O93, f.
99rb; V630, f.
178vb; W411, f.
194v; E97,
f. 359rb
INCIPIT SYNODUS HABITA
IN CIVITATE SPALENSI SUB
DIE IDUUM NOVEMBRIUM
ANNO REGNANTE GLORIOSISSIMO PRINCIPE
SISEBUTI ERA DCLVIII
INCIPIUNT TITULI
EIUSDEM CONCILII
<W411,
f. 195r> I
De
Teudulfi Malacitanae ecclesiae
episcopi
querimoniis
adversus
reliquos
episcopos
pro quibusdam parrochiis.
II De querimoniis Fulgentii et
Honorii episcoporum pro quibusdam
parrochiis.
III De desertoribus clericis,
ut episcopis suis
restituantur.
IIII De bigamis
ad presbyterium vel diaconatum
non promovendis.
V Ne presbyteri diaconum aut presbyterum ordinare
praesumat.
<V630,
f. 179ra> VI
De
presbyteris vel
diaconibus ab
uno episcopo non
deponendis.
VII De his,
quae prohibentur a chorepiscopis vel presbyteris in
ecclesiasticis
sacramentis
agere.
VIII De superbis
ecclesiae
libertis,
ut ad servitium
revocentur.
VIIII De oeconomis, ne
ex laicis constituantur.
X De monasteriis non
convellendis.
XI De
monasteriis virginum,
ut a
monachis tueantur.
XII De quodam Acephalorum episcopo.
XIII De duabus
in Christo naturis
et una persona.
<E97,
f. 359va> In nomine
domini et salvatoris
nostri Iesu Christi
Isidorus,
Bisinnus,
Rufinus,
Fulgentius,
Cambra, Fidentius, Teodulfus <O93, f.
99va>
et Honorius episcopi,
qui pariter in
urbe Spalensi pro
aliquibus
ecclesiasticis
negotiis
coadunati
sumus. Consedentibus igitur
nobis in secretario
sacrosanctae
Ierusalem
Ispalensis ecclesiae
cum illustribus viris
Sisisdo rectore rerum
publicarum
atque Suillane actore rerum
fiscalium
stante religiosissimo clericorum
coetu.
I Prima actione
Teudulfi Malacitanae antistitis ecclesiae
ad nos oblata
precatio
est asserentis antiquam
eiusdem urbis parrochiam
militaris
quondam hostilitatis discrimine
fuisse decisam et
ex parte aliqua
ab ecclesiis Astigitanae, Eleberritanae atque
Egabrensis urbium
esse retentam. Pro
qua re placuit,
ut omnis parrochia,
quae ab
antiqua ditione ante
militarem
hostilitatem
retinuisse
ecclesiam
suam quisquis comprobaret, eius privilegio restitueretur. Sicut
enim per legem
mundialem his,
quos barbarica
veritas captiva
necessitate
transvexit,
post liminium revertentibus redditur
antiqua possessio, non
aliter et ecclesia
receptura parrochiam, quam
ante tenuit cum
rebus suis, sive
ab aliis ecclesiis
possideatur, sive
in cuiuslibet possessionem transfusa
sit, non enim erit
obicienda
praescriptio temporis,
ubi necessitas
interest hostilitatis.
II Inter memoratos
fratres nostros Fulgentium
Astigitanum
<W411,
f. 195v> et
Honorium
Cordobensem episcopos discussio
agitata est propter
parrochiam basilicae
cuiusdam, quam
horum alter Celticensem, alter
Reginensem
asseruit,
et quia inter
utrasque
partes hactenus limitis
actio vindicata est,
cuius quamvis vetusta
retentione nullum iuris
praeiudicium
afferret,
ideoque, ne
in dubium ultra
inter eos nostra
devocaretur sententia,
prolatis
canonibus
synodalia
decreta perlecta sunt,
quorum auctoritas praemonet
ita oportere inhiberi
cupiditatem,
ut ne
quis terminos <E97,
f. 359vb> alienos usurpet.
Ob hoc placuit
inter alternas partes
inspectionis
<V630,
f. 179rb> viros
mittendos,
ita ut, si
in
diocesi possidentis sitam
basilicam
veteribus
signis limes praevisus
monstraverit,
ecclesiae,
cuius est ius retentionis, sit
aeternum
dominium.
Quod et si
limes legitimus eandem
basilicam
non concludit, et
tamen longi temporis
probatur
obiecta praescriptio, appellatio
repetentis
episcopi
non valebit, quia
illi tricennalis obiectio
silentium
imponit.
Hoc enim et
saecularium
principi edicta
praecipiunt et
praesulum
Romanorum
decrevit
auctoritas. Sin vero
infra metas tricennalis temporis
extra alienos
terminos
basilicae
iniusta retentio repperitur, repetentis
episcopi
iuri sine mora
restituetur.
III Tertia definitione ad
nos oblata precatio
est a reverentissimo fratre
nostro Cambrane Italicensis episcopi pro
quodam clerico Passando,
qui de ecclesiae
suae cultu, in
qua dicatus ab
exordiis
infantiae fuerat
ad ecclesiam Cordobensem se
contulit,
quem elegimus, ut,
si nihil proponeretur de
eo sine delationis obiectu
proprio reformetur episcopo.
Scribitur
enim in lege
mundiali de
colonis agrorum, ut,
ubi esse
quisque iam coepit,
ibi perduret. Non
aliter et de
clericis,
qui in agro
ecclesiae
operantur,
canonum decreto praecipitur, nisi,
ut ibi permaneant, ubi coeperunt.
Ideoque placuit, ut,
si quis clericus
ministeriis
ecclesiae
propriae
distitutis ad
aliam transitum fecerit,
compellente,
ad quem fuerit sacerdote,
ad ecclesiam, quam prius
incoluerat,
remittatur.
Qui vero eum
susceperit
nec statim sine
ullo nisu exceptionis, ad
propriam
ecclesiam remittendum elegerit,
quamdiu eum restituat
communione se
privatum
agnoscat.
Desertorem
autem clericum cingulo
honoris atque ordinis
sui exutum, aliquo tempore
monasterio
religari convenit,
sicque postea in
ministerio ecclesiastici ordinis
revocari.
