O93, f. 7vb; V630, f. 25rb; N442, f. 24vb; I83, f. 49ra; VD38, f. 44va; SG670, p. 71b; Bcan4, f. 48r; E97, f. 25vb; P102; BII13, f. 41ra; S105, f. 29v

INCIPIUNT^{1 2} STATUTA³ DECRETALIA EPISTOLARUM EVARISTI⁴ PAPAE DE ORDINE DIACONORUM ET LEGITIMO AC⁵ REGULARI CONIUGIO ATQUE DE FIDE⁶.

Bcan4: I

P102; BII13: I De ordine diaconorum

[H. 1] <BII13, f. 41rb> Dilectissimis⁷ fratribus universis Africae regionis episcopis Evaristus⁸.

Consulentibus⁹ vobis, fratres <I83, f. 49rb> carissimi, quid super his, quae in vestris continebantur scriptis, visum¹⁰ esset, vel quid docilis¹¹ ratio persuaderet¹², aut quid a beatis apostolis nobis traditum aut custoditum remaneret¹³, optantes^{14 15}, ut retulistis, nostris¹⁶ <VD38, f. 44vb> instrui documentis, si quidem dilectio vestra normam¹⁷ secuta¹⁸ prudentium ad¹⁹ sedem apostolicam referre maluit^{20 21} quasi ad caput, quid deberet²² de rebus dubiis²³ custodire potius quam usurpatione praesumere.

O93; E97; V630: De ordine VII diaconorum

S105: De diaconorum numero

<S105, f. 30r> Diaconi²⁴, <SG670, p. 72a> qui quasi oculi videntur esse episcopi, in unaquaque²⁵ civitate iuxta apostolorum constituta septem²⁶ debent esse, qui custodiant²⁷ episcopum praedicantem, ne ipse^{28 29} aut ab³⁰ insidiatoribus quoquo³¹ modo infestetur^{32 33}, aut³⁴ laedatur³⁵ a suis <N442, f. 25ra> aut verba divina detrahendo aut <E97, f. 26ra> insidiando³⁶ polluantur^{37 38} vel despiciantur³⁹, sed veritas spiritali redoleat⁴⁰ fervore, pax praedicata labiis cum voluntate animi concordet⁴¹.

O93; N442; I83; VD38; E97; S105: De legitimo coniugio

Bcan4; P102; BII13: II De legitimo coniugio⁴²

[H. 2] Similiter⁴³ custoditum et traditum habemus, ut⁴⁴ uxor legitime⁴⁵ viro iungatur⁴⁶. Aliter enim legitimum, ut <VD38, f. 45ra> a patribus accepimus et a⁴⁷ sanctis apostolis eorumque successoribus traditum invenimus, <BII13, f. 41va> non fit coniugium⁴⁸, nisi ab his, qui super⁴⁹ ipsam feminam domi<I83, f. 49va>nationem habere videntur, et a quibus custoditur, uxor petatur⁵⁰ et a⁵¹ parentibus propinquioribus sponsetur et legibus⁵² dotetur⁵³,

O93; V630; E97: De sponsi⁵⁴ et sponsę benedictione

et suo⁵⁵ tempore sacerdotaliter, ut mos est, cum precibus et oblationibus a sacerdote benedicatur,

BII13: de paranimfis

et a paranymphis, ut consuetudo docet, custodita et soci<SG670, p. 72b>ata a proximis tempore congruo petita⁵⁶ legibus detur et solemniter⁵⁷ accipiatur, et biduo⁵⁸ vel triduo orationibus vacent et castitatem custodiant, ut bonae soboles^{59 60} generentur et domino suis in actibus placeant. Taliter enim⁶¹ et⁶² domino placebunt et filios non spurios⁶³, sed legitimos atque hereditabiles generabunt. <VD38, f. 45rb> Quapropter, filii carissimi et merito illustres⁶⁴, <V630, f. 25va> fide catholica suffragante⁶⁵ ita peracta⁶⁶ legitime⁶⁷ scitote esse coniugia. Aliter vero praesumpta⁶⁸ non⁶⁹ coniugia, sed⁷⁰ aut⁷¹ adulteria⁷² aut <Bcan4, f. 48v> contubernia aut stupra vel fornicationes potius⁷³ quam legitima coniugia esse non dubitate⁷⁴, nisi⁷⁵ voluntas⁷⁶ propria⁷⁷ suffragaverit⁷⁸, et vota succurrerint⁷⁹ legitima. Nam fructus divinus est praecepta divina custodire⁸⁰. Ea⁸¹ <I83, f. 49vb> quoque deserere⁸² praesumptionem⁸³ fieri nulli dubium est. Cur ergo indignum est unitatem⁸⁴ ecclesiae custodiri⁸⁵? Idemque⁸⁶ omnes pariter et sentiamus et pronuntiemus. Si aliter enim praesumpta <SG670, p. 73a> fuerint⁸⁷, <BII13, f. 41vb> perdunt pro<VD38, f. 45va>fecto ipsi transgressores seipsos, qui semetipsos decipiunt.

