O93, f. 36rb; V630, f. 77vb; W411, f. 5r; V1341, f. 8ra; E97, f. 244va

INCIPIT¹ CONSTITUTIO ET FIDES EIUSDEM SANCTI ET MAGNI CONCILII CUM SUBDITIS CAPITULIS SUIS ET PLACUIT, UT HAEC OMNIA MITTERENTUR BEATO SILVESTRO URBIS ROMAE EPISCOPO.

Credimus² in unum deum patrem omnipotentem omnium visibilium necnon et invisibilium factorem et in unum dominum nostrum Iesum Christum, filium dei, natum ex patre unigenitum, hoc est, ex substantia patris, deum ex deo, lumen ex lumine, deum verum ex deo vero, natum, non creatum, omousion, hoc est eiusdem cum patre substantiae, per quem omnia facta sunt, caelestia et terrena, qui propter nos homines et propter salutem nostram descendit et incarnatus est et homo factus, passus est et resurrexit tertia die, ascendit in caelum, venturus inde iudicare vivos et mortuos, et in spiritum sanctum. Eos³ autem, qui dicunt: Erat tempus, quando non erat, et priusquam nasceretur non erat, et quia nullis subsistentibus factus est aut ex alia substantia vel essentia dicunt esse trepton, hoc est convertibilem aut mutabilem filium dei, hos anathematizat et condemnat catholica et apostolica ecclesia. Haec est fides, quam exposuerunt patres primum quidem adversus Arrium blasphemantem et dicentem creaturam filium dei et adversum omnem heresim extollentem se et insurgentem contra catholicam et apostolicam ecclesiam quam cum auctoribus suis omnes damnaverunt apud Niceam civitatem supradictam⁴ trecenti decem et octo episcopi in unum congregati, quorum nomina cum provinciis et civitatibus subter annexa sunt, sed studiosi servi dei magis curaverunt orientalium nomina episcoporum conscribere propterea, quod occidentales non similiter quaestionem⁵ de heresibus habuissent.

EXPLICIT FIDES IN EODEM CONCILIO TRACTATA

INCIPIUNT TITULI⁶

I⁷ De eunuchis⁸, qui seipsos abscidunt.

II De his, qui post baptisma statim ad clerum applicantur.

III De subintroductis mulieribus.

IIII Qualiter episcopi debeant⁹ ordinari.

V De excommunicatis clericis vel laicis.

VI De primatibus episcoporum metropolitanorum.

VII De honore episcopali¹⁰ Hierosolimitani.

VIII De Novatianis.

VIIII De presbyteris sine examinatione constitutis¹¹.

X De lapsis clericis ordinatis.

XI De his, qui sponte lapsi sunt, qualiter debeant poenitere.

<O93, f. 36va> XII De excommunicatis a saeculo abeuntibus¹².

XIII De caticuminis lapsis.

XIIII De diaconibus, ne¹³ presbyteris¹⁴ corpus Christi tradant <W411, f. 5v> vel ante presbyteros communicent.

XV De clericis temere ab ecclesia recedentibus.

XVI De presbyteris et diaconibus vel clericis, qui ad alias civitates transeunt.

XVII¹⁵ De clericis alienis sine conhibentia¹⁶ proprii episcopi ab alio in suam¹⁷ ecclesiam non ordinandis.

XVIII De clericis usuram aut ampliationem¹⁸ accipientibus.

XIX. De Paulianistis et Catafrigis rebaptizandis.

XX. De diebus dominicis et Pentecostes¹⁹, ut in eis stantes oremus^{20 21}.

<V630, f. 78ra> <V1341, f. 8rb> Cum^{22 23} convenisset hoc sanctum et magnum <E97, f. 244vb> concilium apud Nicenam²⁴ civitatem provinciae Bitiniae, statuta sunt²⁵ ab eis haec, quae infra scripta sunt, ex Graeco in Latinum versa²⁶ sermonem²⁷.

DE²⁸ EUNUCHIS ET²⁹ QUI SEIPSOS ABSCIDUNT

I³⁰ Si quis in aegritudine vel a medicis sectus est vel a barbaris castratus³¹, placuit, ut iste permaneat in clero. Si quis autem sanus seipsum abscidit³², etiamsi est in clero, cessare debet et ex hoc nullum talem oportet ordinari. Sicut autem de his, qui vel affectaverunt³³ haec vel ausi sunt seipsos abscidere, haec, quae diximus, statuta sunt ita, si qui a barbaris vel a dominis suis facti³⁴ et probabiles³⁵ vitae sunt, tales³⁶ suscipit ecclesiastica regula³⁷ ad³⁸ clerum.

