[Home]
[Überblick]
Handschriftenverzeichnis
[Text]
[Übersetzungen]
[Capitula Angilramni]
[Collectio Danieliana]
[Lizenz]
[Kontakt]
[Links]
[Impressum]
[Inhalt]

Projekt Pseudoisidor

Pseudoisidor

Capitula Angilramni

Collectio Danieliana

Pseudoisidor Teil I

Pseudoisidor Teil II

Pseudoisidor Teil III

1. Anacletus-Brief

Inhaltsverzeichnis

3. Anacletus-Brief

Die Auflösung der Handschriftensiglen und Hinweise zur Edition finden Sie hier.

2. Anacletus-Brief

O93, f. 5vb; V630, f. 21va; N442, f. 21va; I83, f. 41rb; VD38, f. 37vb; SG670, f. 55a; Bcan4, f. 43r; E97, f. 21'vb; P102; S105, f. 23v

CUIUS1 SUPRA AD EPISCOPOS ITALIAE2 DIRECTA DE ORDINATIONE ARCHIEPISCOPORUM3 ET RELIQUORUM EPISCOPORUM ATQUE SACERDOTUM ET DE FIDE CETERISQUE4 CAUSIS.

Bcan4: XVIII

P102: XVIII de ordinatione episcoporum atque sacerdotum

<N442, f. 21vb> [H. 18] Anacletus5 episcopus universis episcopis in Italia constitutis.

Quoniam apostolicae sedis debitam reverentiam6 <SG670, p. 55b> erga me7 caritas vestra distribuit, quia8 plurimum9, carissimi filii10, praebuistis - nam licet11 ecclesiae, <E97, f. 22ra> in qua sanctus apostolus residens docuit12, quodammodo13 <I83, f. 41va> nos gubernacula teneamus, tamen profitemur14 nos honore et sanctitate15 minores esse et propterea omnino festinamus, ut ad gloriam eius beatitudinis pervenire possimus - igitur16 consultationibus17 vestris plenius responderemus, si18 licuisset, sed19 infirmitatis ac reliquarum oppressionum onere pressi, breviter, prout dominus tribuit20 et21, ut a beato Petro22 principe23 apostolorum24 <V630, f. 21vb> sumus instructi, a quo et presbyter sum ordinatus, scribere vobis, sicut petistis, non denegavimus25.

O93; S105: De ordinatione episcoporum

Ordinationes26 episcoporum auctoritate apostolica ab omnibus, <VD38, f. 38rb> qui in eadem fuerint provincia episcopis27, sunt28 celebrandae. Qui29 simul convenientes scrutinium30 diligenter agant ieiuniumque cum omnibus precibus celebrent et manus cum sanctis evangeliis, quae praedicaturi sunt, imponentes domi<SG670, p. 56a>nica die hora tertia orantes sacraque unctione exemplo prophetarum et regum capita eorum more apostolorum et Moysi unguentes31, quia omnis sanctificatio constat in spiritu sancto, cuius virtus invisibilis sancto est chrismati32 permixta33, et hoc ritu34 solemnem35 celebrent ordinationem. Quod <I83, f. 41vb> si omnes simul convenire minime poterint36, assensum tamen suis precibus praebeant, ut ab ipsa <O93, f. 6ra> ordinatione animo non desint37. Porro38 et Hierosolimitarum39 primus40 archiepiscopus beatus Iacobus, qui Iustus dicebatur, et secundum carnem41 domini42 nuncupatus est frater, a Petro, Iacobo et Ioanne apostolis est ordinatus, successoribus videlicet dantes formam eorum, ut minus quam a tribus episcopis reliquisque <Bcan4, f. 43v> omnibus assensum43 praebentibus44 nullatenus episcopus ordinetur45 et communi46 voto ordinatio celebretur. Reliqui47 vero sacerdotes48 a proprio ordinentur episcopo, ita ut cives et alii49 sacerdotes assensum praebeant et50 ieiunantes ordinationem celebrent. Similiter et diaconi ordinentur. Ceterorum51 autem graduum distributio trium veracium testium episcopi scilicet probatione sufficere52 potest53.

O93; N442; VD38: De non accusandis episcopis

Bcan4: XVIIII

P102: XVIIII De non accusandis episcopis de accusatione episcoporum

S105: De accusatione sacerdotum

[H. 19] Accusatio54 quoque55 eorum, super56 qua nos <SG670, p. 56b> consule<VD38, f. 38rb>re57 voluistis, non nisi ab58 idoneis et59 probatissimis viris, qui et suspicionibus et sceleribus60 careant, fieri debet61, quia dominus sacri sui corporis tractatores a vilibus et reprobis <E97, f. 22rb> ac non idoneis personis infamari noluit62 nec calumniari permisit, sed ipse63 proprio flagello peccantes <S105, f. 24r> sacerdotes a64 templo eiecit.

I83: Nota Ut episcopi solum iudicantur a deo

Unde liquet65, quod <I83, f. 42ra> summi sacerdotes, id est episcopi, a deo sunt iudi<N442, f. 22ra>candi, non ab humanis aut pravae vitae hominibus lacerandi, sed potius ab66 omnibus67 fidelibus portandi ipso68 domino exemplo69 dante, quando per seipsum et non per70 alium vendentes71 et ementes eiecit72 de templo et mensas73 nummulariorum74 et75 cathedras vendentium proprio evertit flagello et eiecit de templo. Et sicut alibi ait: Deus stetit in synagoga deorum, in medio autem deos76 discernit. Et alibi: Ego77 dixi78: Dii estis et filii excelsi79 omnes. Nullus enim, ut80 reor, invenitur inter nos, qui velit suum servum ab alio81 quam82 <V630, f. 22ra> a se iudicari83. Quod84 si praesumptum fuerit, aut multa ipsa85 indignatione86 irascitur aut potius ultionem87 <SG670, p. 57a> quaerit super eo88. Si vero hoc inter homines agitur, quid putatis faciet deus deorum et dominus dominantium, qui89 ultionem suorum promisit non90 differre91 servorum92? Unde et ipse per prophetam loquitur dicens: Deus ultionum dominus, deus ultionum <VD38, f. 38va> libere egit, et reliqua. Et apostolus inquit: Tu, quis es, qui iudicas servum93 alienum? Suo enim <I83, f. 42rb> domino stabit94 aut cadit95. Et ipse: Nolite iudicare in96 invicem, sed hoc97 iudicate magis, ne ponatis offendiculum fratri vel scandalum. Et dominus per prophetam inquit: Qui vos98 tangit, tangit pupillam oculi mei. Nam si aliquis nunc in malum oculos alicuius principis incipit tractare, manifeste reus maiestatis iudicatur et infamis99 efficitur aut potius capitali sententiae100 subiacet.

