[Home]
[Überblick]
[Text]
[Teil I]
[Teil II]
[Teil III]
[Übersetzungen]
[Capitula Angilramni]
[Collectio Danieliana]
[Lizenz]
[Kontakt]
[Links]
[Impressum]
[Inhalt]

Projekt Pseudoisidor

Pseudoisidor

Capitula Angilramni

Collectio Danieliana

Pseudoisidor Teil I

Pseudoisidor Teil II

Pseudoisidor Teil III

Papst Symmachus an den Patricius Liberius

Inhaltsverzeichnis

Kaiser Iustinus an Papst Hormisda

 

Die Auflösung der Handschriftensiglen und Hinweise zur Edition finden Sie hier.

 

Papst Hormisda an Kaiser Iustinus

P9629, f. 178rb; V630, f. 270rb; N442, f. 204va; W411, f. 297r; V1341, f. 178va

INCIPIUNT1 DECRETA HORMISDAE PAPAE.

PRIMA2 EPISTOLA EST AD IUSTINUM IMPERATOREM.

I Adversus Nestorii et Euticetis blasphemias.

II De mysterio3 trinitatis, quid4 personae, quid designent5 substantiae.

III De divinitate et humanitate domini6 Iesu Christi.

Gloriosissimo atque clementissimo filio Iustino augusto7 Hormisda episcopus8.

Inter ea, quae ad unitatem9 ecclesiae pertinent10, propter quam11 deus clementiae vestrae elegit12 imperium, in litteris contulistis13, hoc quoque, venerabilis imperator, cura fidei, cui multipliciter vos studere declaratis14, adiecit, ut15 aliquorum16 preces perferendae ad humilitatis17 meae notitiam iungerentur18, quibus vel quid quaestionis oriretur, agnoscerem19 vel ad submovendum propositae20 consultationis ambiguum21 responsum almae22 religiosae scientiae conveniens redderetur23. Legi omnia24 sollicitudine, qua decebat25, et licet ad responsi plenitudinem sufficere potuisset26, si illa tantum, quae ab auctoribus sunt definita rescriberem, tamen, ut religiosi propositi vestri remunerarem <P9629, f. 179va> affectum, non subtrahendum credidi mei quoque sermonis27 obsequium.

I28 Quid enim29 est, quod30 emergentibus Nestorii et Euticetis31 venenis paterna omisit instructio? Pene omnes impietates cum inventoribus32 tam nefandorum dogmatum convenientia in unum synodica33 decreta presserunt. Nec ulterius remansit34 locus ullus35 tam diris perfidiae36 seminibus amputatis aut Christum dominum nostrum credere sine carnis fuisse veritate37 aut eundem non et deum et hominem de materni uteri intemerata fecunditate prodisse. Cum alter38 eorum dispensationem39, qua salvati sumus, negando40, quantum in se est, irritam faceret41, alter opinione42 contraria43, sed impietate44 consimili in eodem domino nostro Iesu Christo potestatem divinam a vera humanitate secluderet45. Neque ille recordatus, quia palpandam carnem suam46 Christus ostendit, neque ille evangelii memor verbum carnem47 factum esse dicentis, cui vox domini indeficienter48 insonare debuerat, qua dixit et docuit: Nemo ascendit in caelum, nisi49 qui descendit50 de caelo, filius hominis, qui est in caelo. Saepe haec et multis51 praecedentium52 sunt compraehensa sententiis, sed nec clementia vestra, licet iam dicta sint fastidiose, poterit53 repetita cognoscere, nec nobis <W411, f. 297v> pudor54 ea, quae sunt a praedecessoribus55 56 nostris57 praedicata58 revolvere. Neque enim possibile est, ut sit diversitas praedicationis59, ubi una est forma veritatis, nec ab60 re iudicabitur alienum, si cum his, <V630, f. 270va> cum quibus convenimus fide congruamus61 et dogmate. <N442, f. 204vb> Revolvantur62 piis mansuetudinis vestrae auribus63 decreta synodica et beati papae Leonis convenientia sacrae fidei constituta. Eadem invenietis64 in illis, quae recenseritis in nostris65. Quid ergo est post illum fontem fidelium statutum66, <V1341, f. 178vb> quid67 amplius, si tamen fidei terminos servat, quamlibet curiosus scrutator inquirat? Non opus aut adiectione68 plebis69 aut institutione70 perfectis, nisi forte71 mavult72 quisquam dubitare quam credere, certare quam nosse, sequi73 dubia quam servare decreta74.