DE³⁹ HIS, QUI POST BAPTISMA⁴⁰ STATIM AD CLERUM APPLICANTUR

II⁴¹ Quoniam multa sive per⁴² necessitatem sive ex quacumque causa contra regulam gesta sunt ita, ut homines⁴³ ex vita gentili nuper adhuc catecizati vel instituti⁴⁴ statim ad spiritalem baptismum venissent et continuo cum baptizati sunt, etiam ad episcopatum vel ad presbyterium⁴⁵ provecti⁴⁶ sint⁴⁷, recte igitur⁴⁸ visum est de cetero nihil tale debere⁴⁹ fieri. Nam et tempore opus est, ut sit caticuminus, et post baptismum multa probatione indiget. Evidens namque est apostolicum praeceptum dicens⁵⁰: Non neofitum, ne forte elatus in iudicium incurrat⁵¹ et laqueum diaboli. Si vero praecedente⁵² tempore mortale aliquod peccatum admiserit et convictus⁵³ duobus vel tribus⁵⁴ testibus fuerit, cesset⁵⁵ a clero, qui huiusmodi est. Si quis vero praeter haec facit, tamquam contraria⁵⁶ statutis⁵⁷ sancti concilii gerens etiam ipse periclitabitur de statu⁵⁸ sui⁵⁹ cleri.

DE⁶⁰ SUBINTRODUCTIS MULIERIBUS

III⁶¹ Omnibus⁶² modis interdixit⁶³ sancta synodus neque episcopo neque presbytero neque diacono neque ulli clericorum omnino licere⁶⁴ habere secum mulierem⁶⁵ extraneam, nisi forte mater aut soror aut avia⁶⁶, id est⁶⁷ vel amita vel matertera sit. In his namque solis personis et horum similibus omnis⁶⁸, quae⁶⁹ ex mulieribus <V630, f. 78rb> est, suspicio declinatur. Qui autem praeter haec agit, periclitatur⁷⁰ a⁷¹ clero⁷².

QUALITER⁷³ EPISCOPI DEBEANT ORDINARI

<W411, f. 6r> IIII⁷⁴ <V1341, f. 8va> Episcopum oportet ab omnibus episcopis, si fieri potest, qui sunt in provincia eius⁷⁵ ordinari. Si vero hoc difficile fuerit vel aliqua⁷⁶ urguente necessitate <E97, f. 245ra> vel itineris longitudine, certe tres episcopi debent⁷⁷ in unum esse congregati ita, ut etiam ceterorum, qui absentes⁷⁸ sunt, consensum litteris teneant et ita faciant⁷⁹ ordinationem. Potestas sane vel confirmatio pertinebit per singulas provincias ad metropolitanum episcopum.

DE⁸⁰ EXCOMMUNICATIS CLERICIS SIVE⁸¹ LAICIS

V⁸² Servetur et ista sententia, ut hi⁸³, qui ab aliis excommunicantur, ab aliis ad communionem non recipiantur. Requiratur sane, si⁸⁴ forte⁸⁵ ex⁸⁶ aliqua indignatione⁸⁷ aut contentione aut qualibet⁸⁸ commotione⁸⁹ episcopi sui excommunicati⁹⁰ sint⁹¹, ut ergo digna⁹² haec possint examinatione perquiri, recte visum est per singulos annos in singulis quibusque provinciis bis in anno episcoporum concilium fieri, ut simul in unum convenientes ex communi⁹³ provincia huiusmodi examinent⁹⁴ quaestiones, ut ita demum⁹⁵, qui ob culpas suas⁹⁶ episcoporum suorum offensas merito contraxerunt, digne etiam a ceteris excommunicati⁹⁷ similiter habeantur, quousque in communi⁹⁸ vel ipsi⁹⁹ episcopo suo visum fuerit humaniorem circa eos ferre sententiam. Habeatur autem¹⁰⁰ semel concilium ante dies¹⁰¹ quadragesimae, ut omnibus, si quae¹⁰² sunt, simultatibus amputatis mundum¹⁰³ solemne¹⁰⁴ deo munus possit offerri. Secundum vero agatur¹⁰⁵ circa tempus autumni.