Nam non poterit
in talibus propagationis obiliri licentia,
nisi fuerit in
eis propter correptionem disciplinae subsecuta
censura.
IIII Quarta actione
nuntiatum
est nobis apud
Astigitanam
ecclesiam <W411, f.
196r>
quasdam nuper ordinationes illicitas
exstitisse,
ita ut <E97,
f. 360ra>
quidam viduarum
mariti levitarum ministerio
sacrarentur.
Quos quidem convenit
a gradu suscepto
in irritum devocari,
nec ultra
provehi ad diaconii ministerium, qui
contra divina atque
ecclesiastica
iura instituti repperiuntur.
<V630, f.
179va>
V Quinto iudicio
ad cognitionem nostri examinis Gabrensis diaconi
<O93,
f. 99vb> relatu
deductum
est de quibusdam
ipsius ecclesiae clericis,
quorum, dum
unus ad presbyterii, duo
ad levitarum ministerium sacrarentur, episcopus
eorum oculorum dolore
detentus fertur
manum suam
super hos tantum
posuisse
et presbyter quidam
illis contra ecclesiasticum ordinem
benedictionem
dedisse,
qui licet propter
tantam praesumptionis audaciam
poterat accusatus iudicio
praesenti
damnari,
si adhuc in
corpore positus non
fuisset vocatione mortis praeventus. Sed
quia iam ille
examini divino relictus,
humano iudicio accusari
non potest, hi, qui
supersunt
et ab eo
non consecrationis titulum,
sed ignominiae potius
elogium perceperunt, ne
sibi licentiam talis
usurpatio
faciat, decrevimus, ut gradum
sacerdotalis
vel levitici ordinis,
quem perverse
adepti sunt, depositi
aeque iudicio
abutantur. Tales
enim merito iudicati
sunt removendi, quia
prave inventi sunt
constituti.
VI Sexta actione
comperimus
Fragitanum Cordobensis ecclesiae
presbyterum a
pontifice
suo iniuste olim
deiectum et
innocentem exilio
condemnatum,
quem rursus ordine suo
restituentes
id denuo adversus
praesumptionem
nostram decrevimus, ut
iuxta priscorum patrum
synodali sententia
nullus nostrum sine
concilii
examine deiciendum quemlibet
presbyterum
vel diaconum audeat.
Nam multi sunt,
qui indiscussos potestate
tyrannica
non auctoritate canonica
damnant,
et sicut nonnullos gratia
favoris sublimant,
ita quosdam odio
invidiaque
permoti humiliant et
leve opinionis
aura condemnant, quorum
crimen non approbant.
Episcopus
enim sacerdotibus ac
ministris
solus honorem dare
potest, auferre solus non
potest. Si enim
hi, qui
in saeculo a
dominis suis honorem
libertatis
adepti sunt, in
servitutis
nexu non
revolvuntur,
nisi publice apud
praetores tribunali
foro fuerint accusati,
quanto magis <E97,
f. 360rb> hi, qui
divinis altaribus consecrati
honore ecclesiastico decorantur. Qui
pro peccato
nec ab uno
damnari nec uno
iudicante
poterunt honoris
sui privilegiis exui,
sed praesentati synodali
iudicio,
quod canon
de illis praeceperit, definiri.
VII Septimo examine
relatum est nobis
<W411,
f. 196v> venerantissimum quondam
Agabium Cordobensis urbis
episcopum
frequenter
chorepiscopos vel
presbyteros destinasse, qui tamen
iuxta canones unum
sunt, <V630, f.
179vb>
qui absente pontifice
altaria erigerent, basilicas
consecrarent,
quod quidem non
est mirum id
praecepisse
virum ecclesiasticis disciplinis ignarum
et statim a
saeculari
militia in sacerdotale ministerium delegatum.
Ergo ne ultra
talis a nobis
licentia
usurpetur,
communi sententia
statuendum
oportuit,
scientes,
quia sicut presbytero
vel chorepiscopo illicita
consecratio
est altaris, ita
et constitutio. In divinis
enim litteris praecipiente domino
solus Moyses in
tabernaculis domino erexit
altare, solus
ipse unxit, utique
quia summus sacerdos
dei erat, sicut
scriptum
est de eo:
Moyses et
Aaron in sacerdotibus eius.
Ideoque id, quod
tantum facere principibus sacerdotum
iussum est, quorum
typum Moyses et
Aaron tenuerunt, presbyteri, qui filiorum
Aaron gestant figuram,
arripere
non praesumant. Nam
quamvis cum episcopis
plurima illis mysteriorum communis
sit dispensatio, quaedam
tamen auctoritate veteris
legis, quaedam novellis
et ecclesiasticis regulis
sibi prohibita noverint,
sicut presbyterorum et
diaconorum
ac virginum consecratio, sicut
constitutio
altaris,
benedictio
vel unctio, sic quidem
nec benedicere eis
ecclesiam
vel altaria consecrare, nec
per impositiones manus
fidelibus
baptizandis
vel conversis ex
heresi paraclitum
spiritum
tradere,
nec chrisma conficere,
nec chrismate baptizatorum frontem
signare,
sed nec publice
quidem in missa quemquam
poenitentem reconciliare, nec
formatas
cuilibet
epistolas
mittere.
Haec enim
omnia illicita esse
presbyteris
vel chorepiscopis, quia
pontificatus
apicem non habent,
quod solis
debere episcopis
auctoritate
canonum praecipitur, ut
per hoc et
discretio
gradum et
dignitatis
fastigium
summi pontificis demonstretur, sed
neque coram episcopo
licere eis in
baptisterium
<E97, f.
360va>
introire,
nec praesente antistite
infantem
tinguere
aut signare,
nec poenitentem sine
praecepto
episcopi
sui reconciliare, nec
eo praesente sacramentum corporis
et sanguinis Christi
conficere,
nec eo coram
posito populum docere vel
benedicere
aut salutare, nec
plebem utique exhortari, quae omnia
eis a sede
apostolica
prohibita
esse noscuntur.