Haec, fratres, valde cavenda sunt, et quod homines nolunt sibi fieri, deo deorum non debent inferre101, ne forte irascatur dominus et faciet102 vindictam eorum etiam in eos, qui non peccaverunt103, quia perit saepissime iustus pro impio. Imitandus104 est etiam propheta, per quem dominus ait: Per<SG670, p. 57b>ambulabo105 in simplicitatem106 cordis mei, in medio domus meae, non proponebam coram107 oculis108 verbum os Belial109, detrahentem110 in abscondito sodalem111 suum, hunc interficiebam. Et112 hi113 cavendi sunt, e114 quibus Salomon ait: <E97, f. 22va> Sicut noxius115 116 est, qui mittit lanceas et sagittas et117 mortem, sic vir, qui fraudulenter118 nocet119 amico suo, et cum fuerit depraehensus120, dicit121: Ludens122 <I83, f. 42va> feci. Sicut carbones ad prunas et123 ligna ad ignem, sic homo iracundus suscitat <VD38, f. 38vb> rixas, verba susurronis124 quasi simplicia, et ipsa perveniunt ad intima ventris. <BII13, f. 34va> Et si detractores quorumque125 graviter iudicantur126 et in perditionis laqueum cadunt, multo magis laceratores et detractores127 atque128 accusatores memoratorum eius famulorum atque persecutores damnantur, et in baratrum129, nisi se correxerint et per eorum satisfactionem condignam egerint130 poenitentiam131, indubitanter vadunt et vindicibus flammis exuruntur. Quapropter oportet omnes ab his cavere <N442, f. 22rb> et non solum non132 facere, sed nec facientibus133 consentire134, quia non solum, <SG670, p. 58a> qui faciunt, damnantur, sed qui consentiunt facientibus. De talibus <S105, f. 24v> et his similibus ipsa veritas ait: Vulpes foveas135 habent et volucres caeli nidos, filius136 autem hominis non habet, ubi caput reclinet, <V630, f. 22rb> id est, in talibus <Bcan4, f. 44r> non habitat dominus137, nec ipsi manent in eo. Et Salomon loquitur dicens: Qui fodit foveam, incidet138 in eam, et qui volvit139 lapidem, revertitur140 ad eum141. Lingua fallax142 non amat ve<I83, f. 42vb>ritatem, et os lubricum143 operatur ruinas. Grave est saxum et144 onerosa arena, sed ira stulti utraque145 gravior. Hominem, qui calumniatur146 animae, sanguinem, si147 usque ad148 lacum149 150 fugerit, nemo sustinet151, qui se iactat152 et <VD38, f. 39ra> dilatat153, iurgia concitat, qui sperat in domino, sanabitur154, qui confidit in corde suo, stultus155 est, qui autem graditur156 sapienter, ipse salvabitur. Qui fortiter premit ubera ad157 eliciendum158 lac, expri<BII13, f. 34vb>mit butirum159, qui vehementer emulgitur160, elicit161 sanguinem, et162 qui163 provocat iras164, producit discordias.

V630; E97: ORDO ACCUSATIONIS

Bcan4: XX

P102; BII13: XX Ut facile non commoveantur aut lacerentur vel accusentur episcopi

[H. 20] Haec et alia perpericulosa165 considerantes apostoli statue<SG670, p. 58b>runt, ne facile166 <O93, f. 6rb> commoverentur aut lacerarentur167 vel accusentur168 columnae169 sanctae170 dei ecclesiae, quae apostoli et successores171 eorum non immerito dicuntur.

S105: De querimonia contra sacerdotes

Sed172 173 si quis adversus eos vel ecclesias eorum commotus174 fuerit <E97, f. 22vb>aut causas175 habuerit, prius ad eos recurrat176 caritatis177 studio, ut familiari colloquio commoniti178 ea sanent, quae sananda sunt, et caritative179 emendent180, quae iuste emendanda agnoverint181.

Bcan4: XXI

P102; BII13: XXI De accusatoribus episcoporum

[H. 21] Si autem aliqui182 eos, priusquam haec183 egerint184, lacerare, accusare aut <I83, f. 43ra>

I83: Nota Ut hi excommunicentur qui contra episcopos nequiter egerint

infestare185 praesumpserint186, excommunicentur et minime absolvantur, antequam187 per satisfactionem188, ut iam dictum est, condignam egerint poenitentiam,

S105: De sacerdotum iniuria

quoniam iniuria eorum ad Christum pertinet, cuius legatione189 funguntur. Nec hoc mirum, quia190, si quisquam191 nostrum cuidam suorum legationem iniungeret, et a quoquam impediretur aut subditorum192 193 suorum dispiceretur194, mox indignatus irasceretur, aut195 talia, prout potuerit196 197, vindicaret et ad <VD38, f. 39rb> iniuriam ac contumeliam sui hoc factum reputaret et198 talionem199 200, si in prae<SG670, p. 59a>senti non poterit201 202, futuris temporibus redderet. Nam203, si in hominum causa haec fiunt, quid204 putatis205, deus faciet de suis, <BII13, f. 36ra> qui nec capillum capitis eorum perire dixerit206? Unde et207 dominus per Naum prophetam loquitur dicens208: Deus aemulator209 et ulciscens dominus, ulciscens210 dominus et habens furorem, ulciscens211 dominus212 in hostes suos et irascens ipse inimicis suis. <V630, f. 22va> Ante faciem indignationis eius, quis sta<N442, f. 22va>bit, et quis213 resistet in ira furoris eius? Indignatio eius effusa est sicut ignis, et petrae dissolutae sunt ab eo. Bonus est dominus et confortans <I83, f. 43rb> in die tribulationis et sciens sperantes in se, et reliqua214. Quaedam autem ex his iam aliis fratribus scripsimus, quae totiens215 sunt replicanda, quotiens216 fuerint217 <S105, f. 26r> necessaria.

