O93, f. 118va; V630, f. 208rb; N442, f. 113vb; P9629, f. 82vb; W411, f. 215r; V1341, f. 128vb

XXXI¹ ITEM INNOCENTII² PAPAE AD EXSUPERIUM TOLOSANUM EPISCOPUM.

I De incontinentia³ sacerdotum vel levitarum.

II De his, qui post baptismum omni tempore⁴ incontinentiae voluptatibus sunt⁵ dediti⁶ et in ultimo poenitentiam poscunt.

III De administratoribus⁷.

IIII Quod viri⁸ cum adulteris uxoribus non conveniant.

V⁹ Quod, qui preces vel criminales¹⁰ dictant¹¹, habeantur immunes.

VI Quod hi, qui intercedente repudio divortium pertulerunt¹², si se <V630, f. 208va> nuptiis aliis¹³ iunxerint¹⁴, adulteri esse monstrentur.

VII Qui libri in¹⁵ canone recipiantur^{16 17}.

Innocentius Exsuperio episcopo Tolosano salutem.

Consulenti tibi, frater karissime, quid de praeposita^{18 19} specie unaquaque²⁰ sentirem, pro captu intelligentiae meae, quae sunt visa, respondi, quid²¹ sequendum vel quid²² docilis ratio persuaderet vel auctoritas²³ lectionis ostenderet vel custodita series temporum demonstraret. Et quidem dilectio tua institutum secuta prudentium ad sedem apostolicam referre maluit, quid²⁴ deberet de rebus dubiis custodire²⁵, potius quam²⁶ usurpatione praesumpta, quae sibi videntur²⁷ de singulis obtinere. Cur enim magis pudendum²⁸ putemus discere aliquid quam omnino nescire²⁹? Mihi quoque ipsi de collatione docilitas accidit, ut³⁰ praescrutatis rationibus ad proposita³¹ respondere compellar³², eoque fit, ut³³ aliquid semper addiscat, qui³⁴ postulatur, <P9629, f. 83ra> ut doceat. Proponam³⁵ igitur singula subiciamque³⁶ responsum.

DE³⁷ INCONTINENTIA³⁸ SACERDOTUM VEL LEVITARUM

I³⁹ Proposuisti, quid de his observare⁴⁰ debeat, quos in diaconii ministerio aut in officio presbyterii⁴¹ positos incontinentes esse aut fuisse generati filii prodiderunt. De his et⁴² divinarum legum est disciplina⁴³ et beatae recordationis <N442, f. 114ra> viri Siricii episcopi monita^{44 45} evidentia commearunt, ut incontinentes in of<V1341, f. 129ra>ficiis talibus positi omni honore ecclesiastico⁴⁶ privarentur, <W411, f. 215v> nec admittantur⁴⁷ ad tale⁴⁸ ministerium, quod sola continentia oportet impleri. Est enim vetus admodum sacrae⁴⁹ legis auctoritas iam inde ab⁵⁰ initio custodita, quod in templo anno vicis suae habitare praecepti sunt sacerdotes, ut servientes sacris oblationibus puros et ab omni labe⁵¹ mundatos sibi vindicent divina mysteria, neque eos ad sacrificia fas sit admitti, qui exercerent⁵² vel cum uxore carnale consortium, quia scriptum est: Sancti estote, quia et ego sanctus sum dominus deus vester. Quibus utique propter sobolis⁵³ successionem uxoris usus fuerat⁵⁴ relaxatus⁵⁵, quia ex alia tribu ad sacerdotium nullus fuerat praeceptus accedere, quanto magis hi sacerdotes vel levitae pudicitiam ex die ordinationis suae servare debent, quibus vel sacerdotium vel ministerium sine successione⁵⁶ est? Nec praeterit⁵⁷ dies, quia⁵⁸ vel a⁵⁹ sacrifi<V630, f. 208vb>ciis divinis vel a baptismatis officio vacent. Nam si beatus Paulus ad Corinthios⁶⁰ scribit dicens: Abstinete vos ad⁶¹ tempus, ut vacetis orationi⁶² et hoc utique⁶³ laicis praecepit⁶⁴, multo magis⁶⁵ sacerdotes⁶⁶, quibus et orandi et sacrificandi iuge officium est, semper debebunt ab huiusmodi consortio⁶⁷ abstinere. Qui si conta<O93, f. 119vb>minatus fuerit carnali concupiscentia, quo pudore⁶⁸ sacrificare usurpabit⁶⁹ aut qua conscientia quove merito exaudiri se credit, cum dictum sit: Omnia munda mundis, coinquinatis autem et infidelibus nihil⁷⁰ mundum? Sed fortasse hoc licere credidit, quia scriptum est: Unius uxoris virum. Non permanenti⁷¹ in concupiscentia⁷² generandi hoc dixit, sed propter conscientiam futuram. Neque⁷³ integros corpore non admisit, qui ait: Vellem autem omnes sic esse sicut et ego. Quod⁷⁴ et⁷⁵ apertius declarat dicens: <N442, f. 114rb> Qui autem in carne sunt, deo placere non possunt⁷⁶, vos autem iam non estis in carne, sed in spiritu, et habentem filios, non generantem⁷⁷ dixit. Sed ea plane dispar⁷⁸ et divisa^{79 80} sententia⁸¹ est. Nam si aliquos forma illa ecclesiasticae vitae pariter et disciplinae, quae ab episcopo Siricio⁸² ad provincias⁸³ commeavit, non <V1341, f. 129rb> probabitur pervenisse, his ignorationibus⁸⁴ venia⁸⁵ remittetur, ita ut de cetero penitus incipiant abstinere et ita gradus⁸⁶ suos, in quibus inventi <P9629, f. 83rb> fuerint, sic retentent, ut eis non liceat ad potiora⁸⁷ conscendere. Quibus in beneficio esse debet, quod hunc ipsum locum, quem retinent, non amittant⁸⁸. Si⁸⁹ quid⁹⁰ autem scisse⁹¹ formam vivendi missam a Siricio deteguntur⁹², neque statim cupiditates⁹³ libidinis abiecisse, illi⁹⁴ sunt modis omnibus submovendi, qui⁹⁵ post⁹⁶ admonitionem⁹⁷ cognitam praeponendam arbitrati⁹⁸ sunt voluptatem.

