Die Auflösung der Handschriftensiglen und Hinweise zur Edition finden Sie hier.

Papst Gregorius I. an König Reccaredus

P9629, f. 202ra; V630, f. 287vb; N442, f. 227ra; W411, f. 308r; V1341, f. 184ra

CXXIIII^{1 2} CUIUS³ SUPRA AD RECAREDUM⁴ REGEM VVISIGOTHORUM⁵.

I De laude eiusdem⁶ principis, quod per eum ad⁷ catholicam fidem gens Gothorum conversa est⁸.

II De muneribus beato Petro apostolo⁹ a memorato principe missis.

III De constitutione eius adversus Iudaeos, quod auri¹⁰ dono¹¹ non sit corrupta.

IIII¹² Ut principes humilitatem¹³ cordis habeant.

V Ut principes¹⁴ castitatem corporis studeant.

VI Ut principes moderati et mites erga subiectos exsistant.

VII De clave hostioli¹⁵ beati Petri et de cruce domini missa¹⁶ sive de pallio¹⁷ beato¹⁸ Leandro episcopo directo¹⁹.

<V630, f. 288ra> <W411, f. 308v> <V1341, f. 184rb> I²⁰ Gloriosissimo^{21 22 23} atque excellentissimo filio Reccaredo²⁴ regi Gothorum atque Suevorum Gregorius servus²⁵ servorum dei.

Explere ²⁶ verbis, excellentissime fili²⁷, non valeo, quantum tuo opere, tua vita delector. Audita²⁸ quippe novi diebus nostris virtute miraculi, quod²⁹ per excellentiam tuam cuncta³⁰ Gothorum gens ab errore Arrianae³¹ hereseos³² in fidei rectae soliditatem³³ translata³⁴ est, exclamare vero³⁵ cum propheta libet: Haec³⁶ est mutatio dexterae excelsi. Cuius enim³⁷ vel saxeum pectus tanto³⁸ hoc opere cognito non statim in omnipotentis dei laudibus atque in tuae excellentiae amore mollescat? Haec me fateor³⁹, quae per vos acta sunt, saepe convenientibus filiis meis dicere, saepe cum eis pariter admirari⁴⁰ delectat. Haec me plerumque etiam contra me excitant, quod piger⁴¹ ego et inutilis⁴² tunc inerti⁴³ otio⁴⁴ torpeo⁴⁵, quando in animarum congregationibus pro lucro caelestis patriae reges elaborant. Quid itaque⁴⁶ ego⁴⁷ in illo tremendo examine iudici⁴⁸ venienti dicturus⁴⁹ sum, si tunc illic⁵⁰ vacuus venero, ubi tua excel<P9629, f. 202rb>lentia greges post se fidelium ducet⁵¹, quos modo ad verae fidei gratiam per studiosam et continuam praedicationem traxit? Sed est mihi⁵², bone vir, hoc in dei munere⁵³ magna consolatio⁵⁴, quia opus⁵⁵ sanctum, quod in me non habeo, diligo in te, cumque de bonis⁵⁶ tuis actibus magna exultatione gaudeo, ea, quae per laborem tua sunt, mea per caritatem fiunt. De conversione igitur Gothorum in vestro opere et nostra exultatione libet cum angelis exclamare: Gloria in excelsis deo et in terra pax hominibus bonae voluntatis. Per⁵⁷ vos enim, ut aestimo, nos gratiarum amplius omnipotenti domino debitores exsistimus⁵⁸, quia⁵⁹, etsi nobiscum⁶⁰ nihil boni⁶¹ egimus, vestro tamen operi congaudentes⁶² participes sumus.

II Beatus vero Petrus apostolorum princeps quam libenter munera⁶³ ex<N442, f. 227rb>cellentiae vestrae susceperit, ita cunctis liquet⁶⁴, ut debita vestra testantur⁶⁵. Scriptum quippe est: Vota⁶⁶ iustorum placabilia. Neque enim in⁶⁷ omnipotentis dei iudicio, quid datur, sed a quo datur, adspicitur. Hinc⁶⁸ est enim, quod scriptum est: Respexit deus ad Abel et ad munera eius, ad Cain autem et⁶⁹ ad munera eius non respexit. Dicturus quippe, quia⁷⁰ dominus respexit ad munera, praemisit sollicite, quia respexit ad Abel. Ex⁷¹ qua re patenter ostenditur, quia non offerens a muneribus, sed munera ab offerente placuerunt. Vestra utique oblatio quam sit grata⁷² ostendistis⁷³, quia daturi aurum⁷⁴ prius ex conversione <V630, f. 288rb> gentis subditae animarum⁷⁵ munera⁷⁶ dedistis. Quod⁷⁷ vero <W411, f. 309r> transmissos abbates⁷⁸, qui oblationem vestram⁷⁹ beato Petro apostolo deferebant, vi⁸⁰ maris <V1341, f. 184va> dicitis⁸¹ fatigatos ex ipso itinere ad Hispanias⁸² remeasse, non munera vestra repulsa sunt, quae postmodum venerunt⁸³, sed eorum, qui transmissi⁸⁴ fuerant constantia probata, ut⁸⁵ sciret⁸⁶ sancto desiderio obiecta⁸⁷ pericula vincere⁸⁸ et in fatigatione corporis mentem minime⁸⁹ lassari⁹⁰. Adversitas enim, quae bonis votis obicitur, probatio virtutis est, non iudicium reprobationis. Quis enim nesciat, quam prosperum fuit, quod beatus Paulus apostolus praedicaturus ad Italiam veniebat et tamen⁹¹ veniens naufragium pertulit, sed tamen navis cordis in maris⁹² fluctibus integra⁹³ stetit?