VIII Octava discussio
agitata est de
quodam Elisep ex
familia Egabrensis ecclesiae,
qui ab
episcopo
suo traditus libertati
de libertate confestim
ad contumaciae morbum
transiliit,
sicque per superbiam
non solum eiusdem episcopi
male insidiosis
artibus salutem laedere
voluit, sed etiam
patronam
ecclesiam
libertatis
immemor praedamnavit. Adversus
quem ingrati actio
canonum ac legum
auctoritate
iuste dirigitur, scilicet
ut immeritae libertatis <O93,
f. 100ra> damno
multatus
ad servitutis nexum
coactus revocetur.
Talium enim status, qui
contra episcopum suum vel
patronam
ecclesiam
nititur, decidi
potius <W411, f.
197r>
quam servari convenit,
ut quorum libertas
perniciosa
est, sit salutifera servitus,
et, qui superbire
noverint adepta
libertate
proditi, discant
oboedire
<V630,
f. 180ra> subiecti.
VIIII Nona actione
didicimus quosdam
ex nostro collegio
contra mores ecclesiasticos laicos
habere in rebus
divinis constitutos oeconomos.
Proinde pariter tractantes
elegimus,
ut unusquisque nostrum
secundum
Chalcedonensium
patrum decreta ex
proprio clero oecononum
sibi constituat. Indecorum
est enim
laicum vicarium esse
episcopi
et saeculares in
ecclesia
iudicare.
In uno enim
eodemque
officio non debet
dispar esse professio,
quod etiam in
lege divina prohibetur
dicente Moyse: Non
arabis in bove
simul et asino,
id est, homines
diversae
professionis
in officio uno
non sociabis. Unde
et oportet
nos et divinis
libris et sanctorum
patrum oboedire praeceptis
constituentes,
ut hi, qui
in administrationibus ecclesiae
pontificibus
sociantur, discrepare
non debeant nec
professione
nec habitu, nam
cohaerere
et coniungi non
possunt,
quibus et studia
et vota diversa sunt.
Si quis autem
episcopus
post haec ecclesiasticam rem
aut laicalem procurationem administrandam <E97,
f. 360vb> elegerint aut
sine testimonio oeconomi
gubernandam
crediderit,
vere ut contemptor
canonum et fraudator ecclesiasticarum rerum
non solum Christo
de rebus pauperum
iudicabitur reus,
sed etiam et
concilio
manebit obnoxius.
X Decima actione
poscentibus
monasteriorum
patribus pari
sententia
statuimus,
ut coenobia nuper
condita in provincia Betica, sicut
et illa, quae
sunt antiqua, immobili
et inconcussa stabilitate permaneant
solidata.
Si quis autem,
quod absit, nostrum
vel nobis succedentium sacerdotum
quodlibet
monasterium
aut vi cupiditatis exspoliandum aut
simulatione
aliqua fraudis convellendum vel
dissolvendum
temptaverit,
anathema
effectus
maneat et a
regno dei extraneus,
nec proficiat illi
bonum fidei vel
operis ad salutem,
qui tanti et salutaris
vitae destruxerit tramitem.
Super haec etiam
universi Beticae provinciae
episcopi
congregati
eundem sacrilegum et usque sui eversorem
a communione suspendant
et convulsum
monasterium
cum rebus suis
restaurent,
ut, quod
impie unus subverterit, omnes
pie reforment.
XI Undecima
actione consensu communi
decrevimus,
ut monasteria virginum
in provincia Betica monachorum
administratione
ac praesidio gubernentur. Tunc
enim salubria Christo
dicatis virginibus probamus, quando
eis patres spiritales eligimus, quorum
non solum gubernaculis tueri,
sed etiam doctrinis
aedificari
possint,
ea tamen circa
monachos
cautela servata, ut
remoti ab earum
familiaritate <W411, f.
197v>
nec usque ad
vestibulum
habeant accedendi familiare
<V630,
f. 180rb> permissum, sed
neque abbatem vel
eum, qui praeficitur, extra
eam, quae praeest,
loqui virginibus Christi
aliquid,
quod ad
institutionem horum pertineat, licebit
nec cum
ea sola,
quae praeest,
frequenter
eis loqui
oportet,
sed sub testimonio
duarum vel trium
sororum,
ita ut rara sit
accessio
et brevis omnino
locutio. Absit enim,
ut monachos, quod
etiam dictu nefas
est, Christi virginibus familiares
esse velimus, sed
iuxta quod
iussa regularum vel
canonum admonent,
longe discretos atque
seiunctos,
eorum tantum easdem
gubernaculis
deputamus, <E97,
f. 361ra> constituentes, ut
unus monachorum probatissimus eligatur,
cuius curae sit
praedia eorum rustica
vel urbana intendere,
fabricas
exstruere
vel, si quid
aliud est ad
necessitatem
monasterii
providere,
ut Christi famulae
pro animae suae
tantum utilitate sollicitae
solis divinis cultibus operibusque suis inserviant. Sane
is, qui ab abbate
praeponitur,
iudicio sui
episcopi
comprobetur.
Vestes autem
illae hisdem faciant,
a quibus tuitionem
exspectant,
ab isdem denuo,
ut praedictum est,
laborum fructus et
procurationis
suffragium
recepturae.
Si qui autem
monasteriorum
hanc ordinationem aut contempserint aut
qualibet
inertiae dissolutione neglexerint, sciant,
quod eorum temeritas atque
superbia
excommunicationis
sit plectenda censura.
XII Duodecima actione
ingressus
est ad nos
quidam ex heresi Acephalorum natione
Syrus, ut asserit
ipse, episcopus duarum
in Christo naturarum
proprietatem
abnegans
et deitatem passibilem
asserens.
Cuius, dum nostris
sensibus
tanti erroris
confusio
patuisset,
prolatis
illi de incarnatione domini Iesu
Christi testimoniis sanctorum patrumque
sententiis
recitatis,
omni eum
deinde exhortationis ad
verae fidei rectitudinem sacerdotali modestia
invitavimus.
Quo salutaribus monitis
pertinaciter
per multos diuturnosque confictus <O93, f.
100rb>
renitens tandem
gratia divina edoctus cunctis coram adstantibus heresem propriam
abdicavit
duasque naturas et
unam personam
in uno eodemque
domino nostro Iesu
Christo confessus est
credens impassibilem naturam deitatis
atque in sola
humanitate
suscepisse
infirmitates
passionis
et crucis. Conversus
itaque atque
receptus
susceptae fidei
con<V630,
f. 180va>fessionem cum
adstipulatione protulit
atque ab omnibus
suis erroribus purgatus
apparuit.