VD38; P102: De electione episcoporum

S105: Ne eiciantur

Eiectionem218 219 quoque, ut supra memoratum est, summorum sacerdotum sibi dominus reservavit, licet electionem eorum bonis sacerdotibus et spiritalibus populis220 concessisset.

S105: Qui vel qualiter eligantur

Electionem221 222 enim illorum223 taliter apostolus fieri iubet: Si quis sine crimine est, unius uxoris virum, filios habentem224 fideles, non in accusatione225 luxuriae226, aut non subditos, et reliqua. <SG670, p. 59b>

Bcan4: XXII

P102; BII13: XXII Quales esse debeant sacerdotum accusatores et quod abraham primus sit appellatus presbyter et quare presbyteri227 nominentur228

S105: A quibus etiam criminosi acusentur

[H. 22] Si enim sine crimine sacerdos <VD38, f. 39va> eligi praecipitur, nullatenus ab hominibus229 criminibus irretitis230 231 accusari aut calumniari <E97, f. 23ra> permittitur, nec ab aliis quam ab232 his, qui sine crimine sunt, et iusta233 electione234, si necessi<BII13, f. 36rb>tas fuerit235, aut ipsi volendo236 domino servire elegerint

S105: Sacerdotum inicium et quod inter episcopos et presbyteros

sacerdotesque237 sine crimine fieri238 et ordinari possint, et tales per omnia fuerint, quales eligi sacerdotes239 iubentur.

VD38: Quod non liceat ulli accusare episcopum nisi talis fuerit ut episcopus fieri possit

Porro240 et Moysi praecipitur, ut241 eligat presbyteros, unde et in proverbiis dicitur: Gloria senum canicies. Haec vero canicies sapientiam designat, de qua scrip<I83, f. 43va>tum est: Canicies hominum prudentia est. <Bcan4, f. 44v> Cumque nongentos et amplius annos ab Adam usque ad Abraham vixisse homines legerimus242, nullus alius primus243 appellatus est presbyter, id est senior, nisi Abraham, qui multo paucioribus vixisse annis244 convincitur.

BII13: de nominibus presbyterorum

Non245 ergo propter decrepitam246 senectutem, sed propter247 sapientiam presbyteri nominantur. Initium248 enim sacerdotii Aaron fuit, licet Melchisedech prior obtulerit sacrificium249, et post hunc <SG670, p. 60a> Abraham250, Isaac251 et Iacob. Sed hi252 spontanea voluntate, non sacerdotali auctoritate ista fecerunt.

Bcan4: XXIII

P102; BII13: XXIII Quod primus Aaron sacerdotale nomen accepit in lege et summi sacerdotis id est episcopi demonstravit figuram filii vero eius presbyterorum

[H. 23] Ceterum Aaron primus in lege sacerdotale nomen accepit primusque pontificali stola indutus253 victimas obtulit iubente domino ac loquente <VD38, f. 39vb> ad Moysen: Accipe, inquit, Aaron et filios eius254, et applicabis255 ad ostium tabernaculi testimonii. Cumque laveris patrem cum filiis aqua, <BII13, f. 36va> indues256 Aaron vestimentis suis257, id est, lineam258 et tunicam259, superhumerale260 et rationale, quod constringes balteo, et pones tiaram in capi<V630, f. 22vb>te eius et laminam sanctam super tiaram, et oleum unctionis261 fundes super caput eius, atque hoc ritu262 con<I83, f. 43vb>secrabitur domino. Filios263 quoque illius applicabis et indues tunicis264 lineis, cingesque balteo, Aaron scilicet265 et266 liberos eius, et impones267 eis mitras, eruntque sacerdotes mei religione perpetua. Quo268 loco contemplari269 oportet Aaron summum sacerdotem, id est episcopum270, fuisse, porro filios eius <N442, f. 22vb> presbyterorum demonstrasse figuram.

BII13: de aaron et filiis eius

Hoc271 enim <SG670, p. 60b> fuit inter272 Aaron summum sacerdotem et filios eius, <S105, f. 25v> qui273 sacerdotes erant, quod Aaron super tunicam274 accipiebat275 poderem276, stolam sanctam <E97, f. 23rb> et coronam auream, mitram277 et zonam auream et superhumerale278 et reliqua, quae praefixa sunt. Filii autem Aaron super tunicas279 lineas cincti tantummodo et tiarati assistebant280 sacrificio281 domini.

VD38: Quod in novo testamento a petro cepit ordo sacerdotalis

Bcan4: XXIIII

P102; BII13: XXIIII Quod in novo testamento post christum dominum nostrum a Petro sacerdotalis coeperit282 ordo

<O93, f. 6va> [H. 24] In283 novo autem testamento post Christum dominum nostrum a Petro sacerdo<VD38, f. 40ra>talis coepit ordo, quia ipsi primo pontificatus in ecclesia Christi datus est dicente domino ad eum: Tu es, inquit284, Petrus et super hanc petram aedificabo ecclesiam285 meam, et portae inferi non praevalebunt286 adversus eam287, <BII13, f. 36vb> et tibi dabo claves regni caelorum. Hic ergo ligandi solvendique potestatem <I83, f. 44ra> primus accepit a domino, primusque ad fidem populum gratia dei288 virtute suae praedicationis adduxit. Ceteri vero apostoli cum eodem pari289 consortio honorem et potestatem acceperunt ipsumque principem eorum esse voluerunt. Qui etiam290 iubente domino in toto orbe dispersi evangelium praedicaverunt. <SG670, p. 61a> Ipsis quoque decedentibus291 in loco eorum successerunt292 episcopi, quorum ordinatio praetaxato293 294 fieri debet ordine et modo, quos, qui recipit et verba eorum, deum295 recipit. Qui autem eos spernit296, eum297, a quo missi sunt, et cuius298 funguntur legatione, spernit et ipse indubitanter spernetur a domino. Videntes299 autem ipsi apostoli messem esse300 multam et operarios paucos, rogaverunt dominum messis, ut mitteret operarios in messem suam. Unde301 electi ab eis302 sunt303 septuaginta discipuli, quorum typum gerunt presbyteri atque in304 eorum loco sunt constituti in ecclesia, de quorum ordinatione et reliquorum ministrorum supra di<VD38, f. 40rb>xisse sufficiat.