DE¹⁰⁶ PRIMATIBUS EPISCOPORUM METROPOLITANORUM

<O93, f. 36vb> VI¹⁰⁷ Mos antiquus perduret in Aegypto vel Libia¹⁰⁸ et Pentapoli, ut Alexandrinus episcopus horum omnium habeat potestatem, quoniam quidem et¹⁰⁹ Romano episcopo parilis¹¹⁰ mos est. Similiter autem et apud Antiochiam ceterasque provincias honor suus unicuique servetur ecclesiae. Per omnia autem manifestum est¹¹¹, quod, si quis praeter voluntatem et conscientiam metropolitani episcopi fuerit ordinatus, hoc concilium magnum et sanctum censuit non debere esse episcopum. Sane si communi omnium¹¹² consensu rationabiliter probato secun<V1341, f. 8vb>dum ecclesiasticam regulam duo vel tres animositate ducti per contentionem contradicant, obtineat¹¹³ plurimorum sententia sacerdotum.

DE¹¹⁴ HONORE¹¹⁵ EPISCOPI¹¹⁶ HIEROSOLIMITANI

VII¹¹⁷ Quoniam mos antiquus obtinuit et vetusta traditio¹¹⁸ ut Eliae, id est Hierosolimorum episcopo, honor¹¹⁹ deferatur, habeat¹²⁰ consequenter honorem manente tamen metropolitanae¹²¹ civitatis <E97, f. 245rb> propria dignitate.

DE¹²² NOVATIANIS

VIII¹²³ <V630, f. 78va> Si qui¹²⁴ voluerint¹²⁵ venire ad ecclesiam <W411, f. 6v> catholicam ex Novatianis, placuit sancto concilio, ut ordinentur et sic maneant in clero. Ante omnia autem hanc habeant confessionem, quam¹²⁶ per scripturam¹²⁷ exigi¹²⁸ oportet, ut fateantur se communi consensu catholicae ecclesiae statuta observaturos, id est communicaturos se et his¹²⁹, qui forte secundas¹³⁰ nuptias experti sunt, vel his¹³¹, qui persecutionis tempore lapsi sunt. Quibus tamen lapsis poenitentiae modus et tempus adscriptus est, ut in omnibus sequantur ea, quae in ecclesia catholica observantur, et sic ubique¹³² idem¹³³ ipsi fuerint inventi, sive in vicis seu in urbibus clerici ordinati¹³⁴ a catholicis¹³⁵, sic etiam in clero persistant, unusquisque tamen¹³⁶ in statu suo. Si¹³⁷ vero episcopus vel presbyter catholicae ecclesiae fuerit, ad quem aliqui ex his¹³⁸ accedunt, certum est, quod episcopus quidem catholicus suam habeat dignitatem, similiter autem presbyteri¹³⁹ et diaconi habeant. Hi¹⁴⁰ vero, qui ab istis veniunt, si forte episcopus fuerit¹⁴¹, habeat sacerdotii¹⁴² dignitatem, nisi forte et¹⁴³ placeat episcopo catholico concedere ei etiam episcopalis nominis honorem. Si vero non placuerit, inveniat ei locum, ut sit in parrochia chorepiscopus¹⁴⁴ aut in clero presbyter¹⁴⁵, ut in civitate una¹⁴⁶ non videantur duo¹⁴⁷ episcopi esse et ille omnimodis¹⁴⁸ in clero permanere videatur.

DE¹⁴⁹ PRESBYTERIS SINE EXAMINATIONE ADMISSIS¹⁵⁰

VIIII¹⁵¹ Si qui¹⁵² sine examinatione¹⁵³ promoti presbyteri¹⁵⁴ sunt et postea examinati¹⁵⁵ confessi sunt peccata sua et, cum confessi¹⁵⁶ non¹⁵⁷ fuissent, contra regulam venientes homines manus eis temere imposuerunt, hos ecclesiasticus ordo non recipit¹⁵⁸. In omnibus enim, quod irrepraehensibile¹⁵⁹ est, defendit ecclesia.

DE¹⁶⁰ LAPSIS CLERICIS ORDINATIS

X¹⁶¹ <V1341, f. 9ra> Quicumque ex lapsis¹⁶² per ignorantiam sunt¹⁶³ ordinati vel¹⁶⁴ contemptum¹⁶⁵, eorum, qui eos ordinaverunt, hoc¹⁶⁶ non praeiudicat regulae¹⁶⁷ ecclesiasticae. Cum enim compertum fuerit, deponantur.