Talique pro merito
gaudentes
Christo gratias egimus,
quod eundem post
pravitatem
heresis ad rectitudinem fidei
divina gratia promovisset, quem optamus,
ut permanens in
fide Christi pure
ac devotissime conservetur.
<W411, f.
198r>
XIII Tertia
decima prosecutione breviter narrandum
putavimus
ad refutationem eorundem
hereticorum,
qui duas naturas <E97,
f. 361rb> Christi post
unionem deliberantes confundunt
et passibilem in
eo divinitatis substantiam asserunt.
Contra quorum blasphemias oportet
nos in una persona
Christi geminae naturae
proprietatem
ostendere
passionemque
eius in sola
humanitatis
susceptione
manifestare,
ut, si forte
aliqui stultorum
huius scientiae errore
decepti sunt, dum
ista legerint, resipiscant rectaeque
fidei veritatem firmiter
teneant.
Nam procul dubio
multi sunt, qui secundum
apostoli
vocem prurientes auribus
a veritate auditum
avertunt, ad
fabulas autem convertuntur. Ergo
sicut immaculata fides
et sancta dei
ecclesia
docet, confitemur dominum
nostrum Iesum Christum intemporaliter ex patre
deum natum, temporaliter ex
utero gloriosae
virginis
Mariae hominem editum
et ob hoc
in una subsistente persona
duas naturas habentem,
deitatis,
qua ante
saecula genitus, et humanitatis, in
qua diebus ultimis
editus est, in
illa secundum formam
dei, in ista
secundum
formam servi consistens, in
illa patri manens
aequalis,
in ista sine
peccato similis nostrae
condicioni, in
illa inviolabilis, in
ista passibilis, in
illa, ex qua
mori non potuit,
in ista, in
qua mortem
suscepit.
Cuius geminae naturae
distinctio primum
ex litteris legis,
deinde ex propheticis et
evangelicis
atque apostolicis promenda est
paginis,
ut ea, quae
asserimus
non argumentis, sed
exemplis
scripturarum
firmemus.
Lex in una
eademque
salvatoris nostri persona
sic demonstrat utramque naturam
divinam loquente domino
ad Moysen: Ecce,
inquit, mitto
angelum meum, qui
praecedat
te, observa eum
et audi vocem
eius, quia est
nomen meum in
illo, humanam loquente
eodem domino
ad Abraham: In
semine tuo benedicentur omnes
gentes, id est
in carne Christi,
quae de
Abrahae stirpe descendit.
Prophetia
in <V630, f.
180vb>
psalmis sub una
eademque
Christi persona sic
ostendit
utramque
naturam, divinam
secundum
illud: Ex
utero ante luciferum
genui te, humanam
secundum hoc:
Et homo factus
est in ea
et ipse fundavit
eam, divinam secundum
illud: Eructuavit cor
meum verbum bonum,
humanam <E97,
f. 361va>
secundum hoc:
Speciosus
forma prae filiis hominum.
Prophetia
in proverbiis in
una eademque Christi
persona sic declarat
utramque
naturam,
divinam secundum illud:
Ante colles genuit
me, humanam secundum
hoc: Dominus creavit
initio viarum
suarum, divinam secundum
illud: Necdum erant
abyssi, ego
iam concepta eram,
humanam secundum hoc:
Sapientia
aedificabit sibi
domum, corporis utique
sibi templum,
in quo filius
dei inhabitaret, dum
verbum est caro
factus. Prophetia
in Esaia sub
una eademque <W411, f.
198v>
Christi persona sic
demonstrat
utramque naturam
deitatis
secundum
illud: Numquid qui
alios parere facio,
ipse non
pariam? dicit dominus,
humanitatis
secundum
hoc: Ecce virgo
in utero accipiet et
pariet filium, divinitatis secundum
illud: Rorate, caeli
desuper,
et nubes pluant
iustum, humanitatis secundum
hoc: Aperiatur terra
et germinet salvatorem et
iustitia
oriatur simul.
Item alibi
humanitatis secundum hoc:
Parvulus
natus est nobis,
divinitatis
secundum
illud: Filius datus
est nobis. Parvulus
enim Christus ad
susceptae
humanitatis
naturam pertinet, quia
homo est factus,
filius autem datus ad divinitatem, quia
dei filius, et
ut ostenderet in
utraque natura unam
esse personam, parvuli
nati et filii
dati, adiecit: Vocabitur
nomen eius magni
consilii
angelus,
deus fortis, pater
futuri saeculi.
<O93, f.
100va>
In evangelio quoque
in uno eodemque Christo divinae
naturae significatio est : Ego
et pater unum
sumus, humanae naturae
insinuatio:
Pater maior me
est, divinae naturae
significatio:
Ego sum veritas
et vita, humanae
naturae insinuatio: Tristis
est anima mea
usque ad mortem,
divinae naturae significatio: Omnia
per ipsum facta
sunt, humanae naturae
significatio: Non
veni facere voluntatem meam,
sed voluntatem eius,
qui misit me,
patris. Paulus quoque
apostolus
in uno eodemque Christo naturam
divinitatis
exprimit,
dum dicit: Primogenitus omnis
creaturae
ipse est ante
omnes et omnia
in illo constant,
naturam humanitatis declarat,
dum dicit: Ipse
est caput corporis
ecclesiae,
et alibi: <E97,
f. 361vb> Qui cum
in forma dei
esset, non rapinam
arbitratus
est esse se
aequalem
deo, sed semetipsum
exinanivit
formam servi accipiens.
Per hoc enim,
quod dixit: Qui
cum in forma
dei esset,
naturam in
eo divinae maiestatis
ostendit,
per haec autem,
quod adiecit: Formam
servi accepit, naturam humanitatis significat. Et
iterum: Cum esset,
inquit, dives, pauper
factus est, ut
illius inopia nos
divites essemus. Ubi
enim dixit: Cum
esset dives, divinae
naturae gloria panditur,
et ubi adiecit:
Pauper factus est,
humanae infirmitatis subiectio
demonstratur.