I83: De episcopis primatibus et patriarchis eorumque ministerio

Bcan4: XXV

P102; BII13: XXV A quot sit ordinandus episcopus et quare

[H. 25] Porro305 quod episcopus non ab uno, sed a306 cunctis consensu aut307 praesentia308 comprovincialium309 est ordinandus, et nullatenus minus <I83, f. 44rb> quam310 a tribus ceteris consentientibus cunctis, idcirco instituente domino fieri iubetur, <V630, f. 23ra> ne <BII13, f. 37ra> aliquid contra fidem ecclesiae unius311 tyrannica312 auctoritas313 moliretur314 et regula vel fides confunderetur credentium315.

O93; V630; N442; VD38; E97: De episcopis primatibus et316 patriarchis eorumque ministerio

Bcan4: XXVI

P102; BII13: XXVI De episcopis primatibus et patriarchis eorumque ministerio

S105: De divisione provinciarum

[H. 26] Provinciae317 autem multo ante Christi adventum tempore <Bcan4, f. 45r> divisae sunt maxima ex parte <SG670, p. 61b> et postea ab apostolis et beato Clemente praedecessore318 nostro ipsa divisio est renovata et in capite provinciarum319, ubi dudum primates legis320 erant saeculi ac prima iudiciaria potestas, ad quos, qui per reliquas civitates commorabantur, <E97, f. 23va> quando eis321 necesse erat322, qui ad aulam imperatorum vel regum confugere non poterant, vel quibus permissum non erat, confugiebant323 pro oppressionibus vel iniustitiis suis ipsosque appellabant, quo<N442, f. 23ra>tiens324 opus erat, sicut in lege eorum praeceptum erat. Ipsis325 326 327 quoque <S105, f. 26r> in civitatibus vel locis nostri328 329 patriarchas330 vel primates, qui unam formam tenent, licet diversa331 sint nomina, leges332 333 divinae et334 eclesiasticae335 <VD38, f. 40va> poni336 et esse iusserunt, ad quos episcopi, si necesse fuerit, confugerent eosque337 appellarent, et ipsi nomine primatum338 fruerentur339 et340 <I83, f. 44va> non341 alii. Reliquae342 vero metropolitanae civitates, quae343 minores iudices habebant344, licet maiores comitibus essent, haberent345 metropolitanos suos, qui praedictis iuste oboedirent346 primatibus, sicut et347 in legibus saeculi olim <BII13, f. 37rb> ordinatum erat, qui non primatum348, sed <SG670, p. 62a> aut metropolitanorum349 aut archiepiscoporum nomine fruerentur. Et licet singulae metropoles civitates suas provincias habeant350, et suos metropolitanos351 352 habere debeant353 episcopos, sicut prius metropolitanos iudices habebant354 saeculares, primates tamen, ut355 praefixum est, et tunc et nunc habere iussae sunt, ad quos post sedem apostolicam summa negotia conveniant, ut ibidem, quibus necesse356 fuerit, releventur357 et iuste358 restituantur, et hi, qui iniuste opprimuntur, iuste reformentur atque359 fulciantur, episcoporumque360 causae et summorum361 negotiorum iudicia362 salva363 364 apostolicae sedis auctoritate iustissime terminentur. Haec ab antiquis, haec ab365 apostolis366, haec a sanctis <VD38, f. 40vb> patribus accepimus, vobisque, ut postulastis, rimanda367 368 et futuris te<I83, f. 44vb>nenda temporibus mittimus, et reliquis fratribus praedicanda ac369 cunctis fidelibus tradenda mandamus, ne pastorum imperitia, qui sequuntur, deteriores fiant dicente domino per prophetam: Ipsi pastores ignoraverunt intellegentiam, quos rursus dominus detestatur dicens: Et tenentes legem nescierunt me. <V630, f. 23rb> Nesciri ergo veritas se ab eis conquaeritur370 371 et <SG670, p. 62b> nescire372 se373 principatum nescientium protestatur, quia profecto <BII13, f. 37va> hi, qui ea, quae sunt domini, nesciunt, a domino nesciuntur Paulo attestante374, qui ait: Si quis ignorat, ignorabitur. Hinc375 et psalmista non optantis animo, sed prophetantis mysterio376 denuntiat <O93, f. 6vb> dicens: <E97, f. 23vb> Obscurentur oculi eorum, ne videant, et dorsum eorum377 semper incurva. Obscuratis378 ergo oculis dorsum flectitur379, quoniam, cum380 lumen scientiae perdunt, qui381 praeeunt382, sine dubio ad portanda383 peccatorum onera inclinantur384 sequentes385. Hic ergo inter manus latronum et dentes furentium luporum utcumque versamur386.

Ideo et docere alios et nos ipsos, prout dominus dederit, providere debemus. <I83, f. 45ra>

O93: Nota Sane percussor

Sane387 388 <VD38, f. 41ra> percussor389 ille dicitur doctor, qui sermone inutili conscientiam percutit infirmorum. Ideo tenere vos et omnes fideles oportet eum, qui secundum doctrinam est fidelem sermonem, ut potens sit consolari in doctrina sancta et contradicentes redarguere, et recte viventes <N442, f. 23rb> atque rectam fidem tenentes consolidare.

Bcan4; BII13: XXVII

P102: XXVII De his qui dicunt filium minorem patre quia propheta dixit verbum faciet dominus breviatum universo orbi