DE⁹⁹ HIS, QUI POST BAPTISMUM OMNI TEMPORE INCONTINENTIAE <W411, f. 216r> VOLUPTATIBUS SUNT¹⁰⁰ DEDITI ET¹⁰¹ IN ULTIMO POENITENTIAM POSCUNT.

II¹⁰² Et hoc quaesitum est, quid de his¹⁰³ observari¹⁰⁴ oporteat¹⁰⁵, qui post baptismum omni tempore incontinentiae voluptatibus dediti in extremo fine vitae suae poenitentiam simul et reconciliationem communionis exposcunt. De his observatio¹⁰⁶ prior durior, posterior interveniente¹⁰⁷ misericordia inclinatior¹⁰⁸ est. Nam consuetudo prior tenuit¹⁰⁹, ut concederetur poenitentia, sed communio negaretur¹¹⁰. Nam¹¹¹ cum illis¹¹² temporibus crebrae persecutiones essent, ne¹¹³ communionis concessa facilitas homines¹¹⁴ de reconciliatione securos non revo<V630, f. 209ra>caret¹¹⁵ a lapsu, merito negata communio est concessa poenitentia, ne¹¹⁶ totum penitus negaretur et duriorem remissionem fecit temporis ratio. Sed postquam¹¹⁷ <N442, f. 114va> dominus noster pacem ecclesiis suis reddidit¹¹⁸ iam depulso terrore¹¹⁹, communionem dari abeuntibus placuit, et propter domini misericordiam quasi viaticum profecturis¹²⁰ et¹²¹, ne Novatiani¹²² heretici¹²³ negantis¹²⁴ veniam¹²⁵, asperitatem et duritiam¹²⁶ subsequi¹²⁷ videamur, tribuitur ergo cum poenitentia¹²⁸ extrema communio, ut homines huiusmodi vel in supremis¹²⁹ suis permittente¹³⁰ salvatore¹³¹ nostro a perpetuo exitio vindicentur.

DE¹³² ADMINISTRATORIBUS

III^{133 134} <V1341, f. 129va> Quaesitum etiam¹³⁵ est super his, qui post baptismum administraverunt et aut¹³⁶ tormenta sola¹³⁷ exercuerunt aut etiam capitalem protulere sententiam, nihil¹³⁸ de his legibus¹³⁹ a maioribus definitum¹⁴⁰. Meminerant¹⁴¹ enim a deo potestates has¹⁴² fuisse concessas et propter vindictam¹⁴³ noxiorum gladium fuisse promissum¹⁴⁴ et dei ministrum esse datum <P9629, f. 83va> in huiusmodi vindicem. Quomodo igitur repraehenderent¹⁴⁵ factum, quod auctore domino viderent esse concessum? De his ergo¹⁴⁶, ita ut hactenus servatum est, sic¹⁴⁷ habeamus¹⁴⁸, ne aut disciplinam avertere aut contra auctoritatem domini¹⁴⁹ venire videamur. Ipsis autem in ratione reddenda gesta sua omnia servabuntur.

QUOD^{150 151} VIRI CUM ADULTERIS UXORIBUS NON CONVENIANT¹⁵².

IIII¹⁵³ Et illud desideratum est sciri¹⁵⁴, cur communicantes¹⁵⁵ viri cum adulteris uxoribus non conveniant, cum econtra¹⁵⁶ uxores in consortio adulterorum virorum manere videantur¹⁵⁷. Super hoc christiana religio adulterium in utroque sexu pari ratione condemnat, sed viros suos mulieres non facile de adulterio¹⁵⁸ accusant et non¹⁵⁹ habent latentia peccata vindictam¹⁶⁰, viri autem liberius¹⁶¹ uxores adulteras apud sacerdotes deferre consuerunt. Et ideo <N442, f. 114vb> mulieribus prodito earum crimine communio denegatur, <O93, f. 119ra> viro¹⁶² autem latente commisso¹⁶³ non facile quisquam ex suspicionibus¹⁶⁴ abstinetur, qui utique submovebitur¹⁶⁵, si eius <W411, f. 216v> flagitium¹⁶⁶ detegatur. Cum¹⁶⁷ ergo par causa sit, interdum probatione cessante vindictae¹⁶⁸ conquiescit¹⁶⁹ ratio¹⁷⁰.