Item in ipso
initio apostolici symboli
gemina sic ostenditur
in uno eodemque
Christo naturae distinctio, deitatis
ex patre, <V630, f.
181ra>
dum dicit: Credo
in unum deum
patrem omnipotentem et
in Iesum Christum
filium eius unicum
dominum nostrum, humanitatis ex
matre, dum adiecit: natum de
spiritu sancto ex
utero Mariae virginis.
Ecce ex
utroque testamento
duae naturae in
Christo,
divinitatis
una, alter humanitatis, quae
quidem gemina unam
fecit personam, quia
unus idemque mediator
dei et hominum, homo Christus Iesus.
Iam vero de
passione
eiusdem salvatoris nostri et domini
Iesu Christi, <W411, f.
199r>
quam in sola
humanitate,
non in deitate
sustinuit,
sicut superius legis
et prophetarum auctoritas, evangeliorum quoque
et apostolorum praedicatio adhibenda
est. Lex de
passione
corporis
Christi sic dicit:
Lavavit in
vino stolam suam
et in sanguinem uvae
pallium suum. Quid
hic pallium, quid
stola, nisi caro
Christi passionis sanguine
decorata?
Haec enim sola contumelias crucis
sustinuit,
divinae vero naturae
maiestas
nihil iniuriae sensit.
Prophetia
quoque in psalmis
passionem
Christi in carne
sola sic asserit:
Foderunt
manus meas et
pedes meos, dinumeraverunt omnia
ossa mea, ubi
non deitatis, sed
tantum corporis iniuria
intellegitur.
Ibi enim membrorum
significatione
sola caro clavis suspensa
in ligno atque
suffixa pronuntiatur, sicut
et in
Ieremia legitur:
Venite, mittamus lignum
in pane eius,
id est crucem
in corpore eius.
Neque enim divinitas
ligno suspendi potuit,
sed sola utique
humanitas
cruce suffixa <E97,
f. 362ra> pependit. Cuius
etiam caro tolerantiam mortis
perpessa
sic ostenditur alibi,
dum dicitur: Caro
mea requiescet in
spe, utique quia
sola in Christo
carnis materia mortis
fragilitate
defuncta
spem resurrectionis suae
exspectabat,
etiam sine corruptione receptura,
dum adiecit: Nec
dabis sanctum tuum
videre corruptionem. Salomon autem
in canticis canticorum
passionem
carnis Christi sic
praedicans
dicit: Manus, inquit,
meae distillaverunt myrrham et
digiti mei guttam, ubi
specialiter
ostenditur
in manibus ac
digitis solam carnem
Christi suffixam stipite,
sicut in psalmo
CXVIII legitur: Confige
clavis timoris tui
carnes meas. Esaias
autem Christum sola
humanitate,
quae apparuit passionis
iniuriam
suscepisse,
ita praedixit: Homo,
inquit, in plaga
et sciens ferre
infirmitates, vere
languores
nostros ipse portavit.
Quis ipse nisi
utique homo? Nam
pati et deficere
in illo natura
dei non potuit,
sed homo portavit
in eo passionem
et mortem, in
quo et in ipsa
mors habet condicionem. Nam cum
eum diceret
venire de eodem tinctis
vestibus
de Bosra, adiecit:
Quare rubrum est
vestimentum tuum
et indumentum tuum
tamquam calcantium
in torculari? Quid hic
per vestimentum suum
tamquam calcantium in
torculari?
Quid hic per
vestimentum et
indumentum <O93, f.
100vb>
rubrum voluit ostendere,
<V630,
f. 181rb> nisi
solam carnis Christi
passionem crucis
infectam
cruore? Unde et
in ipsa passione chlamide coccinea
Christus
induitur,
ut imago sanguinis
tantum in
carne demonstretur. Ieremias
quoque corpus solum
obtulisse
Christum
in passione
sic loquitur: Non
sum, inquit, contumax
neque contradico, corpus
meum dedi percutientibus. Non
dixit divinitatem, quae
passionem
nescit perferre. Et
iterum: Posui scapulas
meas ad
flagella,
maxillas <W411, f.
199v>
ad palmas. Quod
et ipsum ad
carnis patientiam, non
ad deitatis refertur
iniuriam. Et Zacharias:
Videbunt, inquit,
quem confixerunt. Quem
alium, nisi indubitanter hominem,
quem Iudaei crucifixerunt et
in carne iudicantem
videbunt?
Ecce pronuntiata est ex
lege et prophetis.
Transeamus inde
ad evangelia: Ibi
quaeramus
Christum
filium dei in
sola carne portasse
valetudines
passionis
<E97, f.
362rb>
et iniuriam
crucis loquente ipso
discipulis:
Ecce ascendimus Hierosolimam et
consummabuntur
omnia, quae scripta
sunt per prophetas
de filio hominis.
Tradetur
enim gentibus et
illudetur
et flagellabitur et
conspuetur et
postquam
flagellaverint,
occident
eum, et in die
tertia resurget. Quod
totum in Christo
secundum
hominem dictum, non
ad substantiam deitatis,
sed ad naturam
pertinet
carnis. Quod etiam
in sequentibus docetur Iudaeis
dicentibus
Christo:
Quod signum ostendis
nobis, quia haec
facis? Et dixit Iesus:
Solvite hoc templum,
et post triduo suscitabo
illud. Hoc autem
dixit de templo
corporis
sui, nam et
in passione sua,
dum corripiens
proditorem diceret:
Iuda, osculo
filium hominis tradis?
Quem tradere proditorem
significat nisi
hominem,
quem et compraehenderunt, non
deitatem, quam caecati
perfidia agnoscere non
potuerunt.
Beatus autem apostolus
Paulus Christum in
homine solo
pertulisse
crucem sic asserit: Ut
homo, inquit, humiliavit
semetipsum factus
oboediens
usque ad mortem,
mortem autem
crucis. Qui proinde
dixit: Ut homo,
ut nuncupatione hominis
distinctio
naturae insinuaretur passibilis. Quod confirmans alias ait:
An experimentum quaeritis
eius, qui in
me loquitur Christus?