II Nam si trinitas deus, hoc est pater et filius et spiritus sanctus, deus autem unus specialiter legislatore dicente: <P9629, f. 178vb> Audi, Israel, dominus deus tuus deus75 unus est, qui76 aliter habet77, necesse est aut divinitatem in multa dividat aut specialiter passionem ipsi essentiae78 trinitatis impingat, et, quod absit a fidelium79 mentibus, hoc80, quod est, aut plures deos more profanae gentilitatis inducere aut sensibilem81 poenam ad eam naturam, quae aliena est ab omni passione transferre82. Unum est sancta trinitas, non multiplicatur numero, non crescit augmento nec83 potest aut intellegentia84 compraehendi aut hoc, quod deus est, discretione seiungi. Quis ergo illi secretae85, aeternae impenetrabilisque86 substantiae, quod neque ulla87 visibilium88 vel invisibilium creaturarum potuit investigare natura, profanam89 divisionem temptet90 ingerere91, et divini92 arcani93 ministerium94 revocare ad calculum95 moris humani? Adoremus patrem et filium et spiritum sanctum, indistinctam distincte, incompraehensibilem et96 inenarrabilem substantiam trinitatis, ubi, etsi admittit97 numerum98 ratio personarum, unitas tamen non admittit99 essentiae100, separationem101 ita tamen, ut servemus divinae propriae102 naturae103, servemus104 propria unicuique personae, ut nec personis divinitatis singuIaritas denegetur nec ad essentiam105 hoc, quod est proprium nominum transferatur. Magnum est sanctae106 et incompraehensibile mysterium trinitatis deus pater, deus107 filius, deus spiritus sanctus, trinitas indivisa108. Et tamen notum est, quia proprium est patris, ut generaret filium, proprium filii dei, ut109 ex110 patre patri111 nasceretur aequalis, proprium spiritus sancti, ut de patre et filio procederet sub una substantia deitatis.