III Praeterea indico, quia decrevit⁹⁴ de vestro opere in laudibus dei, hoc est⁹⁵, quod dilectissimo filio meo Probino presbytero narrante cognovi, qui, cum vestrae⁹⁶ excellentiae constitutionem quandam contra Iudaeorum perfidiam dedisset, hi⁹⁷, de quibus prolata⁹⁸ fuerat, rectitudinem vestrae⁹⁹ mentis inflectere¹⁰⁰ pecuniarum summam offerendo moliti sunt, quam excellentia¹⁰¹ vestra contempsit et omnipotenti¹⁰² deo placere quaerens <P9629, f. 202va> auro innocentiam praetulit¹⁰³. Qua¹⁰⁴ in re mihi¹⁰⁵ David regis factum ad memoriam venit, cui, dum concupita aqua de cisterna bethlehemitica¹⁰⁶, quae inter hostiles cuneos habebatur¹⁰⁷, ab obsequentibus militibus fuisset oblata¹⁰⁸, protinus dixit: Absit a me, ut sanguinem istorum¹⁰⁹ hominum iustorum bibam. Quam¹¹⁰ quia fudit¹¹¹ et bibere noluit, scriptum est: Libavit eam¹¹² domino. Si igitur ab armato¹¹³ rege in sacrificio¹¹⁴ dei versa est aqua contempta, pensemus, quale sacrificium omnipotenti deo rex obtulit, qui pro amore illius non aquam, sed aurum accipere contempsit. Ita, fili excellentissime, fidenter dicam, quia libasti aurum¹¹⁵ domino¹¹⁶, quod contra eum habere noluisti.

IIII Magna sunt haec et omnipotentis dei laudibus tribuenda, sed inter haec¹¹⁷ vigilanti sunt stu<N442, f. 227va>dio antiqui hostis insidiae cavendae, qui, quanto maiora¹¹⁸ in hominibus¹¹⁹ dona conspicit, tanto haec auferre subtilioribus insidiis exquirit. Neque enim latrunculi in via capere viatores vacuos exspectant¹²⁰, sed eos, qui auri¹²¹ vascula vel argenti ferunt. Via quippe est vita praesens et tanto quisquis necesse est, ut insidiantes spiritus caveat, quanto maiora sunt dona, quae portat¹²². Oportet ergo excellentiam vestram in tanto hoc de conversione gentis subditae munere¹²³, quod accepit, summopere¹²⁴ custodire primum humilitatem cordis ac deinde munditiam <W411, f. 309v> corporis. <V630, f. 288va> Cum enim scriptum sit: Omnis, qui se exaltat, humiliabitur, et qui se¹²⁵ humiliat, exaltabitur, profecto¹²⁶ liquet¹²⁷, quia¹²⁸ veraciter alta amat, qui mentem <V1341, f. 184vb> suam ab humilitatis radice non desecat. Saepe namque malignus spiritus ut bona destruat, quibus prius adversari¹²⁹ non valuit, ad¹³⁰ operantis mentem post peractam¹³¹ operationem¹³² invenit eaque¹³³ tacitis¹³⁴ cogitationibus in quibusdam suis laudibus excutit, ita ut decepta mens admiretur¹³⁵ ipsa, quam sint¹³⁶ magna, quae fecit. Quae dum per occultum¹³⁷ tumorem¹³⁸ apud semetipsam¹³⁹ extollitur, eius, qui donum tribuit, gratia privatur. Hinc¹⁴⁰ est enim, quod per¹⁴¹ prophetae¹⁴² vocem contra superbientem¹⁴³ animam dicitur: <P9629, f. 202vb> Habens fiduciam in pulchritudinem¹⁴⁴ tuam fornicata¹⁴⁵ es¹⁴⁶ in nomine tuo. Fiduciam quippe animae in pulchritudine sua habere est in semetipsa de iusta actione praesumere, quae¹⁴⁷ in suo nomine fornicatur, quando in hoc, quod recte egit, non conditoris laudem dilatari¹⁴⁸ appetit, sed suae opinionis gloriam requirit. Hinc rursus per prophetam scriptum est: Quo¹⁴⁹ pulchrior¹⁵⁰ es descende¹⁵¹. Anima etenim¹⁵², unde est pulchrior, inde¹⁵³ descendit, quando ex virtutis decore, quo¹⁵⁴ exaltari apud deum debuit, et¹⁵⁵ ab eius gratia per suam elationem cadit. Quid ergo in his agendum est, nisi, ut malignus spiritus, cum nobis ad elevandam¹⁵⁶ mentem reducit, bona, quae egimus, nos semper ad memoriam mala nostra revocemus¹⁵⁷, quatenus et nostra¹⁵⁸ cognoscamus esse¹⁵⁹, quae peccando fecimus, et solius omnipotentis dei munera, cum peccata declinamus¹⁶⁰?