Qui non infirmatur, sed
potens est in
vobis. Nam etsi
crucifixus
est ex infirmitate nostra, sed
vivit ex virtute
dei. Passus est ergo
Christus
et mortuus, sed
ex nostra infirmitate. Vivit
autem impassibilis et
immortalis,
sed haec sua
virtute,
quae tanta est,
<V630,
f. 181va> ut
in se nec
passionem
recipiat,
nec mortem admittat. Petrus
quoque apostolus princeps
apostolorum
crucis Christi supplicium
sic praedicat in
solo corpore consummatum: Qui
peccata,
inquit, nostra pertulit
in corpore suo
super lignum, ut
peccatis
mortui iustitiae viveremus,
cuius livore sanati
sumus. Et paulo
post: Christo agitur passo
in carne. Ergo
si Christus in
carne est passus,
non est secundum
deum, sed secundum
hominem crucifixus. Ecce
perpatuit
de filio dei,
quod passus est,
quod mortuus est,
corporis tantum
fuisse, non deitatis.
Aliena sunt enim
ista de eo
testante
propheta
de illo: Deus
sempiternus,
dominus creans fines
terrae, non laborabit neque
deficiet.
Et in psalmo: Tu
autem idem ipse
es, et anni
tui non deficient.
Omnes enim <E97,
f. 362va> in Christo
infirmi<W411,
f. 200r>tates humanitas
sola portavit. Caro
enim habuit
vagitus infanti, non
divinitas;
caro est pannis involuta,
non deitas, caro
habuit alimenta, caro
portavit
aetatum commercia. Nam
et quod fatigatus
est, quod esuriit,
quod dormivit, quod
flevit, quod passioni proximus
tristis fuit, quod
postremo
ipsam passionem et
mortis condicionem sustinuit,
totum hoc ad
infirmitatem
pertinet
humanitatis,
non ad incompraehensibilem substantiam deitatis.
Unus est enim
Christus
deus et homo,
verbum et caro, sed unde deus,
inde habet immortalitatem, unde
homo, inde pertulit
passionem,
et unde caro,
inde mortuus, et
unde verbum, inde
aeternus.
Neque enim potest
esse deitate passibilis, qui
est virtute paternae
naturae aequalis. Unde
et patri derogatur,
dum natura deitatis
in filio passibilis
creditur.
Nam si una
patris et filii
substantia
est, utique sicut
pater ita et
filius immortalis est,
et si: Ego
et pater unum
sumus, sicut in
patre non est
mors, ita nec
in dei filio
mors, et
si verum est:
Omnia, quae habet
pater mea sunt,
ergo immortalitas patris
cum filio est
communis.
Nam quod ait
apostolus
de infidelium ignorantia: Si
enim cognovissent, numquam
dominum gloriae crucifixissent, non
quasi dominus
gloriae <O93, f.
101ra>
sit crucifixus, ut
natura deitatis videatur
esse passibilis, sed
quia unus in
utraque natura est
Christus,
secundum
assumpti hominis
formam dominus gloriae
dicitur passus, sicut
e contrario est illud:
Nemo ascendit in
caelum, nisi qui
descendit de
caelo filius hominis,
dum de
caelo non descendisset, nisi
tantum dei filius,
nondum idem factus
hominis filius.
Propter personae igitur
unitatem
et ad hominem referun<V630, f.
181vb>tur
in Christo, quae
dei propria sunt,
et divinitati adscribuntur, quae
homines sunt,
et ideo dum
pati ac mori dicitur, non
est deitatis,
sed carnis proprium.
Sic tamen
propter personae humanitatem ipse
deus et natus
ex virgine et
passus et mortuus
praedicatur,
sed infirmitate carnis
nostrae,
non virtute divinitatis suae.
Quod vero idem
apostolus
ait: Si enim,
cum inimici
essemus,
reconciliati
sumus <E97,
f. 362vb> deo per
mortem filii eius,
sic dicitur filius
dei mortuus, sicut
dicitur de
martyribus
passis et mortuis,
quorum tamen non sunt
animae occisae in
corporis
passione
ore veritatis
testante:
Nolite timere eos,
qui occidunt corpus,
animam autem
non possunt occidere.
Ubi agnosci oportet,
si animae martyrum
corpore perempto suppliciis
extingui
non possunt, deus,
qui conditor est animarum, quomodo
per crucem carnis
pati potuit exitium
mortis? Quod etiam
alibi apertius declaratur, eodem
filio dei loquente:
Potestatem
habeo ponendi animam
meam, et potestatem
habeo iterum sumendi
eam. Quod si
ipsa deitas mortua
exstitit,
quaero quis animam
ipsius resumpsit?
Stultum est ergo
crucis passionem divinae
applicare
naturae,
sed tantum creabili
et humanae. Sola
enim caro crucis
exitium sensit, sola
caro lanceam pertulit,
sola sanguinem et
aquam manavit, ipsa
sola mortua, ipsa
sola in
sepulchro
posita, ipsa sola
tertia die resuscitata, quae
etiam glorificata caelos
adiit, in qua
et venturus
est iudex in
gloriam patris
iudicaturus
de vivis ac mortuis.
Prolatis igitur
novi ac veteris testamenti testimoniis, in
quibus duae
naturae Christi patefactae
sunt in una
subsistente persona,
et in quibus
passio eius apparuit
in homine sola expleta
deinde oportuit sententias
subnecti sanctorum
patrum, qui in
sacris litteris ingenti
gloria refulserunt, ut
etiam eorum traditione
perpateat, quia
dominus noster Iesus
Christus
ex duabus naturis
et una persona
subsistit
et quia mortem
et passionem in
sola carne suscepit.
Sanctus igitur
Hilarius in
explanatione epistolae
ad Timotheum sic
loquitur:
Nam et cum
dicit scriptura: homo
Christus,
et cum dicit:
Christus
mortuus est, et
cum dicit: Verbum
caro factum est, non exspoliandus est
per fraudulentiam legentis
expositionibus suis
sermo. Namque ubi
homo Christus est,
praecedit
mediator
dei atque hominum,
ex deo
homo, utrumque unum
et inter hominem
et deum medius
confessione in
se utriusque
naturae.
Ubi Christus mortuus
est, subicitur: Qui
<E97, f.
363ra>
resurrexit,
qui est
in dextera dei.