DE¹⁶⁸ HIS, QUI SPONTE LAPSI SUNT, QUALITER DEBEANT POENITERE

XI¹⁶⁹ Placuit sanctae¹⁷⁰ synodo, licet indigni sint¹⁷¹ misericordiae¹⁷², tamen aliquid circa¹⁷³ eos humanitatis ostendi. Si qui¹⁷⁴ ergo ex animo poenitent, tribus annis inter audientes habeantur. Si tamen <E97, f. 245va> fideles sunt¹⁷⁵, septem annis aliis inter poenitentes sint¹⁷⁶, duobus autem annis idem sine¹⁷⁷ oblatione in oratione sola participent populo. Si qui vero per dei gratiam vocati primo quidem ostenderunt fidem suam deposito militiae¹⁷⁸ cingulo, post haec autem ad proprium vomitum reversi sunt, ut et pecunias darent et¹⁷⁹ ambirent redire rursum¹⁸⁰ ad militiam, isti decem annis¹⁸¹ sint¹⁸² <W411, f. 7r> inter poenitentes, post primum triennium, <V630, f. 78vb> quo¹⁸³ fuerint inter audientes. Ab omnibus vero illud praecipue observetur, ut animus eorum et fructus¹⁸⁴ poenitentiae observetur. Quicumque enim cum omni timore et lacrimis perseverantibus¹⁸⁵ et operibus bonis conversationem suam non verbis solis¹⁸⁶, sed opere et veritate demonstrant¹⁸⁷, cum tempus statutum etiam ab his¹⁸⁸ fuerit impletum et orationibus iam coeperint¹⁸⁹ communicare, <O93, f. 37ra> licebit¹⁹⁰ episcopo etiam humanius circa eos aliquid cogitare. Qui vero indifferentem habuerint lapsum et sufficere sibi, quod ecclesiam introierint¹⁹¹, arbitrantur, isti omnimodo tempora statuta complebunt.

DE¹⁹² EXCOMMUNICATIS A SAECULO EXEUNTIBUS

XII¹⁹³ De his¹⁹⁴ vero, qui recedunt ex corpore¹⁹⁵, antiquae legis regula observabitur etiam nunc ita, ut, si forte quis¹⁹⁶ recedit ex corpore, necessario vitae suae viatico non defraudetur¹⁹⁷. Quod si desperatus¹⁹⁸ aliquis¹⁹⁹ recepta communione supervixerit, sit inter eos, qui sola oratione communicant. De omnibus tamen his²⁰⁰, qui a²⁰¹ corpore recedunt, in tradendo²⁰² eis communionem²⁰³ cura et²⁰⁴ probatio sit episcopi.

<V1341, f. 9rb> DE²⁰⁵ CATICUMINIS LAPSIS

XIII²⁰⁶ Placuit huic²⁰⁷ sancto²⁰⁸ et magno concilio de caticuminis, qui lapsi sunt, ut tribus annis inter audientes verbum sint tantummodo, post haec vero orent cum caticuminis.

DE²⁰⁹ DIACONIBUS, NE CORPUS CHRISTI TRADANT PERESBYTERIS VEL²¹⁰ ANTE PRESBYTEROS COMMUNICENT

XIIII²¹¹ Pervenit ad sanctum concilium, quod in locis quibusdam et civitatibus presbyteris sacramenta diaconi²¹² porrigant. Hoc neque regula neque consuetudo tradidit, ut hi²¹³, qui offerendi sacrificii non habent potestatem his²¹⁴, qui offerunt, corpus Christi porrigant. Sed et illud innotuit, quod quidam diacones <E97, f. 245vb> etiam ante episcopos sacramenta sumunt. Haec ergo omnia amputentur et maneant diacones intra suam²¹⁵ propriam²¹⁶ mensuram scientes, quia episcoporum quidem ministri sunt, a presbyteris autem inferiores. Accipiant ergo secundum ordinem post presbyteros²¹⁷ ab episcopo vel²¹⁸ presbytero sacram²¹⁹ communionem. Quod si non fuerit in praesenti vel episcopus vel presbyter, tunc ipsi proferant et edant²²⁰. Sed nec sedere quidem licet²²¹ in medio presbyterorum diacones, extra regulam²²² enim est²²³, ut hoc fiat. Si quis autem non vult his²²⁴ sufficiens esse, post hanc definitionem cesset esse diaconus.