[H. 27] <SG670, p. 63a> <Bcan4, f. 45v> <S105, f. 26v> Illis390 ergo391, qui dicunt, quod filius in eo minor est, quia propheta inquit: Verbum faciet dominus breviatum universo orbi, ita respondendum divinis est testimoniis: Verbum breviatum, quod dominus faciet392 super terram non imminutionem393 deitatis in filio dei significat, sed dispensationem susceptae carnis annuntiat, in qua394 dispensatione non solum395 patre hominis filium, sed etiam396 angelis legimus minoratum Paulo apostolo attestante: Eum autem, inquit, <BII13, f. 37vb> modice397 minus quam398 angelis minoratum vidimus399 Iesum propter passionem mortis gloria et honore coronatum. Et infra propter quam causam non confunditur fratres eos vocare dicens: Annuntiabo nomen tuum fratribus meis, in me<I83, f. 45rb>dio ecclesiae laudabo te. Et propheta inquit: Minorasti eum paulo minus ab angelis, gloria et honore coronasti eum, et ut verbum dei patris breviatum non esse in filio doceamus, <VD38, f. 41rb> hanc400 ex401 Isaiae prophetae402 volumine sententiam403 404 approbamus: Numquid adbre<SG670, p. 63b>viatus factus est sermo meus405 406 aut parvus407, ut non possim redimere? Aut non est in me virtus ad liberandum? dicit dominus omnipotens. Et iterum: Haec dicit dominus omnipotens: Numquid adbreviata408 est manus mea, ut salvare non possit? Aut non potest vivificare409 cor humilium et spiritum contritorum? Et ut brachium patris410, quae <V630, f. 23va> manus est411, filium esse doceret412, intulit dicens: Paravit dominus brachium sanctum suum in oculis omnium gentium et videbunt omnes fines terrae salutare eius. <E97, f. 22'ra> Nam et novissimo tempore413 hic sensus non inaniter414 poterit coaptari, in quo tempore dominus pro redemptione nostra carnem415 suscipiendo advenit, ut et illum, qui habebat mortis imperium, sua morte destrueret, et eos, quos in tenebris et umbra mortis captivos subegerat416 417, virtutis418 suae potentia in ipso parvo et419 exiguo420 temporis421 spacio liberaret. De hoc etiam exiguo tempore discipulos instruebat, dum <I83, f. 45va> eos in lucem422, <BII13, f. 38ra> cum adhuc tempus haberent, incedere praemonebat: Pueri, inquit, novis<SG670, p. 64a>sima hora est, dum lucem habetis, ambulate in lucem423, ne vos tenebrae compraehendant. Et in canonicis <VD38, f. 41va> apostolorum legitur epistolis: Filioli, novissima hora est, quia multi pseudoprophetae424 exierunt425 in hunc mundum426. Et Paulus apostolus: Tempus427 enim breve est. Et iterum428: Praeterit429 enim figura huius mundi. Et iterum: Omnia haec ad430 correptionem431 nostram facta sunt, in quos432 finis433 saeculorum434 obvenit435. Nam dominus in ipsa oratione436 dominica437 breviavit438 nobis sermonem, dum nos a multiloquio439 prohibens440 pauca docuerit441, quae pertineant ad salutem. <S105, f. 27r> Cum oratis, inquit, nolite multum loqui. Et infra: Vos autem, cum ora<N442, f. 23va>tis, dicite: Pater noster, qui es in caelis, et cetera. Non enim propheta filium dei in hoc capitulo minoratum designavit in verbo, quoniam ipse in prophetis retro tempore loquebatur, qui etiam nunc per apostolos et442 apostolicos viros novissimo tempore loquitur: Ego, inquit, qui443 loquebar in444 servos445 meos prophetas, ecce <SG670, p. 64b> adsum. Et alius <I83, f. 45vb> propheta: Sicuti est ab initio usque in saeculum, neque adiectum est ei neque minuetur illi446, quoniam ipse est dominus creaturae suae. Ecce quale447 verbum breviatum fecit dominus448 in449 orbem terrarum, non quia, ut illi putant, inferiorem patri450 intimaret451 hominibus filium, sed quia452 novissimum eius annuntiaret adventum.

<BII13, f. 38rb> Si453 454 ergo, ut praedictum est, Aaron filii455 presbyterorum figuram gestabant et Aaron summi <Bcan4, f. 46r> sacerdotis456, id est episcopi, Moyses457 <VD38, f. 41vb> indubitanter Christi tenebat458 formam, quoniam fuit459 similitudo mediatoris dei, qui est inter deum et hominem Iesus Christus, qui est verus dux populorum et verus princeps sacerdotum et dominus pontificum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum. Amen.

O93, f. 6vb; V630, f. 23va; N442, f. 23va; I83, f. 45vb; VD38, f. 41vb; SG670, p. 64b; Bcan4, f. 46r; E97, f. 22'ra; P102; BII13, f. 38rb; S105, f. 27r


1 Überschrift] EPISTOLA SANCTI ANACLETI PAPAE DE PRIMORDIO VEL ORDINATIONE PONTIFICUM SG670; Überschrift fehlt S105

2 ITALIAE korr. aus ITALI O93

3 ARCHIEPISCOPORUM ET RELIQUORUM fehlt I83; VD38; Bcan4; P102

4 CETERISQUE korr. aus CERISQUE VD38

5 nacletus S105

6 am Rande honorem VD38

7 me] me et P102

8 quam korr. aus quia SG670; quam E97; S105

9 plurimam SG670; S105

10 filii fehlt N442

11 am Rande quamvis VD38

12 docuerit E97

13 quodammodum VD38; quomodo E97

14 am Rande manifestamur VD38

15 sanctitate korr. aus sanctitatem I83

16 am Rande drei Punkte N442

17 am Rande interrogationibus VD38

18 sci Bcan4

19 sed fehlt VD38; P102

20 distribuit I83

21 et fehlt V630; N442; E97; P102; BII13

22 Petro] petro apostolo S105

23 principe apostolorum] apostolorum principe korr. aus principe SG670

24 apostolorum fehlt I83; VD38; Bcan4; P102; S105

25 negabimus VD38; P102

26 am Rande z V630; am Rande Nota E97

27 episcopis fehlt I83; SG670; S105

28 sunt fehlt VD38

29 am Rande Nota N442

30 interlinear inquisionem VD38

31 ungentes I83; unguentes korr. aus ungentes E97

32 chrismate SG670; Bcan4; P102; S105

33 permulgata, interlinear pro SG670; permulgata S105

34 am Rande consuetudine VD38

35 solennem E97

36 potuerint I83; VD38; SG670; Bcan4; E97; P102; S105

37 desint korr. aus desinit VD38; desinant E97

38 am Rande z V630

39 hierosilimitarum I83

40 prius Bcan4

41 carnem domini korr. aus carnem P102

42 domini fehlt VD38

43 ascensum VD38

44 praebentibus korr. aus praebebentibus SG670

45 ordinentur korr. aus ordinetur Bcan4; ordinetur korr. aus ordinatur S105

46 communi voto] communiter VD38; P102

47 am Rande z V630

48 interlinear presbyteri SG670

49 aliis I83

50 Et korr. aus E SG670

51 Ceterorum autem graduum distributio trium veracium testium episcopi scilicet probatione sufficere potest fehlt I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; S105