QUOD¹⁷¹ QUI PRECES VEL CRIMINALES DICTANT, HABEANTUR IMMUNES.

V¹⁷² Illud etiam sciscitari¹⁷³ voluisti, an preces dictantibus liberum concedatur¹⁷⁴, utique post baptismi¹⁷⁵ regenerationem¹⁷⁶ a principibus poscere mortem alicuius vel sanguinem de reatu¹⁷⁷. Quam rem principes¹⁷⁸ numquam <V630, f. 209rb> sine cognitione concedunt¹⁷⁹, sed ad iudices commissa ipsa¹⁸⁰ vel crimina semper¹⁸¹ remittunt, ut causae¹⁸² cognitae vin<V1341, f. 129vb>dicentur. Quae cum quaesitori¹⁸³ fuerint deligata¹⁸⁴ aut absolutio aut damnatio pro negotii¹⁸⁵ qualitate profertur, et dum legum auctoritas in improbos¹⁸⁶ exercetur¹⁸⁷, erit dictator immunis.

QUOD¹⁸⁸ HI, QUI INTERCEDENTE REPUDIO DIVORTIUM PERTULERUNT¹⁸⁹, SI SE NUPTIIS ALIIS¹⁹⁰ IUNXERINT¹⁹¹, ADULTERI ESSE MONSTRENTUR¹⁹².

VI De his etiam¹⁹³ requisivit dilectio tua, qui interveniente repudio¹⁹⁴ alio se matrimonio copularunt, quos in utraque¹⁹⁵ parte adulteros esse manifestum est. Qui vero vel uxore¹⁹⁶ vivente, quamvis dissociatum¹⁹⁷ videatur esse coniugium¹⁹⁸, ad aliam copulam¹⁹⁹ festinarunt²⁰⁰, neque possunt adulteri²⁰¹ non videri^{202 203}, in²⁰⁴ tantum ut etiam hae²⁰⁵ personae, quibus tales coniuncti²⁰⁶ sunt²⁰⁷, etiam ipsae adulterium commisisse videantur²⁰⁸, secundum illud, quod legimus in evangelio: Qui dimiserit uxorem suam et duxerit aliam, moechatur, similiter et qui dimissam duxerit, moechatur, et ideo tales²⁰⁹ omnes a communione fidelium abstinendos. De parentibus autem aut de propinquis eorum, nihil²¹⁰ tale statui potest, nisi²¹¹ incentores <P9629, f. 83vb> il<N442, f. 115ra>liciti consortii fuisse detegantur²¹².

QUI²¹³ LIBRI IN²¹⁴ CANONE RECIPIANTUR.

VII²¹⁵ Qui vero libri recipiantur in canone sanctarum scripturarum brevis annexus²¹⁶ ostendit. Haec sunt ergo, quae desiderata monere²¹⁷ voce voluisti: Moysi²¹⁸ libri V, id est Genesis²¹⁹, Exodus, Leviticus, Numeri²²⁰, Deuteronomium, necnon et Iesu Nave et Iudicum et Regnorum libri quattuor, simul et Ruth, prophetarum libri sedecim; Salomonis²²¹ libri quinque, psalterium, item²²² historiarum²²³, Iob liber²²⁴ unus, Tobiae^{225 226} unus, Esther unus, Iudith unus, Machabaeorum duo, Esdrae duo, Paralipomenon duo. Item²²⁷ novi testamenti²²⁸ evangeliorum²²⁹ libri quattuor, Pauli apostoli epistolae²³⁰ quattuordecim, epistolae Ioannis tres, <V1341, f. 130ra> epistolae Petri duae, epistola²³¹ Iudae, epistola Iacobi, actus apostolorum, apocalypsin²³² Ioannis. Cetera²³³ autem²³⁴, quae²³⁵ vel sub nomine Mathiae²³⁶ sive Iacobi minoris vel sub nomine Petri et Iohannis, quae a quodam Leutio²³⁷ scripta sunt, vel²³⁸ sub nomine Andreae²³⁹, quae a Nexocharide²⁴⁰ et²⁴¹ Leonida philosophis²⁴² vel sub nomine Thomae, et si qua sunt <W411, f. 217> alia non solum repudianda²⁴³, verum etiam noveris²⁴⁴ esse damnanda.

Datum X. Kal. Mart. Stilicone II et Anthemio cons.²⁴⁵

O93, f. 119ra; V630, f. 209rb; N442, f. 115ra; P9629, f. 83vb; W411, f. 217r; V1341, f. 130ra