III112 Proprium quoque filii113 dei, ut iuxta id, quod scriptum est, in novissimis temporibus verbum caro114 fieret et habitaret in nobis, ita intrans115 viscera sanctae Mariae virginis et116 genitricis dei unitis utrisque117 sine aliqua confusione naturis, ut, qui ante tempora118 <V630, f. 270vb> erat filius119 dei, filius120 121 fieret hominis <W411, f. 298r> et nasceretur in122 tempore hominis more123 matris vulvam natus aperiens et virginitatem matris deitatis virtute non solvens. <P9629, f. 179ra> Dignum plane deo nascente mysterium, <N442, f. 205ra> ut servaret partum124 sine corruptione, qui conceptum125 fecit esse sine semine servans, quod ex patre erat et repraesentans, quod ex matre suscepit126. Nam127 iacens in praesepio videbatur in caelo, involutus pannis adorabatur a magis, <V1341, f. 179ra> inter animalia editus ab angelis nuntiatus128, vix egressus infantiam et129 annuntians mysticam130 sine instituente doctrinam, inter rudimenta annorum puerilium edens caelestia131 signa virtutum. Id132 est deus et homo non, ut ab133 infidelibus dicitur, sub134 quarta135 introductione136 personae, sed ipse dei filius deus et137 homo id138 est virtus139 et infirmitas, humilitas et maiestas140, redimens et venditus, in cruce positus et caeli regna largitus, ita nostrae infirmitatis, ut posset141 interimi, ita ingenitae142 potentiae143, ne possit144 morte consumi. Sepultus est iuxta id145, quod homo voluit nasci, et iuxta id, quod patri erat similis resurrexit, patiens vulnerum et salvator aegrorum, unus defunctorum et146 vivificator obeuntium147, ad inferna descendens et a patris gremio non recedens. Unde et animam, quam pro148 communi condicione149 posuit, pro singulari150 virtute et admirabili151 potentia mox resumpsit. Haec ita esse, nec ullam dubitationem oportere recipere, id est, ne152 dominus noster Iesus Christus aut inter corporis153 passiones154 deus non esse crederetur, aut ne deus tantum non etiam155 homo inter opera mirabilium stupenda virtutum proposito156 nos duorum apostolorum informavit exemplo157 deum158 esse se159 Christum dominum nostrum Petri160 fide161, hominem Thomae dubitatione162 declarans163. Quod164 enim intererat165, ut, quem166 se homines dicerent discipulos suos vellet167 inquirere168 nisi ut respondente Petro: Tu es Christus filius169 dei vivi, fateretur170 non hoc de carne et sanguine proditum, sed171 patre deo inspirante revelatum172, et per testimonium laudatae responsionis fides patefactae173 fieret veritatis? Quid enim174 intererat, ut apparente post resurrectionem175 domino176 Thomas tantum aut177 abesset178 ceteris, aut179 solus ambigeret, nisi ut180 mundus crederet, quod ambigens181 discipulus explorasset, ut, dum unius182 manibus se pateretur tangi183, ab universitate fidelium, <P9629, f. 179rb> quid esset184, possit185 agnosci? Non ergo186 ad explorandum187 discipulum interposita est dubitatio, sed quaesita prosperitatis instructio. Anne aliud exspectat, quod se idem dominus Cleopae cum alio discipulo, cum ad188 Emaum tendentes de se loquerentur189, inseruit190? Et quamquam191 de resurrectione domini per mulieres, quae primae <V630, f. 271ra> ad monumentum convenerant, agnovissent, tamen ut per eorum dubitationem claret192 credendi193 futuris194 195 saeculis196 <N442, f. 205rb> firmitatem incipiens a Moyse et omnibus prophetis oportuisse pati197 Christum et ita intrare in gloriam suam interpretatus198 <W411, f. 298v> ostendit et per passionem humanam naturam et divinam in eo esse per gloriam multiplicibus haec sanctarum199 scripturarum insinuantur exemplis. Nec apud religiosam conscientiam tuam200, venerabilis imperator, tamquam ignota dicuntur. Fides enim ipsa, quae a201 te constanter asseritur202, tibi reddit203 hoc muneris204, ut sensibus <V1341, f. 179rb> tuis et affectum sui inserat et scientiam, per quam diligentius asseratur205, infundat, et tamen interest dispensationis mihi creditae, ut ego quoque vel apud scientes nota non taceam, ut succedente sibi per vices temporum206 catholicorum praedicatione207 sensuum208, quod indeficienter asseritur, sine fine credatur. Latius haec209, quae ad210 deitatem humanitatemque domini nostri Iesu211 Christi pertinent212, et in eo unitas duas213 sine confusione214 naturas potui215 secundum veterum definita disserere, si esset adversum216 eos, qui his217 dissentiunt218, disputandum, sed219 cum in manibus omnium220 sint et synodica221 constituta et beati papae Leonis dogmata222, perstrinxisse223 potius224 pauca quam evolvere credidi convenientius225 universa. Nunc vero agnoscere satis est et cavere, ita proprietatem et essentiam cogitandam, ut sciatur, quid personae, quid nos oporteat deferre226 substantiae227. Quae228 qui indigenter229 ignorant aut callida impietate dissimulant, dum omittunt, quod230 sit proprium filii231 in232 trinitate tendunt insidias divinitati233 234, sed si quae praedicata235 sunt, validis236 teneantur fixa237 radicibus nec a paterna traditione238 receditur et constanter quaestionibus obviatur239.

P9629, f. 179rb; V630, f. 271ra; N442, f. 205rb; W411, f. 298v; V1341, f. 179rb

1 INCIPIUNT DECRETA HORMISDAE PAPAE. PRIMA EPISTOLA EST AD IUSTINUM IMPERATOREM] EPISTOLA ORMISDAE PAPAE AD IUSTINUM IMPERATOREM V630;N442; W411; LXXXVIII EPISTOLE ORMISDE PAPAE AD IUSTINUM IMPERATOREM V1341