52 sufficere potest] potest sufficere E97

53 possunt V630

54 am Rande z V630; am Rande drei Punkte N442

55 quoque eorum] eorum quoque V630; E97

56 super] super de VD38

57 am Rande interagant VD38

58 ab korr. aus non S105

59 et] et a P102

60 am Rande peccatis VD38

61 debet korr. aus debent VD38

62 noluit korr. aus voluit SG670

63 ipso P102

64 ex E97

65 am Rande manifestum est VD38

66 ab fehlt I83; Bcan4

67 hominibus V630; E97

68 ipso domino exemplo] exemplo ipso domino N442; ipso domino exemplum VD38

69 exemplum VD38; SG670; E97; P102; S105

70 per fehlt SG670; S105

71 vendentes korr. aus vedentes SG670

72 eieci I83

73 mensas korr. aus menses V630

74 nummulariorum korr. aus nummolariorum SG670; nummolariorum S105

75 et cathedras] cathedrasque SG670; S105

76 deus N442; I83; Bcan4

77 Ego dixi korr. aus Ego N442

78 dixit Bcan4

79 exelsi Bcan4

80 am Rande arbitror VD38

81 aliquo P102

82 quam] qua nisi VD38; nisi P102

83 iudicant VD38

84 Quod si korr. aus Quod N442

85 ipse V630; SG670; S105; ipsa fehlt E97

86 indignationem VD38

87 am Rande vindictam VD38

88 eos SG670; S105

89 per Bcan4

90 am Rande prolongare VD38

91 differre korr. aus deferre V630

92 suorum Bcan4

93 servum alienum] alienum servum Bcan4

94 stat korr. aus stabit V630; stat VD38; P102

95 cadet I83; SG670; E97; S105; cadit korr. aus cadet Bcan4

96 in fehlt V630

97 hoc fehlt I83; SG670; Bcan4; S105

98 vos tangit] tangit vos E97

99 am Rande repraehensibilis vituperabilis VD38

100 sententia I83; Bcan4

101 inferri V630; N442

102 faciat N442; SG670; E97; S105

103 peccaverunt] peccaverunt ut I83; Bcan4; peccaverunt et SG670; S105

104 imitandus korr. aus imatandus I83

105 Perambulo Bcan4

106 simplicitate I83; VD38; SG670; Bcan4; E97; P102; S105

107 ante E97

108 oculis korr. aus oculis n I83; oculos E97

109 belii P102

110 Drahentem O93; Detrahentes Bcan4

111 am Rande socium VD38

112 Et hi korr. aus Et Bcan4

113 hi fehlt I83; SG670; S105

114 de VD38; SG670; S105; de korr. aus e E97

115 am Rande nocivus VD38

116 noxium P102

117 ad VD38; P102

118 fradulenter VD38; fraudolenter SG670; fraudulentem Bcan4

119 nocet korr. aus noceat S105

120 depraehensus dicit] depraehensus dicet korr. aus depraehensus VD38

121 dicit fehlt O93; N442; dicens Bcan4; dicet VD38; P102

122 ludens korr. aus ledens P102

123 ac I83; SG670; Bcan4

124 am Rande secreti detractoris VD38

125 am Rande singulorum VD38

126 vindicantur I83; SG670; Bcan4; S105

127 detractores atque accusatores korr. aus detractores P102

128 aque I83

129 am Rande foveam VD38

130 egerit I83; Bcan4

131 poenitaentiam korr. aus poenitantiam SG670

132 non fehlt N442; I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

133 facientibus korr. aus faccentibus V630; facientes N442

134 assentire I83; Bcan4; assentiri SG670; S105

135 foveas korr. aus foves VD38

136 filius korr. aus filios N442

137 deus BII13

138 incidit SG670; S105

139 volvit korr. aus volvet BII13

140 revertetur VD38; E97; P102; BII13

141 eum korr. aus eam V630

142 falax non korr. aus falax N442

143 am Rande instabile VD38

144 et fehlt I83

145 utraque] in utroque korr. aus utraque V630; utroque I83; VD38; SG670; Bcan4; E97; P102; BII13; S105

146 calumniatur animae sanguinem] sanguinem caluminatur animę korr. aus sanguinem luminatur animę S105

147 si usque] suisque N442; VD38; P102

148 ad korr. aus a Bcan4

149 laqueum am Rande captionem perditionem VD38

150 lacum fugerit] laqueum fuerit VD38; P102; BII13

151 suscitet I83; SG670; Bcan4; S105

152 am Rande laudat gloriatur VD38

153 delatat Bcan4

154 salvabitur VD38; E97; P102; BII13

155 stultus korr. aus sultus VD38

156 am Rande ambulat VD38

157 am Rande ad suscipiendum VD38

158 deliciendum SG670

159 batirum V630

160 emulgetur VD38; P102; BII13; emulget SG670; S105

161 am Rande exprimit educit VD38

162 et qui korr. aus et V630; N442; BII13

163 qui fehlt O93; VD38; E97; P102

164 iras korr. aus iras et V630; iras] iras et VD38; E97; P102; BII13

165 periculosa V630; S105; perpericulosa korr. aus perpericulo BII13

166 facilem I83

167 lacerarentur korr. aus lacerentur V630

168 accusarentur V630; SG670; E97; P102; S105

169 columnę korr. aus calumnę E97

170 sancti VD38

171 suscessores S105

172 am Rande Ħ S O93; am Rande N SG670

173 sed si korr. aus sed V630

174 am Rande excitatus VD38

175 causas korr. aus casas Bcan4

176 recurrat caritatis studio ut familiari colloquio commoniti ea sanent quae sananda sunt et korr. aus recurrat VD38

177 caritatis studio, ut familiari colloquio commoniti ea sanent, quae sananda sunt fehlt P102; BII13

178 commoniti korr. aus communiti I83

179 caritate SG670; S105

180 emendet VD38; P102; BII13

181 agnoverit VD38; P102; BII13

182 aliquid Bcan4

183 haec egerint] egerint haec V630

184 egerit P102

185 interlinear persequi VD38

186 presumpserint korr. aus presumpserit I83

187 antequam per korr. aus antequam E97

188 satisfactionem korr. aus factionem Bcan4

189 legationem I83; Bcan4

190 quia fehlt V630

191 quisque V630; E97

192 subiestorum I83; subiectorum Bcan4

193 subditorum eorum] a subiectis suis SG670; S105

194 despiceretur V630; SG670; E97; P102; BII13

195 ut VD38

196 interlinear vel posset E97

197 poterat I83; SG670; Bcan4; S105

198 et fehlt I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

199 am Rande vindictam VD38

200 talionem korr. aus taliono Bcan4

201 interlinear vel posset E97

202 posset korr. aus poterit V630; poterat I83; Bcan4; posset korr. aus possent SG670; poterat korr. aus poterit BII13; posset S105