Haec cuncta recitanda per omnes Africanas ecclesias scripta dirigite et istis connectite⁸⁸, quas adiunximus litteras⁸⁹ praefectorum⁹⁰, ut⁹¹ de his, quae⁹² inique laudantur, si⁹³ quid tale probari⁹⁴ poterit, iudicium fiat, et inhibita^{95 96} coerceantur⁹⁷ et praeterita⁹⁸ mala et illicita coniugia, si⁹⁹ doceantur admissa¹⁰⁰, digna¹⁰¹ severitate corripiantur. <O93, f. 8ra> De cetero vero caveantur talia per omnes ecclesias, ne ecclesiae sanctitas per nostram¹⁰² fatigata¹⁰³ neglegentiam¹⁰⁴ perdat privilegia¹⁰⁵, quae est per viros venerabiles <E97, f. 26rb> consecuta.

Bcan4: III

E97: De fide

P102; BII13: III De hereticis qui arbitrantur de patre solo dictum esse quia ipse solus habet inmortalitatem et lucem habitat inaccessibilem

[H. 3] De his vero, quibus ab insidiatoribus fatigamini, unde et nos consulere¹⁰⁶ inter¹⁰⁷ cetera <S105, f. 30v> voluistis eo¹⁰⁸, quod sint quidam, qui arbitrantur de patre solo dictum esse, quia ipse solus habet immortalitatem et lucem¹⁰⁹ <I83, f. 50ra> habitat inaccessibilem, <VD38, f. 45vb> ita eos apostolicis repercutite¹¹⁰ ferulis¹¹¹ et divinis redarguite praeceptis.

Bcan4: De eo quod de patre dicit apostolis ipse solus lucem habitat inaccessibilem

Non¹¹² enim solus pater in¹¹³ filio luce¹¹⁴ inaccessi<SG670, p. 73b>bili habitat, quia, ubi¹¹⁵ pater est, ibi etiam filium esse indubitabili¹¹⁶ fide credendum est.

I83: De eo quod de patre dicit apostolus ipse solus lucem habitari inaccessibilem

Nam si solus pater sine filio, quod dicere nefas est, lucem¹¹⁷ habitat inaccessibilem, <BII13, f. 42ra> necesse est, ut sequestratam¹¹⁸ <N442, f. 25rb> pater a filio habeat mansionem. Quod si ita est, quonam¹¹⁹ modo idem¹²⁰ filius ad dexteram patris adstans¹²¹ a beato¹²² martyre Stephano dicitur conspici, si¹²³ pater secundum¹²⁴ ut¹²⁵ solus¹²⁶ dicitur sedibus contineri? Absit hoc a sensu fidelium Christo in unitate fidei adhaerentium¹²⁷, quoniam, sicut non obest¹²⁸ filio, cum solus pater dicitur¹²⁹ lucem inaccessibilem habitare, ita non obsit¹³⁰ patri, cum sapientia¹³¹, quae¹³² est filius, gyrum¹³³ caeli sola dicitur circumire¹³⁴. Pater itaque, cum sit invisibilis et ingenitus, in filio visum^{135 136} apostoli testimonio comprobatur, et¹³⁷ filio a se in<VD38, f. 46ra>enarrabiliter genito mansisse ac requievisse monstratur, ipso filio in <I83, f. 50rb> propheta loquente: Qui genuit me, requievit in tabernaculo <V630, f. 25vb> meo. Et in evangelio: Pater¹³⁸ in me manens facit opera haec. Et: Deum nemo vidit <SG670, p. 74a> umquam, nisi unigenitus filius, qui est in sinu patris. Si in sinu patris erat filius ab initio¹³⁹ et ex corde patris verbum bonum eructuatus¹⁴⁰ est, quomodo non^{141 142} in¹⁴³ corde¹⁴⁴ paterno consistens lucem cum¹⁴⁵ eodem inaccessibilem¹⁴⁶ habitasse¹⁴⁷ credendus¹⁴⁸ est? Numquid pater absque ulla^{149 150} luce in filio potuit commanere aut in tabernaculo filii sine eadem¹⁵¹ potuit requiescere, cum idem filius candor sit aeternae lucis et¹⁵² speculum¹⁵³ sine macula deitatis, quam Salomon¹⁵⁴ super¹⁵⁵ salutem suam dile<BII13, f. 42rb>xisse¹⁵⁶ in¹⁵⁷ se dicit, in cuius speciem¹⁵⁸ semper delectare¹⁵⁹ gestivit¹⁶⁰: Super salutem et speciem, inquit, dilexi¹⁶¹ illam, et pro luce proposui habere eam, quoniam inexstinguibile est lumen eius. Hanc igitur lucem David propheta desiderans¹⁶² anxius¹⁶³ proclamat¹⁶⁴ dicens: Emitte lucem tuam et veritatem tuam. Et iterum: In lumine tuo videbimus lumen. In¹⁶⁵ huius igitur¹⁶⁶ <Bcan4, f. 49r> luminis claritatem¹⁶⁷ filius seipsum in monte <I83, f. 50va> <VD38, f. 46rb> tribus discipulis praeostendit, qui <SG670, p. 74b> metu¹⁶⁸ mortis perterriti¹⁶⁹ prostratique¹⁷⁰ in faciem, finem¹⁷¹ sibi¹⁷² <E97, f. 26va> vitae adesse senserunt. Hanc, inquam¹⁷³, lucem in se fuisse demonstrans¹⁷⁴ filius proclamabat, et ut in eadem incederent, discipulos <S105, f. 31r> praemonebat: Dum lucem habetis, inquit, ambulate in lucem¹⁷⁵. Et iterum: Ego sum lux huius mundi. Qui sequitur me, non ambulabit¹⁷⁶ in tenebris, sed habebit lumen vitae aeternae. Et evangelista: Erat lux vera, ait¹⁷⁷, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. Si haec¹⁷⁸ lux, quae credentibus promittitur, in filio esse probatur et^{179 180} cum aeterno aeterna esse dicitur, quomodo a vobis¹⁸¹ inaccessibili luce patris filius¹⁸² separatur? Si enim filius deus¹⁸³ verus et vita aeterna est, sine dubio in hac luce simul cum patre habitare credendum¹⁸⁴ est, quam nullus modo nostri¹⁸⁵ hoc¹⁸⁶ mortali corpore constitutus potest ali<N442, f. 25va>quatenus contueri^{187 188}. Sed dum¹⁸⁹ apparuerit, tunc vere¹⁹⁰ illum videbit sicuti est, qui eius conspectibus dignus <BII13, f. 42va> fuerit coaptari¹⁹¹, et non sicut <SG670, p. 75a> Moyses ceterique prophetae per¹⁹² enigma<I83, f. 50vb>ta et figuram¹⁹³, sed ipsam veraciter in filio secundum apostolum, contuebitur¹⁹⁴ deitatis imaginem. Nam¹⁹⁵ si hunc¹⁹⁶ eundemque <VD38, f. 46va> prophetae testimonio¹⁹⁷ subsequentem¹⁹⁸ sereno mentis intuitu investigare volueris, invenies filium non posse¹⁹⁹ ab hac luce patris penitus²⁰⁰ separari²⁰¹, quoniam cum solum filium dixerit in terra cum hominibus conversatum, patrem ab illo non²⁰² fieri alienum. Si testimonium enim hominum²⁰³ accipimus²⁰⁴, testimonium dei maius est, quoniam²⁰⁵ hoc est testimonium dei, quod maius est, quia testificatus est de filio suo. Qui credit in filium dei, habet²⁰⁶ testimonium <V630, f. 26ra> dei²⁰⁷ in se, qui non credit²⁰⁸ filio, mendacem facit eum, quoniam²⁰⁹ non credit in testimonio, quod testificatus est deus²¹⁰ de filio²¹¹. Et hoc est²¹² testimonium, quoniam²¹³ vitam aeternam dedit nobis deus, et haec vita in filio eius²¹⁴. Qui habet filium, habet vitam²¹⁵, qui non habet filium dei, non habet vitam. Haec scribo vobis, ut sciatis, quoniam vitam habebitis²¹⁶ aeternam, qui creditis in nomine filii dei.