2 CLV N442

3 ministerio P9629; V630; V1341

4 quid] quid de W411

5 designentur W411

6 domini] domini nostri N442

7 augusto korr. aus agusto N442; agusto V1341

8 episcopus] episcopus es W411

9 divinitatem V630

10 pertinentia N442; W411

11 quem P9629

12 elegi P9629

13 contulisti W411

14 declaratis korr. aus declarastis N442; declarastis W411

15 ut fehlt W411

16 aliquorum] aliquo dum P9629

17 humilitatis korr. aus humilitates W411

18 iungerentur] iungerentur ut korr. aus iugerentur ut W411

19 agnoscere P9629

20 preposite P9629

21 ambiguum korr. aus ambigium P9629; ambitum W411

22 almae] a me V630; N442; W411; V1341

23 reddetur P9629

24 homini W411

25 decebat korr. aus dicebat P9629; dicebat W411

26 potuissem W411

27 sermonis korr. aus sermones P9629

28 I fehlt V630

29 enim fehlt W411

30 quod] quod de N442

31 eutices P9629

32 inventoribus tam korr. aus inventoribus N442

33 synodica] se non W411

34 remansit fehlt W411

35 illius W411

36 perfidiae] per fidęi W411

37 veritatem W411

38 aliter W411

39 dispensatione W411

40 negandum V630; V1341

41 facere W411

42 opinionem korr. aus opionem P9629; opinionem V630; V1341

43 contraria sed] contrarias et W411

44 impietatem P9629

45 secluderet korr. aus seluderet P9629

46 suam fehlt W411

47 carne W411

48 indeficientes V1341

49 nis P9629

50 descendit de caelo] de caelo descendit V630; W411; V1341; de caelo descendit korr. aus de caelo N442

51 multis fehlt P9629

52 praecidentium W411

53 poterint P9629

54 pudet N442; puder W411

55 processoribus W411

56 praedessoribus nostris korr. aus praedecessoribus N442

57 nostris fehlt P9629

58 praedicta korr. aus praedicata N442; praedicata korr. aus praedicta V1341

59 praedicationis ubi] praedicationi sub W411

60 ab re] habere N442; abere W411

61 congravamus V630; V1341; congraamus W411

62 revolvebantur W411

63 auribus korr. aus aribus W411

64 invenietis] inconvenietis korr. aus inconvenientis W411

65 vestris P9629

66 staturum V630; W411; V1341; statutorum N442

67 quod N442

68 abiectione P9629; adiectionem V630; W411; V1341

69 plebis korr. aus plebi N442; plenis W411

70 distinctionem W411

71 forte mavult] fortem alium vult W411

72 mavult] malu vult V1341

73 aequi] Sed qui P9629; V1341

74 decreti W411

75 dominus W411

76 quia W411

77 audet W411

78 esse W411

79 fidelio W411

80 hoc quod] hoc korr. aus hoc quod N442

81 sensibile P9629

82 transferre] dans fesse W411; transfesse V1341

83 nec korr. aus ne N442

84 intellegentiam P9629; intellegentia korr. aus intellegentiam N442

85 secreto V630; N442; V1341

86 inpenetrabili W411

87 illa W411

88 visibilium fehlt W411

89 profanus W411

90 temptet korr. aus teptet N442

91 gerere W411

92 divini arcani mysterii] divina archana misterii korr. aus divini archani misterium N442