203 Vor Nam Rubrik QUID SIT TALIO V630 (durch Unterstreichung gelöscht)

204 quod Bcan4

205 putatis] putatis ut Bcan4

206 dixit SG670; S105

207 ex P102

208 dicens fehlt SG670

209 am Rande indignans VD38

210 ulciscens dominus et habens furorem fehlt SG670; S105

211 ulciscens korr. aus ulciscen VD38

212 dominus] dominus et Bcan4

213 qui P102

214 reliqua Quaedam autem ex his iam aliis fratribus scripsimus quae totiens sunt replicanda quotiens fuerint necessaria korr. aus reliqua O93

215 toties Bcan4

216 quoties Bcan4

217 fuerunt I83; fuerint korr. aus fuerit VD38

218 am Rande Nota V630; am Rande drei Punkte N442

219 Electionem VD38; P102; BII13; Electionem korr. aus Eiectionem E97

220 hominibus korr. aus bonis SG670; bonis S105

221 am Rande

222 Electionem enim korr. aus Electionem BII13

223 eorum BII13

224 habentes O93; I83; habens Bcan4

225 accusationem I83; Bcan4

226 luxoriae N442

227 presbyter P102

228 nominantur P102

229 ominibus I83; hominibus] hominibus etiam SG670; ominibus etiam S105

230 am Rande conligatis VD38

231 irretitis korr. aus irritetis Bcan4

232 ad VD38

233 iuxta I83; Bcan4

234 electionem Bcan4

235 fuerit korr. aus fierit VD38

236 volenter korr. aus volendo SG670

237 sacerdotesque] sacerdotes quae I83; sacerdotes SG670; S105; sacerdotes qui E97

238 fier VD38

239 sacerdos I83

240 am Rande

241 ut korr. aus uti I83

242 legimus VD38; P102; BII13

243 prius korr. aus primus SG670

244 annos I83; Bcan4

245 am Rande Nota I83

246 decrepitam korr. aus decrepitum S105

247 propter] propter suam Bcan4

248 am Rande z V630; am Rande drei Punkte N442

249 sacrificium] sacrificium deo VD38; P102; BII13; sacrificium deo korr. aus sacrificium Bcan4

250 Abraham] abraham et I83

251 iasaac VD38

252 hi fehlt SG670; S105

253 indutus korr. aus inductus S105

254 eius fehlt VD38

255 adplicabitis Bcan4

256 induens Bcan4

257 suis fehlt SG670; S105

258 linea VD38; SG670; P102; BII13; S105

259 tunicam] tonicam O93; N442; tunicam et V630; E97; tunica I83; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105; tonica VD38

260 superhumerale et rationale] superhumerali et rationali I83; VD83; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

261 occionis I83

262 am Rande hoc modo et consuetudine VD38

263 Filios korr. aus Filius S105

264 tonicis O93; N442; VD38; tunicis korr. aus tunices S105

265 scilicet] si licet I83

266 ac BII13

267 inponas O93; VD38

268 am Rande z V630

269 am Rande conspicere considerare VD38

270 episcopum korr. aus epicopum I83

271 am Rande

272 interr I83

273 qui] qui et ipsi I83; SG670; Bcan4; S105; qui et VD38; P102; BII13

274 tonicam O93; N442

275 accipiebat korr. aus acciebat SG670

276 podere I83; Bcan4

277 mitra O93

278 superhumeralem I83

279 tonicas O93; N442; VD38

280 assistebant] assistebant in BII13

281 sacrificium I83; VD38; Bcan4; P102

282 coepit BII13

283 am Rande H O93; am Rande z V630; am Rande Nota E97

284 inquit fehlt VD38

285 ecclesiam meam korr. aus ecclesiam V630

286 praevabunt SG670

287 eum I83

288 dei] dei et VD38; P102; BII13

289 am Rande simili VD38

290 et korr. aus erant SG670; erant S105

291 interlinear id est defunctis SG670

292 successerunt korr. aus successorum SG670; successorum S105

293 am Rande praescripto VD38

294 prętaxato korr. aus prętextato V630; prętaxato korr. aus prętexato S105

295 domini S105

296 spernit eum korr. aus spernit SG670

297 eum fehlt S105

298 cuuius Bcan4

299 am Rande z V630

300 esse fehlt SG670; S105

301 am Rande z V630

302 eo SG670; S105

303 sunt fehlt N442; I83; VD38; Bcan4; P102; BII13

304 in fehlt I83

305 am Rande z V630

306 ac Bcan4

307 aut korr. aus et O93; atque BII13

308 pręscientia V630

309 cumprovincialium I83; Bcan4

310 quam a korr. aus quam N442

311 unus SG670; S105

312 am Rande crudelis VD38

313 auctoritate SG670; S105

314 am Rande Praepararet conaretur VD38

315 credentium fehlt VD38

316 et fehlt E97

317 am Rande drei Punkte N442

318 praecessore SG670; P102; S105

319 provintiarum korr. aus provintiorum Bcan4

320 legis korr. aus leges V630; lege korr. aus leges SG670; leges I83; Bcan4; S105

321 is I83; eis fehlt BII13

322 erant I83; Bcan4

323 confugiebant korr. aus confugebant V630; Bcan4

324 quoties Bcan4

325 am Rande z V630; interlinear id est apostoli SG670

326 Ipsis] Ipsi O93; I83; SG670; Bcan4; S105

327 Ipsis quoque korr. aus Ipsis N442

328 nostris N442

329 nostris patriarchas korr. aus nostri patriarchę SG670

330 patriarchę S105

331 diversa korr. aus diversi S105

332 leges korr. aus legis V630; legis N442; I83; Bcan4; S105

333 leges divinae] lege divina korr. aus leges divinę SG670

334 et fehlt I83; SG670; Bcan4; S105

335 ecclesię SG670; S105

336 poni et esse] pręesse SG670; praeesse se korr. aus penitentes se S105

337 eos I83; Bcan4

338 primatum korr. aus primate V630; primatuum korr. aus primatu SG670

339 fruerentur et non alii] fruerentur korr. aus fruerentur et alii SG670

340 et non fehlt I83; et non alii fehlt VD38; P102; BII13

341 non fehlt I83; Bcan4; S105

342 Reliqui V630

343 interlinear id est olim SG670

344 habeant I83

345 interlinear id est nunc SG670

346 oboedirent korr. aus obidirent V630

347 et fehlt V630; N442

348 interlinear um SG670

349 metropolitarum SG670; S105; metropolitanorum korr. aus metropolitorum Bcan4

350 habeant et suos metropolitanos habere debeant episcopos, sicut prius metropolitanos iudices fehlt SG670; S105