V Custodienda quoque est mundicia¹⁶¹ corporis in studiis bonae actionis, quia iuxta¹⁶² vocem¹⁶³ praedicantis spostoli: Templum dei sanctum est, quod estis vos. Qui rursus ait: Haec est¹⁶⁴ enim voluntas dei, sanctificatio vestra. Quam sanctificationem¹⁶⁵ dixerit¹⁶⁶ ostendens protinus adiunxit¹⁶⁷, ut abstineatis vos a fornicatione, et¹⁶⁸ sciat¹⁶⁹ unusquisque vestrum suum¹⁷⁰ vas possidere in sanctificatione et honore et¹⁷¹ non in passionibus desiderii¹⁷².

VI Ipsa quoque gubernacula erga subiectos magno sunt moderamine temperanda, ne potestas menti¹⁷³ subripiat. Tunc enim regnum bene regitur¹⁷⁴, cum regnandi gloria animo non dominatur. Curandum quoque est¹⁷⁵, ne ira subripiat faciatque¹⁷⁶ <N442, f. 227vb> citius omne, quod non licet¹⁷⁷. Ira quippe etiam, cum delinquentium¹⁷⁸ culpas exquiritur¹⁷⁹, non debet menti¹⁸⁰ quasi domina praeire, sed post rationis tergum velut ancilla famulari¹⁸¹, ut¹⁸² ad faciem iussa veniat. Nam si semel mentem possidens coeperit, <V630, f. 288vb> iustum esse reputat, etiam quod crudeliter facit¹⁸³. Hinc enim scriptum¹⁸⁴ est: Ira viri iustitiam dei non operatur. Hinc rursum¹⁸⁵ <W411, f. 310r> dicitur: <P9629, f. 203ra> Sit autem¹⁸⁶ omnis homo velox ad audiendum, tardus¹⁸⁷ autem ad loquendum et tardus ad iram. Haec autem vos auctore¹⁸⁸ deo omnia servare¹⁸⁹ non ambigo¹⁹⁰, sed occasione admonitionis <V1341, f. 185ra> exorta bonis actibus¹⁹¹ vestris me furtive subiungo, ut, quod non admoniti facitis, quando vobis et¹⁹² admonens additur, iam non¹⁹³ soli faciatis. Omnipotens autem deus in cunctis actibus vestris caelestis¹⁹⁴ brachii extensione vos protegat¹⁹⁵ nobisque et praesentis vitae prospera et post multa annorum curricula gaudia aeterna concedat.

VII Clavem¹⁹⁶ vero parvulam¹⁹⁷ a sacratissimi¹⁹⁸ beati Petri apostoli corpore pro eius benedictione transmisimus, in qua inest ferrum de catenis eius inclusum, ut, quod collum illius ad martyrium¹⁹⁹ ligaverat, vos²⁰⁰ ab omnibus²⁰¹ peccatis absolvat²⁰². Crucem quoque latori²⁰³ praesenti²⁰⁴ dedimus vobis ferendam²⁰⁵, in qua lignum dominicae crucis inest²⁰⁶, et capilli beati Iohannis Baptistae, ex qua semper solacium nostri salvatoris per intercessionem praecursoris²⁰⁷ eius habeatis²⁰⁸. Reverentissimo²⁰⁹ autem viro patri et coepiscopo nostro Leandro pallium²¹⁰ a²¹¹ beati Petri apostoli sede²¹² transmisimus, quod ex²¹³ antiqua consuetudine et vestris moribus et eius bonitati atque dignitati debebamus²¹⁴.

P9629, f. 203ra; V630, f. 288vb; N442, f. 227vb; W411, f. 310r; V1341, f. 185ra

© 2005 Karl-Georg Schon
Dieser Text ist urheberrechtlich geschützt. Er steht unter der GNU Free Documentation License.
Demnach dürfen Sie ihn frei weiter verbreiten und bearbeiten, vorausgesetzt Sie nennen den Namen des ursprünglichen Autors und Sie geben auch anderen das Recht den von Ihnen bearbeiteten oder verbreiteten Text unter den gleichen Bedingungen weiter zu verbreiten. Im einzelnen finden Sie Bestimmungen der GNU Free Documentation License unter dem Menüpunkt Lizenz.

Zuletzt geändert am 31.7.2005