DE²²⁵ CLERICIS TEMERE AB ECCLESIA RECEDENTIBUS

XV²²⁶ Propter multas perturbationes et frequentes²²⁷ tumultus²²⁸ seditionum, quae fieri solent, placuit omnimodo abscidi istam consuetudinem, quae contra regulam est. Sic²²⁹ ubi tamen <W411, f. 7v> fit, id est, ne de civitate ad civitatem transeat vel episcopus vel presbyter vel diaconus. Si quis vero post haec statuta sancti huius concilii tale aliquid agere²³⁰ temptaverit, infringetur omni genere huius<V630, f. 79ra>cemodi conatus et restituatur²³¹ propriae ecclesiae, in qua²³² ordinatus est.

DE²³³ PRESBYTERIS ET DIACONIBUS VEL CLERICIS, QUI AD ALIAS CIVITATES TRANSEUNT

<V1431, f. 9va> XVI²³⁴ Si qui²³⁵ vero sine respectu dei agentes et timorem dei ante oculos non habentes neque ecclesiastica statuta custodientes recesserint ab ecclesia sua, sive presbyter²³⁶ sive diaconus vel in quocumque ecclesiastico ordine positi fuerint, non debent suscipi in²³⁷ alia²³⁸ ecclesia, sed cum omni necessitate cogantur²³⁹, ut redeant ad ecclesiam²⁴⁰ suam. Quod²⁴¹, si permanserint²⁴², excommunicare²⁴³ eos²⁴⁴ oportet.

DE²⁴⁵ CLERICIS ALIENIS SINE CONHIBENTIA²⁴⁶ PROPRII EPISCOPI AB ALIO IN SUA²⁴⁷ ECCLESIA NON ORDINANDIS

XVII²⁴⁸ Si quis ausus fuerit aliquem, qui ad alterum pertinet, ordinare in sua ecclesia, cum non habeat consensum episcopi ipsius, a quo recessit clericus, irrita sit huiusmodi ordinatio.

DE²⁴⁹ CLERICIS USURAM AUT AMPLIATIONEM ACCIPIENTIBUS

XVIII²⁵⁰ Quoniam multi clerici avaritiae causa turpia lucra sectantes obliti sunt divini praecepti, quo²⁵¹ dictum est: Qui pecuniam suam non dedit ad usuram, fenerantes centesimas exigant²⁵², statuit hoc sanctum concilium: Si quis²⁵³ inventus fuerit post hanc definitionem²⁵⁴ usuram accipere vel ex quolibet <E97, f. 246ra> tali negotio turpia lucra sectari vel etiam species frumentorum ad sescuplum²⁵⁵ dare, omnis, qui tale aliquid conatus²⁵⁶ fuerit ad quaestum, deiciatur ex²⁵⁷ clero et²⁵⁸ alienus ab ecclesiastico habeatur²⁵⁹ gradu.

DE²⁶⁰ PAULIANISTIS ET²⁶¹ CATAFRIGIS REBAPTIZANDIS²⁶²

<O93, f. 37rb> XVIIII²⁶³ Si quis confugit²⁶⁴ ad ecclesiam catholicam de Paulianistis et Catafrigis²⁶⁵, statutum²⁶⁶ est²⁶⁷ rebaptizari eos omnimodo debere. Si qui²⁶⁸ vero clerici erant apud eos, siquidem inculpati fuerint et irrepraehensibiles, rebaptizati rursus etiam ordinentur ab episcopo ecclesiae catholicae. Si vero examinati minus apti²⁶⁹ fuerint repraehensi, deponi eos oportet. Similiter autem et circa diacones²⁷⁰ et de omnibus, qui in eodem clero inveniuntur, eadem forma servabitur. Commemoravimus autem diaconissas, quae in hoc ordine inventae sunt, quae nec manus impositionem aliquam habent²⁷¹, ut omnimodis²⁷² inter laicas habeantur. Similiter autem diaconissae, quae in catho<V1341, f. 9vb>lico canone non habentur, simili loco, id est, laicae et²⁷³ tamquam non consecratae deputentur.

