O93, f. 120rb; V630, f. 222ra; N442, f. 117vb; P9629, f. 85vb

ITEM¹ INCIPIT RESCRIPTUM SANCTI² PAPAE SUPRASCRIPTO³.

Innocentius⁴ Aurelio et omnibus sanctis episcopis vel ceteris, qui in concilio Carthaginensis⁵ et⁶ affuerunt⁷ ecclesiae, dilectissimis fratribus in domino salutem.

In requirendis⁸ de his rebus, quas omni cum sollicitudine decet⁹ a sacerdotibus maxime a vero¹⁰ iustoque et catholico tractari concilio¹¹, antiquae traditionis exempla servantes et ecclesiasticae memores disciplinae, nostrae religionis vigorem¹² non minus nunc in consulendo quam antea¹³ pronuntiaretis vera¹⁴ ratione firmitatis¹⁵. <V630, f. 222rb> Qui ad nostrum referendum approbastis¹⁶ esse iudicium scientes, quid apostolicae sedi, cum omnes hoc loco positi¹⁷ ipsum sequi desideremus¹⁸ apostolum, debeatur, a quo ipse episcopatus¹⁹ et tota auctoritas nominis huius emersit. Quem sequentes tam²⁰ mala iam²¹ damnare novimus quam probare laudanda vel id vera, quod patrum instituta sacerdotali <N442, f. 118ra> custodientes auxilii²² officio non cessetis²³ esse calcanda, quod ille²⁴ non humana, sed divina decrevere sententia, ut, quicquid, quamvis de disiunctis²⁵ remotisque provinciis cogeretur, non prius ducerent finiendum, nisi ad huius sedis notitiam perveniret, ut tota huius auctoritate²⁶, iuxta quae fuerit pronuntiatio, firmaretur, indeque sumerent ceterae et²⁷ ecclesiae velut de natale²⁸ suo fonte aquae cunctae procederent et per diversas totius mundi regiones puri capitis incorruptae manerent, quid praecipere, quos abluere, quos velut²⁹ in Niceno³⁰ inemundabile³¹ sordidatos³² mundis digna corporibus unda vitaret. Gratulor igitur, fratres karissimi, quod³³ per fratrem et coepiscopum nostrum Iulium litteras ad nos destinastis³⁴ et cum illis curam geritis, quibus praesidetis ecclesiis, sollicitudinem vestram³⁵ pro³⁶ omnium³⁷ utilitate monstratis et per cunctas totius orbis ecclesias omnibus una, quod prosit, decernendum esse deposcitis, ut suis constabilita³⁸ regulis³⁹ ecclesia⁴⁰ et hoc, quod illis⁴¹ caveat pronuntiationis <P9629, f. 86ra> iuste firmata⁴² decretalibus patere non posset⁴³, qui perversis⁴⁴ stricti⁴⁵, immo⁴⁶ destricti⁴⁷ verborum argutus⁴⁸ sub imaginem catholicae fidei disputantes, velut pestiferum exhalantes⁴⁹ viros⁵⁰, ut hominum recte sentientium in deteriorem⁵¹ partem corda corrumpant, totam⁵² veri dogmatis quaerunt⁵³ evertere disciplinam. Sanandum ergo celerius, ne longius exsecrandis⁵⁴ animis morbus⁵⁵ inserpat, ut, si medicus, cum viderit huius terreni corporis aliquem esse languorem, magnum suae artis aestimat documentum, si⁵⁶ cito quis illius⁵⁷ interventu disperatus⁵⁸ evadat⁵⁹, vel cum post⁶⁰ se vulnus aspexerit⁶¹, adhibet fomenta vel cetera, quibus illud posset⁶², quod natum fuerat vulnus, obduci. Ac si id⁶³ <N442, f. 118rb> manens sanari non poterit, nec corpus reliquum sua tabe corrumpat⁶⁴, ferro amputet, quod nocebat, quo⁶⁵ reliquum integrum et servet intactum. <V630, f. 222va> Praecidendum id ergo est, quod velut puro sanoque⁶⁶ nimium corpori vulnus obrepsit⁶⁷, ne cum tardius abstergitur in ipsis pene visceribus huius mali non hauriendi post⁶⁸ sentina considatur⁶⁹. Numquid⁷⁰ nos de his post haec rectam⁷¹ mentibus aestimemus, qui⁷² sibi se putant debere, quod boni sunt, nec⁷³ illum considerant, cuius cotidie gratiam consequentur⁷⁴? Sed iam⁷⁵ iste⁷⁶ est⁷⁷, qui tales sunt, nullam⁷⁸ dei gratiam consequentur, qui sine ullo⁷⁹ tantum se assequi posse confidunt, quantum vix illi, qui ab illo postulant et accipiunt, promerentur. Quid enim tam iniquum potest esse, tam barbarum, tam totius religionis ignarum, tam christianis mentibus inimicum quam huic denegare⁸⁰ debere, quicquid in cotidiana <O93, f. 120va> gratia consequeris, cui te ipse⁸¹ confiteri⁸² debere, quod natus es? Ergo⁸³ eris tibi in providendo praestantior, quam potest in te esse, qui te, ut esses⁸⁴, effecit? Et cum⁸⁵ potes⁸⁶ debere, quod vivis, quomodo tenes⁸⁷, putas ille⁸⁸ debere, quam⁸⁹ cotidianam⁹⁰ eius consequendo gratiam taliter vivis? Et qui nos adiutorio negas indigere divino quasi ex nostra ex totum⁹¹ possibilitate⁹² perfecti⁹³, quomodo non adiutorium in nos, cum tales a nobis etiam esse possumus⁹⁴, provocamus? Qui enim adiutorium dei negat, vellem interrogare, quid⁹⁵ dicat: nos non⁹⁶ merere⁹⁷ an illum hoc non posse praestare, an nihil esse, propter quod unusquisque⁹⁸ hoc debeat postulare? Posse hoc deum opera ipsa⁹⁹ testantur¹⁰⁰. Adiutorio quotidiano <P9629, f. 86rb> nos egere negare non possumus. Hoc enim seu bene vivimus, provocamus, ut melius sanctiusque¹⁰¹ vivamus, seu¹⁰² prave sentientes a bonis avertimur¹⁰³, ut ad rectam redeamus viam, eius auxilio¹⁰⁴ plus egemus¹⁰⁵. Numquid tam mortiferum, tam preces¹⁰⁶ <N442, f. 118va> videatur ad casum, tam expositum ad omnia pericula, si¹⁰⁷ hoc solum nobis putantes posse sufficere, quod liberum arbitrium, cum nasceremur¹⁰⁸, accepimus¹⁰⁹, ultra iam a domino nil¹¹⁰ quaeramus, id est, auctoris nostri obliti, eius potentiam, ut nos ostendamus liberos, abiuremus¹¹¹? Quasi iam amplius, quod possit¹¹² dare, non habeat, qui te in tuo ortu liberum fecit nescientes, quod nisi magnis precibus gratia in nos implorata descendat, nequaquam terrenae labis et mundanis¹¹³ corporis vincere conemur errores, compares¹¹⁴ <V630, f. 222vb> nos ad resistendum non liberum¹¹⁵ arbitrium, sed dei solum facere posset¹¹⁶ auxilium. Nam si ille clamat adiutorio sibi opus esse divino, qui digni¹¹⁷ hoc¹¹⁸ non quaereret, si¹¹⁹ cui liberum arbitrium plus prodesset, quippe cum vir beatus et iam electus a domino nihil egeret, tamen ita deum deprecatur postulans: Adiutor meus esto, ne derelinquas me, neque dispicias¹²⁰ me, deus salutaris meus. Nos nobis liberum arbitrium, ille deum postulat adiutorem. Quod nati sumus, posse sufficere nos dicimus, ille deum, ne derelinquatur, exorat. Non, rogo, manifeste¹²¹ discimus, quid¹²² oremus, cum ille tantopere beatus, ut supra diximus, vir, ne dispiciatur¹²³, exoptat? Ille¹²⁴ enim necesse est, ista arguant, qui illa confirmant. David enim orationis¹²⁵ ignarus et suae naturae nescius accusetur, qui, cum sciat tantum in sua esse natura¹²⁶ adiutorem sibi deum et assiduum adiutorem, nec illis¹²⁷ sufficit assiduum¹²⁸, sed ne aliquando illum dispiciat¹²⁹, orationibus pronus¹³⁰ exoptat et per corpus omnis psalterii¹³¹ hoc et praedicat et clamat. Si ergo hoc ille ita magnum scit, ut assidue dicere¹³², ita¹³³ necessarium confessus est, ut doceret, quemadmodum Pelagius Caelestiusque seposita omni responsione psalmorum¹³⁴ talique¹³⁵ abdicata doctrina sua suros se aliquibus esse <N442, f. 118vb> confidunt, nos adiutorium dei nec debere quaerere nec egere, cum omnes sancti nihil se sine hoc agere posse testantur¹³⁶. Liberum¹³⁷ enim arbitrium olim ille perpessus¹³⁸, dum suis inconsultus¹³⁹ utitur bonis, cadens in praevaricationis profunda demersus¹⁴⁰ nihil quemadmodum exinde surgere posset, invenit suaque in aeternum libertate deceptus, huius ruinae latuisset¹⁴¹ oppressum¹⁴², nisi eum post Christus¹⁴³ pro¹⁴⁴ sua gratia relevasset et¹⁴⁵ adventus, qui per novae regenerationis purificationem omne praeteritum vitium sui baptismatis lavacro <P9629, f. 86va> purgavit et eius¹⁴⁶ firmans statum¹⁴⁷, quo rectius constabiliusque procederet, tamen suam gratiam in posterum non negavit. Nam quamvis hominem¹⁴⁸ redemisset a praeteritis ille peccatis, tamen sciens iterum posse peccare, ad reparationem sibi, quemadmodum posset illa et post illa corrigere, multa servavit. Cotidiana praestat ille¹⁴⁹ remedia¹⁵⁰, quibus nisi freti confisique¹⁵¹ nitamur¹⁵², nullatenus humanos vincere poterimus errores. Necesse¹⁵³ est enim, ut, quo auxiliante vincimus, et¹⁵⁴ iterum <V630, f. 223ra> non adiuvante vincamur. Sed possim¹⁵⁵ plura dicere, nisi vos constaret cuncta dixisse.