93 arcana W411

94 misterii korr. aus misterium N442; ministeri W411

95 calcalum W411

96 et inenarrabilem fehlt W411

97 admittat W411

98 numerus W411

99 amittit W411

100 essentiam W411

101 separationem fehlt W411

102 propria N442

103 naturae servemus propria fehlt W411

104 servemus] servemus et N442

105 aessentiae P9629; essentiam] esse ut iam W411

106 sanctum W411

107 et W411

108 divisa V630

109 ut ex korr. aus ut N442

110 ex korr. aus e P9629

111 patri korr. aus patris N442

112 III fehlt V630; W411

113 filii dei ut] FILIUM W411

114 caro] caro factum W411

115 intra V630; N442; W411; V1341

116 et fehlt V630; V1341

117 utriusque W411

118 tempore V630

119 filius dei korr. aus filius P9629

120 filius fehlt V630

121 filius fieret] fieret filius N442

122 interlinear vel ex N442

123 more] more in W411

124 partu P9629; patrum W411

125 contemptum P9629

126 suscepitur V1341

127 Nam] Nam unde W411

128 nuntiatur V630; V1341

129 et fehlt V630; V1341

130 misticem W411

131 caelestium N442; W411; caelestia korr. aus caelestium V1341

132 Id est] Idem enim V630; N442; W411; V1341

133 ad P9629

134 sed P9629

135 quarta] quare et W411

136 introdictione P9629; intruductione N442

137 et fehlt P9629; V630; V1341

138 id est] idem V630; N442; W411; V1341

139 beatus W411

140 magestas W411

141 possint P9629; posset W411

142 ingenti W411

143 potentia W411

144 posset W411

145 id fehlt P9629

146 et fehlt W411

147 obeuntium fehlt W411

148 pro fehlt W411

149 condictione P9629; conditionem W411

150 singulare V630

151 admirabile W411

152 nec W411

153 operibus W411

154 passionis W411

155 etiam korr. aus etiam non N442

156 propositos P9629; propositum korr. aus proposito N442

157 exemplum korr. aus exemplo N442; exemplum W411

158 Deo V630; V1341; deum korr. aus deum si N442; Dum W411

159 se fehlt N442

160 patri W411

161 fidem W411

162 dubitationem V630; W411

163 declarat W411

164 Quid V630; N442; W411; V1341

165 interest W411

166 cum W411

167 vel W411

168 inquireret V630

169 filius dei vivi fehlt V630

170 am Rande vel notum faceret N442

171 sed] sed a W411

172 reflatum W411

173 patefacta N442; W411

174 etiam N442; V1341

175 resurrectione V1341

176 domini W411

177 ut V630; aut fehlt W411

178 deesset W411

179 ut V630

180 ut fehlt P9629

181 ambigens discipulus] ambigendis discipulis W411

182 hunius korr. aus huns P9629

183 tantum W411

184 esse W411

185 poscit V630; V1341

186 ergo ad korr. aus ergo N442

187 inprobandum W411

188 ad Emaum] ea dum manum W411

189 loquerentur korr. aus loqueretur N442

190 inserit W411

191 quamque W411

192 clareret korr. aus claret P9629

193 credenti V630; V1341

194 futuris korr. aus futuri N442

195 futuris saceulis] futuri saeculi W411

196 saeculi P9629; V630; sęculis korr. aus sęculi V1341

197 pati Christum] christum pati V630; V1341

198 interpretatur V630; V1341; interprecatus N442

199 sanctorum P9629; N442

200 suam W411

201 ad P9629

202 adserit P9629

203 reddet korr. aus reddit V630; reddet W411

204 munus korr. aus muneris N442

205 inferatur W411

206 temporum] temporum a P9629

207 perdicationem W411

208 sensuum] in suum W411

209 haec quae] aeque P9629

210 ad korr. aus a P9629

211 iesu christi korr. aus iesu V1341

212 pertinerit V630

213 duas fehlt V630

214 fessine W411

215 potuisse W411

216 adversus V630; W411; V1341

217 his fehlt W411

218 discentium W411

219 sed cum] secum W411

220 omnia V630; V1341

221 sinodi W411

222 domata W411

223 perinstrinxisse W411

224 potius] post huius W411; postius V1341

225 Conveniens W411

226 deservire W411

227 sustantiae W411

228 Quae qui] queque W411

229 indecenter V630; V1341

230 quid N442

231 filio W411

232 in trinitate tendunt] id remittendo dant W411

233 am Rande vel unitati N442

234 unitati V630; V1341

235 praedicta korr. aus praedita N442

236 valis W411

237 fixa radicibus] fixura de cibis W411

238 traditione korr. aus raditione N442

239 obviabunt P9629; obviatur] obviatur Data VIII kl. aprilis valerio v. c. consule korr. aus obviatur N442; obiatur W411

© 2005 Karl-Georg Schon
Dieser Text ist urheberrechtlich geschützt. Er steht unter der GNU Free Documentation License.
Demnach dürfen Sie ihn frei weiter verbreiten und bearbeiten, vorausgesetzt Sie nennen den Namen des ursprünglichen Autors und Sie geben auch anderen das Recht den von Ihnen bearbeiteten oder verbreiteten Text unter den gleichen Bedingungen weiter zu verbreiten. Im einzelnen finden Sie Bestimmungen der GNU Free Documentation License unter dem Menüpunkt Lizenz.

Zuletzt geändert am 16.7.2005