DE²⁷⁴ DIEBUS DOMINICIS ET PENTECOSTEN²⁷⁵, UT IN EIS STANTES OREMUS

XX²⁷⁶ Quoniam sunt in die dominica quidam ad orationem genua²⁷⁷ flectentes et in diebus pentecostes²⁷⁸, <W411, f. 8r> propterea est²⁷⁹ itaque constitutum a sancta²⁸⁰ synodo, quoniam consona et conveniens per omnes ecclesias custodienda consuetudo est, ut stantes ad orationem domino vota reddamus.

INCIPIT SYMBOLUM FIDEI EIUSDEM NICENI CONCILII

Credimus in unum deum patrem omnipotentem²⁸¹ omnium²⁸² visibilium et invisibilium <V630, f. 79rb> conditorem et in unum dominum nostrum Iesum Christum filium dei, natum de patre unigenitum, hoc²⁸³ est, de substantia patris, deum de deo, lumen de lumine, deum verum de deo vero, natum, non factum, consubstantialem²⁸⁴ patri, id est, unius substantiae cum patre, quod Graeci²⁸⁵ omousion dicunt, per quem omnia facta sunt, quae in caelo sunt²⁸⁶ et quae in terra, qui propter nos homines et propter nostram salutem descendit et incarnatus est atque homo factus, passus, mortuus est et²⁸⁷ resurrexit tertia die, ascendit in caelos, venturus²⁸⁸ iudicare vivos et mortuos et in spiritum sanctum. Eos <E97, f. 246rb> autem, qui dicunt: Erat²⁸⁹, quando non erat, et antequam nasceretur, non erat, et quod ex nullis exsistentibus²⁹⁰ factus est aut ex aliqua substantia vel natura, eum dicentes esse mutabilem et convertibilem, filium dei perhibendo, hos anathematizat et condemnat catholica et apostolica ecclesia. Haec est fides, quam exposuerunt patres, primum quidem adversus Arrium blasphemum dicentem²⁹¹ creaturam esse filium dei et adversus omnem²⁹² heresim Sabellii, Fotini, Pauli Samosateni²⁹³, Manichei, Valentini, Martionis et adversus omnem omnino heresim, si qua insurrexerit contra catholicam et apostolicam ecclesiam, quam²⁹⁴ omnes condemnarunt²⁹⁵ Nicea²⁹⁶ congregati episcopi CCCXVIII, quorum²⁹⁷ nomina et provinciae²⁹⁸ infra conscripta²⁹⁹ sunt, sed plerique servi³⁰⁰ dei studiosi magis curam gesserunt orientalium episcoporum nomina describere, propter hoc quod occidens non similiter inquisitionem <V1341, f. 10ra> de haeresibus habuerit³⁰¹.³⁰²

<V1341, f. 10vb> <E97, f. 247vb> INCIPIT FIDES SANCTI GREGORII MAIORIS.

Unus³⁰³ deus, principium et³⁰⁴ pater verbi viventis, sapientiae exsistentis et virtutis et³⁰⁵ imaginis propriae, perfectus perfecti genitor³⁰⁶, et³⁰⁷ unus dominus ex uno, pater filii³⁰⁸ unigeniti et³⁰⁹ unus dominus ex uno³¹⁰, deus de deo, figura substantiae patris, imago dei, deus verbum vividum et totius substantiae opifex, sapientia continens omnia, quae exsistunt, filius verus de patre³¹¹ vero, invisibilis de invisibili³¹², incorruptibilis de incorruptibili³¹³, immortalis de immortali³¹⁴ et sempiternus de sempiterno, et unus spiritus sanctus, perfectus, perfecta vita viventium, sanctitas et fons sanctitatis et aedificationis ministrator, per quem deus in omnes credentes et super omnes, et filius qui per omnes. <W411, f. 8v> Trinitas perfecta gloria et regnum sempiternum, individuum et inalienabile³¹⁵ neque igitur creatum aliquid et servum seu famulum in trinitate, neque adventicium vel subintroductum tamquam, quod ante non exstiterit et novissimum subintraverit, neque enim defuit <V630, f. 79va> aliquando filius patri, aut filio³¹⁶ spiritus sanctus, sed immutabilis et inconvertibilis haec eadem trinitas semper.

<E97, f. 248ra> EXPLICIT SYNODUS NICEA³¹⁷ HABITA

O93, f. 37rb; V630, f. 79va; W411, f. 8v, f. 1341, f. 10vb; E97, f. 248ra