Quisquis ergo huic¹⁵⁶ assentiens videtur esse sententia¹⁵⁷, quo¹⁵⁸ dicat adiutorio nobis non opus esse divino, inimicum se catholicae fidei et dei beneficio profitetur ingratum. Nam ne¹⁵⁹ communione sunt digni, quam praedicando taliter polluerunt. Sic enim sua sponte, dum sequuntur¹⁶⁰ illa, quae dicunt, longius a vera religione fugerunt¹⁶¹. Cum enim hoc totum in nostra¹⁶² professione consistat¹⁶³, cotidianisque precibus nihil agamus, <O93, f. 120vb> nisi quemadmodum dei misericordiam consequamur, quemadmodum¹⁶⁴ ferre possumus ista iactantes? Quis, rogo, tantus illorum pectora error¹⁶⁵ obcaecat¹⁶⁶, ut, si ipsi nullam dei gratiam¹⁶⁷ sentiant¹⁶⁸, quia nec digni sunt nec merentur nec¹⁶⁹ de aliis considerant, <N442, f. 119ra> quid¹⁷⁰ cotidie singulis gratia divina largitur? Sunt¹⁷¹ quidem isti omnes caecitate¹⁷² dignissimi, qui nec hoc sibi reliquerunt¹⁷³, ut se auxilio credant evocari ab erroribus posse divino¹⁷⁴. Negantes enim adiutorium¹⁷⁵ non aliis, sed sibi hoc penitus abstulerunt, qui avellendi sunt longius et ab ecclesiae¹⁷⁶ procul removendi visceribus nec diutius multa occupans insanabilis post error increscat. Si enim¹⁷⁷ diu fuerint sub hac impunitate versati¹⁷⁸, necesse est multos¹⁷⁹ in hac sive¹⁸⁰ pravitate mentes inducant decipiantque¹⁸¹ innocentes vel potius imprudentes, quae¹⁸² fidem catholicam non sequuntur¹⁸³. Putabunt enim eos recte¹⁸⁴ sentire, quos¹⁸⁵ adhuc¹⁸⁶ vident in ecclesia perdurare. Separetur ergo a sano corpore vulnus insanum remotuque morbi saevientis afflatu cautius, quae sunt sincera, perdurent, et grex purior ab hac mali pectoris¹⁸⁷ contagione purgetur. Sit¹⁸⁸ totius corporis illibata perfectio, quam vos sequi et tenere hac in illos pronuntiatione cognovimus et una nobiscum pari assensione servamus. Qui si tamen aliquod in se dei adiutorium, quod hucusque¹⁸⁹ negaverunt, provocaverint et opus sibi eius auxilium¹⁹⁰ esse cognoverint, ut de hac labe, in qua sui cor<P9629, f. 86vb>dis¹⁹¹ incurvatione corruerant, liberentur et quasi in lucem de¹⁹² foeda tractis¹⁹³ caligine remotis abdicatisque omnibus, quibus totus noverit¹⁹⁴, aspiceret, foedabatur¹⁹⁵ et caligabat aspectus, damnent haec, quae hucusque senserunt, et aliquando animum rectis disputationibus commodantes adhuc¹⁹⁶ aliquantulum labe correcti, veris se sanandos¹⁹⁷ consiliis tribuant atque submit<V630, f. 223rb>tant.

Quod si fecerint, erit¹⁹⁸ in potestate pontificum istis¹⁹⁹ aliquatenus subvenire, et talibus aliquam curam praestare vulneribus, quam solet lapsis, cum resipuerint et ecclesia non negare, <N442, f. 119rb> ut a suis revocati²⁰⁰ praecipitiis intra ovile domini redigant²⁰¹, ne foras positi et tanto praesidio a fide monitionis²⁰² exclusi periculis omnibus exponantur devorandi luporum dentibus atque vexandi, quibus obsisterit hac²⁰³, qua illos in se irritaverat²⁰⁴, doctrinae perversitate²⁰⁵ non possunt. Sed satis vestris monitis et sic satis abundantibus nostrae legis exemplis probatur esse responsum, nec²⁰⁶ quicquam superesse diximus, quod dicamus, cum nihil praetermissum a vobis, nihil²⁰⁷ constat esse suppressum, quod²⁰⁸ illi refutati²⁰⁹ et²¹⁰ penitus agnoscantur esse convicti. Ideoque a nobis testimonia²¹¹ nulla ponuntur, quia et his plena relatio est et satis constat, ut doctissimos²¹² sacerdotes cuncta dixisse, nec decet credere vos aliquid, quod ad causam possit proficere²¹³, praeterisse²¹⁴.

Et alia manu: Bene valete, fratres.

O93, f. 120vb; V630, f. 223rb; N442, f. 119rb; P9629, f. 86vb