<O93, f. 8rb> Et haec est fiducia, quam habemus ad eum, quia, quodcumque petierimus secundum <I83, f. 51ra> <SG670, p. 75b> voluntatem eius, audit nos, et scimus, quia²¹⁷ audit²¹⁸ nos, quicquid²¹⁹ peti<BII13, f. 42vb>erimus, scimus, quoniam habemus petitiones, quas²²⁰ postulamus ab eo. Qui scit²²¹ fratrem suum peccare peccatum <E97, f. 26vb> non ad mortem, petat, et dabitur ei vita²²² peccanti non ad mortem. Est²²³ <VD38, f. 46vb> peccatum²²⁴ ad mortem, non pro illo dico, ut roget²²⁵ quis. Omnis iniquitas peccatum est, et est peccatum ad mortem. Scimus, quia omnis, qui natus est ex deo, non peccat, sed generatio dei conservat eum et malignus non tangit^{226 227} eum. Scimus, quoniam²²⁸ ex deo sumus, et mundus totus in maligno positus est. Et scimus, quoniam filius dei venit et dedit nobis sensum²²⁹, ut cognoscamus verum deum et simus²³⁰ in vero²³¹ filio eius. Hic est verus deus et vita aeterna.

<S105, f. 31v> Haec, fratres, praedicate, haec omnibus nuntiate, vos vero invicem exhortamini, perfecti estote semperque gaudete, pacem autem sectamini²³² in^{233 234} omnes, et deus pacis et dilectionis erit vobiscum. Deo autem et patri <SG670, p. 76a> nostro gloria in saecula saeculorum. Amen.

Data²³⁵ VIIII²³⁶ Kl. Aprilis Valente²³⁷ et Vetere vv. cc²³⁸. conss²³⁹.

O93, f. 8rb; V630, f. 26ra; N442, f. 25va; I83, f. 51ra; VD38, f. 46vb; SG670, p. 75; Bcan4, f. 49r; E97, f. 26vb; P102; BII13, f. 42vb; S105, f. 31v