In morte eius
carnis nostrae infirmitas
est, in resurrectione virtus
eius, in consessu dei
dignitas.
Sanctus quoque Ambrosius
in expositione evangelii
secundum
Lucam sic asserit:
Non enim suam,
sed nostram crucem
Christus ascendit,
nec mors illa
<V630,
f. 182ra> divinitatis sed
hominis fuit. Et
paulo post: Etenim
Christus
omnia et in
Christo omnia, et
in singulis Christus, caro
tamen moritur, ut
resurgat.
Item in
eodem libro exponens
inter alia dicit:
Tristis est anima
mea, et
alibi: Nunc anima
mea turbata est
valde. Non ergo
suscipiens, sed
suscepta
turbatur,
anima enim obnoxia
passionibus,
divinitas
libera. Etenim spiritus
promptus, caro
autem infirma, tristis
est autem non
ipse, sed anima,
non est tristis
sapientia,
non divina
substantia,
sed anima.
Suscepit corpus
meum, non me
fefellit,
ut aliud esset et
aliud videretur. Sanctus
Athanasius in
tractatu, quem
scripsit
de Christi nativitate
sic dicit: In
hoc sit ergo,
fratres carissimi, fides
nostra, in hoc
tota salus et
vita consistat, ut credamus
deum dei filium
primum, ante omnia
saecula a deo
patre invisibiliter genitum,
deinde a Maria
virgine secundum hominem
natum et
secundum
hunc hominem passum,
mortuum sepultum resurrexisse, ab
inferis ascendisse in
caelum. Item
idem in expositione fidei:
<W411,
f. 201r> Verbum,
inquit, nascitur de
virgine Maria
accipiens
corpus animale, sed
neque sermo compraehensus est
carne, sed in
carne et supra
carnem et sicut
dei praescius,
ita dei
virtus, dei veritas,
passus autem humana
carne, sed
sermo dei impassibilis est.
In passione quidem
moritur homo, ut
vivificaret
protoplastum, qui
ceciderat
per inoboedientiam. Sanctus
Gregorius scribens
ad Celedonium dicit:
Naturae enim duae
in Christo, deus
et homo, non
autem duo filii,
nec dii duo.
Item idem in sermone
de filio: Uno
autem, inquit, capitulo
moneo, ut altiora
quidem adscribas divinitati
et illi naturae,
<E97, f.
363rb>
quae passionibus et
corpore probatur esse
superior,
humiliora
vero humanae naturae
attribuas,
quae ex parte
infirmitatis
nostrae <O93, f.
101rb>
assumpta
est. Item ipse
in quarto libro contra Eononium: Et
ne aliquis incorruptibili naturae
deitatis
crucem passionis applicet,
per alia
manifestius
talem emendat errorem,
mediatorem
ipsum dei et
hominum et
deum ipsum nominans,
ut cum duo
denuo dicantur, congruum
intellegatur
circa utrumque, circa
deitatem quidem
impassibilitas,
circa humanitatem autem
dispensatio
passionis.
Sanctus quoque Basilius
in quarto libro
contra Eonomium ita
scribit:
Quid est:
dominus creavit me
et ante omnes
colles genuit me?
Ubi intellegendum est, hoc
quod: Genuit
de dei filio,
hoc autem quod
dicit: Creavit de
ea parte, qua
in forma servi
est, ut utramque
naturam in una
persona ostenderet. Sanctus
Cyrillus
in prima ad
Successum
epistola
dicit: Ergo quantum
quidem ad intellectum pertinet et
ad fidem tantundem oculis
animae, quemadmodum incarnatus
est unigenitus, duas
<V630,
f. 182rb> naturas
esse dicimus, unum
autem filium et
Christum
et dominum
deum, verbum incarnatum et
hominem factum confitemur. Item
in secunda ad
eundem Successum epistola
sic ait: Cum
unus, inquit, sit
et solus filius
Christus,
idem ipse deus
et homo sicut
in deitate perfectus,
ita et
in humanitate. Non
autem ipsum unigenitum
filium dei, secundum
quod intellegitur et
est deus, passum
esse in
sua natura. Oportet
etenim necessario utraque servari
uni et vero filio,
et non pati
secundum
deitatem,
et dici passum
esse eundem secundum
humanitatem.
Ipsius enim passa
est caro. Item
in expositione Levitici
inter alia: Totum
in his iterum
circuminspice salvatoris
nostri mysterium
et emundationem, quae
per sanctum baptisma
sit. Duas
enim aviculas sumi
iubetur vivas et
mundas, ut intellegas
per volatilia caelestem
hominem simul et
deum in duabus naturis,
quantum pertinet ad
orationem, dividendum
unicuique
convenientem.
Item <E97,
f. 363va> sanctus Agustinus: Neque
enim illa susceptione alterum
eorum in alterum
conversum
atque mutatum est,
nec divinitas
quippe in creaturam
mutata est, ut
desisteret
esse divinitas, nec
creatura
in divinitate, <W411, f.
201v>
ut desisteret esse
creatura.
Nam si substantia
hominis,
quod absit credere,
in divinitate conversa
est, augmentavit aliquid
deitatis, sed
absit, ut augmentum
recipiat
ineffabilis
et incompraehensibilis plenitudo.
Manet ergo utraque
filii dei natura
et una persona.
Rursus ipse adversus
Maximinum: Si
ergo attendas distinctiones naturarum,
filius dei de caelo
descendit,
filius hominis crucifixus
est, si
unitatem
personae
et filius
hominis de
caelo descendit et
filius dei crucifixus est
in terra. Idem
in sequentibus: Oportebat
Christum
pati et resurgere
a mortuis die
tertia. Ubi resurgit, nisi
in eo, quod
potuit cadere? Ubi resurrexit, ubi mortuus
est. Quaere mortem
in verbo, numquam
esse potuit. Quaere mortem
in anima, numquam
fuit. Quaere mortem
in carne, plane
ibi fuit, et
ideo ibi fuit,
quia mors vera
fuit. Et paulo
post: Quid miraris?
Certe vita est
Christus.
Quaere mortuam vitam.
Nec anima mortua
est, nec verbum
mortuum est, caro
tantum mortua
est. Quare? ut
in ea mors
moreretur.