351 metropolitanos] metropolitanos iudices V630

352 metropolitanos habere debeant episcopos sicut prius metropolitanos iudices] metropolitanos habere debent episcopos sicut prius metropolitanos iudices korr. aus metropolitanos dices P102

353 debent P102

354 habebeant korr. aus habeant O93; V630; habeant I83; SG670; Bcan4; habeant korr. aus habeat S105

355 am Rande an confirmata est VD38

356 neces I83

357 revelentur Bcan4

358 iniuste Bcan4

359 aque I83

360 episcoporum I83; SG670; Bcan4; S105

361 summarum V630

362 iudica I83

363 am Rande servata VD38

364 silva I83

365 ab fehlt I83; S105

366 apostolicis P102

367 am Rande investiganda VD38

368 rimandi P102

369 ac korr. aus a O93; V630; a VD38; P102; S105

370 am Rande murmurat acclamat VD38

371 conquiritur I83; queritur SG670; adtestatur S105

372 nescire se korr. aus nescire SG670

373 se fehlt I83; VD38; Bcan4; P102; BII13; S105

374 testante N442

375 hic Bcan4

376 ministerio I83; SG670; Bcan4; S105

377 ipsorum P102

378 Obscuratis korr. aus Obscuritatis V630

379 flectitur korr. aus inflectitur I83

380 cum lumen] culmen I83

381 am Rande qui praecedunt VD38

382 pereunt P102

383 portandum Bcan4

384 inclinatur VD38; inclinantur korr. aus inclinatur BII13

385 sequaces E97

386 am Rande habitamus VD38

387 am Rande Nota E97

388 Si I83; S105; Sane] si quidem korr. aus si SG670; Sane korr. aus Si Bcan4; Sane ut P102

389 precursor I83

390 am Rande z V630

391 autem korr. aus ergo SG670

392 facit I83; Bcan4

393 immutationem I83

394 quali V630

395 solum] solum a korr. aus solum SG670

396 etiam] etiam ab korr. aus etiam SG670

397 interlinear id est paulo SG670

398 quam] quam ab korr. aus quam SG670

399 videmus BII13

400 hanc korr. aus hac P102

401 ex fehlt V630; E97

402 prophetae korr. aus prophetiae V630

403 scientiam, interlinear vel sententiam E97

404 sententiam approbamus] approbamus scientiam V630

405 meus korr. aus meos VD38

406 meus aut korr. aus meus O93

407 parvus korr. aus parvos P102

408 adbreviata korr. aus adbreata I83

409 vivicare N442

410 patris quae manus est] patrisque manum korr. aus patris que manu se SG670

411 est fehlt S105

412 docere I83; Bcan4

413 tempori I83; VD38; SG670; P102; BII13; S105; tempori korr. aus tempore E97

414 inaniter korr. aus inanter BII13

415 carnem suscipiendo] carne suscipienda I83; Bcan4

416 am Rande subiugaverat VD38

417 subegerit I83; Bcan4

418 virtus VD38

419 et exiguo] exigui VD38; P102; BII13

420 am Rande brevis VD38

421 temporis korr. aus tempore V630

422 luce SG670; S105

423 luce VD38; SG670; P102; BII13; S105

424 speudoprophetę SG670

425 exierunt korr. aus exerunt O93

426 modum O93

427 apostolus: Tempus enim breve est. Et iterum korr. aus apostolus V630

428 iterum Praeterit enim figura huius mundi Et iterum korr. aus iterum E97

429 Praeterit korr. aus Praeteriet O93; Praeteriit V630; N442; VD38; Bcan4; P102; BII13; Praeriit I83

430 am Rande ad increpationem sive admonitionem VD38

431 correctionem V630; E97

432 quo N442; I83; VD38; quos korr. aus quo BII13

433 finis korr. aus fines O93; fines V630

434 saeculorum korr. aus saeculorum de I83

435 obvenerunt V630

436 interlinear pater noster SG670

437 dominica fehlt I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

438 breviavit korr. aus breavit E97

439 multiloquio fehlt Bcan4; multiloquio korr. aus multiquio E97

440 prohibens pauca docuerit quae pertineant ad salutem korr. aus prohibens E97

441 docuerint Bcan4

442 et] et per I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

443 quid VD38

444 in] per in VD38; per, interlinear in BII13

445 servos meos prophetas] servis meis prophetis SG670; S105

446 illi fehlt I83; SG670; Bcan4; S105

447 qualem VD38

448 dominus] dominus super VD38

449 in korr. aus super BII13

450 patre SG670; S105

451 am Rande designaret VD38

452 quia korr. aus qua VD38

453 am Rande z V630

454 Sic I83; Bcan4

455 filii presbyterorum figuram gestabant et Aaron fehlt I83; VD38; SG670; Bcan4; P102; BII13; S105

456 sacerdotes Bcan4

457 Moyses] moyses autem korr. aus moyses SG670

458 tenebat korr. aus tenebant VD38

459 fuit] ipse fuit korr. aus fuit fuit SG670

© 2004-2006 Karl-Georg Schon
Dieser Text ist urheberrechtlich geschützt. Er steht unter der GNU Free Documentation License.
Demnach dürfen Sie ihn frei weiter verbreiten und bearbeiten, vorausgesetzt Sie nennen den Namen des ursprünglichen Autors und Sie geben auch anderen das Recht den von Ihnen bearbeiteten oder verbreiteten Text unter den gleichen Bedingungen weiter zu verbreiten. Im einzelnen finden Sie Bestimmungen der GNU Free Documentation License unter dem Menüpunkt Lizenz.

Zuletzt geändert am 4.7.2006