korr. aus iudices s N442; iudices nos korr. aus iudices SG670; iudices] iudices nos S105

562 am Rande z V630; am Rande Nota E97

564 quam korr. aus quę V630

565 am Rande extraneos VD38

567 vos I83; suos korr. aus vos Bcan4

568 iudicetur korr. aus iudicentur Bcan4

569 ad fehlt V630 (am Rande R)

570 interlinear incitante VD38

571 interlinear perversitate VD38

572 propter via VD38; S105

573 protervia suam] propter suam viam V630

577 iudicium korr. aus iudicem V630

578 am Rande deducatur VD38

580 si] si quidem korr. aus si qui V630

587 ecclesiis korr. aus ecclesias V630

589 am Rande z V630; am Rande Nota E97

591 sacerdotum si voluerit] si voluerit sacerdotum BII13

592 ab his korr. aus nullo V630

595 maiora korr. aus maiore N442

597 discerni korr. aus discernit Bcan4

598 poterint korr. aus potuerint O93; potuerint VD38; Bcan4; E97; P102; BII13; poterint korr. aus poterit S105

600 singulos korr. aus singuos P102

601 bis] bis autem O93; bis aut ter I83; SG670; Bcan4; S105

602 ęcclesiastico korr. aus ęcclesiastica Bcan4; ecclesiastico P102; BII13

603 saecularia fehlt I83; sęcularia korr. aus sęculario S105

604 am Rande z V630; am Rande Nota I83

606 fuerint korr. aus fuerit P102

607 temporum SG670; teporum S105

608 ad korr. aus a O93; VD38

612 referantur SG670; P102; S105

613 dicente] dicente ab I83

617 aure korr. aus ore V630; ore E97

618 potest] potest et BII13

621 adversum I83; SG670; Bcan4; S105

623 redigentes korr. aus redientes V630

624 christi VD38; P102; BII13; christi korr. aus christo Bcan4

625 perducente SG670; S105

627 gratia korr. aus gratia et I83

628 am Rande constringimur diligimus VD38

631 spiritus] spiritus et SG670; S105

633 am Rande incorrupti VD38

634 am Rande pacientia VD38

636 Sicut et korr. aus Sicut S105

639 q I83; qui korr. aus que SG670

640 am Rande corrumpunt VD38

641 sicut et korr. aus sicut Bcan4

644 autem fehlt V630; I83; SG670; Bcan4; E97; P102; BII13; S105

645 am Rande decidatis VD38

648 nostri fehlt O93; E97

649 am Rande deceptores VD38

650 ambulantes] ambulantes vias korr. aus ambulantes O93

651 impietatum] in impietate V630; E97; in impietate korr. aus impietatum SG670

653 Ipsos vos] vos ipsos I83

654 am Rande repraehendite VD38

655 am Rande condempnatos VD38

657 Aliis korr. aus Alios Bcan4

658 am Rande pristinam conversationem hoc est vetera peccata VD38

659 tonicam O93; V630; N442

660 am Rande in gaudio VD38

© 2004-2006 Karl-Georg Schon
Dieser Text ist urheberrechtlich geschützt. Er steht unter der GNU Free Documentation License.
Demnach dürfen Sie ihn frei weiter verbreiten und bearbeiten, vorausgesetzt Sie nennen den Namen des ursprünglichen Autors und Sie geben auch anderen das Recht den von Ihnen bearbeiteten oder verbreiteten Text unter den gleichen Bedingungen weiter zu verbreiten. Im einzelnen finden Sie Bestimmungen der GNU Free Documentation License unter dem Menüpunkt Lizenz.

[Home] [Überblick] Handschriftenverzeichnis [Text] [Übersetzungen] [Capitula Angilramni] [Collectio Danieliana] [Lizenz] [Kontakt] [Links] [Impressum] [Inhalt]

[Home]
[Überblick]
Handschriftenverzeichnis
[Text]
[Übersetzungen]
[Capitula Angilramni]
[Collectio Danieliana]
[Lizenz]
[Kontakt]
[Links]
[Impressum]
[Inhalt]