Idem in expositione Ioannis
evangelistae:
Quis ergo est,
per quem factus
est mundus? Christus
Iesus, sed in
forma dei. Qui est
sub Pontio Pilato
crucifixus?
Idem ipse
Christus Iesus,
sed in forma
servi. Beatus quoque
Leo apostolicae sedis
antistes
in ea epistola,
quam scripsit ad
Flavianum
Constantinopolitanum <V630, f.
182va>
episcopum
sic ait:
Salva igitur proprietate utrisque naturae
et in unam
coeunte personam suscepta
est a maiestate
humilitas,
a virtute infirmitas, ab
aeternitate
mortalitas,
et ad resolvendum condicionis
nostrae debitum natura
inviolabilis
naturae est
unita passibili, ut,
quod nostris remediis congruebat, unus
atque idem mediator
dei et hominum
homo Christus Iesus
et mori posset
ex uno et
mori non <E97,
f. 363vb> posset ex
altero. <V1341, f.
116rb>
In integra ergo
veri hominis perfectaque natura
verus natus est
deus, totus in
suis, totus in
nostris.
Et paulo post:
Qui manens in
forma dei fecit
hominem,
idem <O93, f.
101va>
in forma servi
factus est homo,
tenet enim sine
defectu proprietatem suam
utraque natura, et
sicut forma servi
dei formam non
admittit, ita
forma dei
servi formam non
minuit. Item paulo
post: Agit enim
utraque forma cum
alterius
communione, quod
proprium
est, verbo scilicet
operante,
quod verbi est,
et carne exsequente, quod
carnis est. Unum horum
coruscans miraculis,
aliud succumbit iniuriis, et
sicut verbum ab
aequalitate
paternae
gloriae non recedit, ita
caro naturam nostri
generis non relinquit.
Sanctus quoque Fulgentius
in libro, quem de
incarnatione
domini nostri Iesu
Christi scripsit, inter
alia sic intulit:
Dico itaque vobis
iuxta sanctorum patrum
traditionem
dominum nostrum Iesum
Christum
in duabus naturis inconfusis, <W411, f.
202r>
id est
divinitatis
et humanitatis, unam personam
sive substantiam confiteri.
Idem post
alia: Si
quis igitur in
domino nostro Iesu Christo
aut duas naturas
aut unam noluerit
sive dubitaverit credere ac
praedicare
personam
vel si quis
noluerit
confiteri
eundem deum atque
hominem,
id est verbum
incarnatum
de Maria virgine
pro nostra salute
veraciter
natum, tantum a
catholica
fide depraehenditur ac
demonstratur
extraneus,
ut sacramento redemptionis humanae
resistat
ingratus.
Et paulo post:
Verbum caro
factum est unus utraque
atque in
utraque, id
est in humana divinaque
natura, prorsus initio gloriosa
persistit, ut
sive divinitati Christi
humanitatem,
quis demat, sive
humanitati divinitatem detrahat, Christum
sacrilega
infidelitate et blasphema praedicatione dissolvit. Item
paulo post: Christus pro
nobis carne est
passus, qui de
deo patre natus
solus est
impassibilis
deus. Ipsum itaque
Christum
filium dei pro
nobis mortem carne
gustasse
salva immortalitate divinitatis <E97,
f. 364ra> eius veraciter
credimus.
Iterum post hoc: Quia
non est alter
deus, alter homo,
sed idem unus
est Christus deus
et homo, <V630, f.
182vb>
profecto
idem deus Christus
et, qui
mortem suam carne
suscepit et
idem homo Christus
est, qui mortem
suam divinitate
destruxit,
idem quippe
Christus
dei filius, qui
divinitate
mori non potuit,
carne mortuus
est, quam mortalem
deus immortalis accepit,
et ideo Christus
dei filius carne mortuus
resurrexit,
quia immortalitatem suae
divinitatis
carnem mortuus
non amisit. Hinc est,
qui etiam
post resurrectionem suam
sicut in cicatricibus veris
et in vera
comestione
piscis et mellis
soliditatem
in se verae
carnis edocuit, ita
clausis foribus ingrediens
veram <V1341, f.
116va>
in se virtutem sempiternae divinitatis ostendit,
ut agnosceretur et
naturalis
fuisse Christi morientis
infirmitas,
et eidem morienti naturalis
inesse maiestas.
Haec
quidem, quae tam
divinae scripturae quam
etiam sanctorum patrum
eloquia docuerunt, decretis
nostris breviter inserta
protulimus
demonstrantes
geminam carnis et
deitatis
naturam in una domini
et salvatoris nostri
persona, passus quoque eundem
in ea natura,
quae corporis est,
non passum in
ea natura, quae
deitatis
est. Huic igitur
concordi sententia
definitioni pro
confirmatione
sui propriam subscriptionem subiecimus.
Esidorus in
Christi nomine ecclesiae
Spalensis episcopus
subscripsi.
Bisinus in
Christi nomine ecclesiae
Eliberritanae
episcopus
subscripsi.
Rufinus in Christi
nomine ecclesiae Asinondensis episcopus
subscripsi.
<W411,
f. 202v> Camra in
Christi nomine ecclesiae
Italensis episcopus
subscripsi.
Fidentius
in Christi nomine
ecclesiae
Tucitanae
episcopus
subscripsi.
Teodulphus
in Christi nomine
ecclesiae
Malacitanae episcopus
subscripsi.
Honorius
in Christi nomine ecclesiae Cordobensis episcopus
subscripsi.
Hactenus digestis
conciliis
sanctorum
patrum sequenter decreta
praesulum
Romanorum
praefatae
sedis apostolicae praesulum constituta, quae
ad fidei regulam
vel ad ecclesiasticam pertinent disciplinam in
hoc libro diligenti
cura collecta sunt,
ita ut singulorum pontificum, quodquod decreta
a nobis reperta
sunt, sub uniuscuiusque epistolae
seriem propriis titulis
praenotarentur
eo modo, quo
superius
priscorum
patrum canones
nostro studio ordinati
sunt, quatinus lectoris industria
facilius
intellegere
possit, dum capitulis propriis
distincta intendit.
O93,
f. 101va; V630,
f. 182vb; W411,
f. 202v; 1341,
f. 116va;
E97, f. 364ra