O93, f. 128vb; V630, f. 220va; N442, f. 137vb; P9629, f. 101va

INCIPIUNT¹ DECRETA SIXTI PAPAE.

Sixtus² episcopus omnibus orientalibus episcopis in domino salutem.

Gratias vestrae referimus sanctitati³, <N442, f. 138ra> quod in tribulatione et persecutione nostra nos⁴ visitare misistis et causae nostrae finem bonum scire et esse optastis⁵ precibusque⁶, quibus deum⁷ exorastis⁸, ut mihi in tribulatione <O93, f. 129ra> succurreret mea meque⁹ adiuvaret et ab aemulis tribulantibus et persequentibus me liberaret. O quam bona est caritas, quae absentes per imaginem praesentes sibimet ipsis exhibet per amorem, divisa quoque unit¹⁰, confusa ordinat, inaequalia sociat, imperfecta confirmat. Quam recte praedicator¹¹, egregius apostolus¹² videlicet Paulus, vinculum perfectionis vocat, quoniam virtutes quidem ceterae perfectionem generant, sed tamen eas caritas ita ligat, ut ab amantis mente dissolvi iam nequeant. <P9629, f. 101vb> Hac quoque virtute¹³, fratres, plenos vos spiritus sancti gratia esse repperio, dum solaciari mihi in meis anxietatibus sentio. Nec mirum, karissimi¹⁴, si¹⁵ me persequuntur aemuli mei, cum caput nostrum, quod est Christus, olim aemuli¹⁶ sanctae dei ecclesiae servorumque eius sint persecuti. Unde et ipsa per se veritas dicit: Si patrem familias Beelzebub vocaverunt, quanto magis domesticos eius. Quae iterum dicit: Si de hoc mundo essetis, mundus, quod suum erat, diligeret. Sed quia de hoc mun<V630, f. 220va>do non estis, sed¹⁷ ego elegi vos de mundo, propterea odit vos mundus.

Haec, fratres, cum et nos sciamus¹⁸ et aliis¹⁹ nosse praedicamus vosque ea perfecte^{20 21} scire non dubitemus, propter insidiantium vituperationes²² aut accusationes vel propter laudantium opiniones^{23 24} nec ad dexteram nec ad sinistram declinare debemus, sed inter verba laudantium sive²⁵ vituperantium ad mentem semper recurrendum est, et si in ea non invenitur bonum, quod de nobis dicitur, magnam tristitiam generare²⁶ debet. Et rursum si in ea non invenitur malum, quod de nobis <N 442, f. 138rb> homines loquuntur, in magna debemus laetitia prosilire²⁷. Quid²⁸ enim, si omnes laudant²⁹, et conscientia nos³⁰ liberos demonstret³¹, habemus Paulum dicentem: Gloria nostra haec³² est testimonium conscientiae nostrae. Iob quoque dicit: Ecce in caelo³³ testis meus. Si ergo est³⁴ nobis testis in caelo, testis in corde, dimittamus stultos foris loqui, quod volunt. Quid enim aliud detrahentes faciunt, nisi³⁵ in pulverem sufflant atque in oculos suos terram exercitant³⁶, ut³⁷, unde plus detractionis perflant, inde magis nihil veritatis videant³⁸. Vocandi tamen sunt etiam ipsi³⁹ et tranquille admonendi eisque satisfieri modis omnibus debet scientes, quod de Iudaeis veritas dicit: Ne forte scandalizemus eos. Si autem satisfieri⁴⁰ sibi ex veritate noluerint, habes consolationem⁴¹, quam in evangelio aspicias, quia cum domino dictum fuisset, scis, quia audito hoc⁴² verbo scandalizati sunt, respondit: Sinite illos, caeci sunt duces caecorum. Paulus quoque apostolus admonet dicens: Si fieri potest, quod ex vobis est, cum omnibus hominibus pacem habentes, dicturus cum omnibus pacem habeamus, hoc difficile esse perspexit⁴³, praemisit: si fieri potest, et subiunxit: quod potest⁴⁴ fieri, cum dicit, quod est⁴⁵ ex vobis, quia⁴⁶, si nos in mente caritatem erga odientes servare cupimus, et si illi nobiscum pacem non habent, nos tamen cum illis sine⁴⁷ dubio habemus.

Quod ergo mandastis, ut scriberem vobis, qualiter instans⁴⁸ iurgium contra me <P9629, f. 102ra> suscitatum sit, vel a quo, ut vestro⁴⁹ adminiculo pelleretur et causa mea firmaretur, scitote me criminari a quodam Basso et iniuste persequi. Quod⁵⁰ audiens Valentinianus⁵¹ augustus nostra <N442, f. 138va> auctoritate synodum congregari⁵² iussit et facto⁵³ concilio cum magna examinatione satisfaciens omnibus, licet evadere aliter satis potuissem, suspicionem tamen fugiens coram omnibus me purgavi⁵⁴, me scilicet a suspicione et aemulatione liberans, sed non aliis, qui noluerint aut sponte hoc <V630, f. 221ra> non elegerint faciendum⁵⁵ formam exemplumque⁵⁶ dans, cum scriptum sit: Si quis crimen obicere voluerit, scribat se prius probaturum. Et alibi: Criminationes adversum doctorem nemo suscipiat. Et iterum: Si quis episcopus, presbyter aut diaconus vel quilibet clerici⁵⁷ apud episcopum a qualibet persona fuerint accusati, quicumque fuerit, sive ille sublimis vir honoris, sive ullius alterius generis persona, qui hoc genus illaudabilis⁵⁸ intentionis arripuerit, noverit docenda probationibus⁵⁹, monstranda documentis se debere inferre. Si⁶⁰ quis ergo circa huiusmodi⁶¹ personas non probanda detulerit, intellegat se iacturam⁶² infamiae⁶³ sustinere⁶⁴ et⁶⁵ sub magna excommunicatione exilio deportari. Ista omnia postposui⁶⁶ non aliis, ut paulo superius praelibatum⁶⁷ est, exemplum dando, sed me a⁶⁸ praefata infamia et suspicione liberando.

Condemnatus est autem memoratus Bassus a iam dicta synodo ita tamen, ut in ul<O93, f. 129rb>tima die⁶⁹ viaticum ei non denegetur propter humilitatem pietatis ecclesiae. Valentinianus⁷⁰ quoque antedictus imperator scripto eum condemnavit cum augusta matre Placidia et omnia praedia facultatum eius⁷¹ futuris de talibus dans hominibus⁷² formam ita faciendi⁷³ ecclesiae catholicae sociavit. Saepedictus⁷⁴ ergo Bassus nutu divino non multo post moritur. Cuius corpus, licet dignum non esset <N442, f. 138vb> sepulturae, propter misericordiam tamen sepelivi eum in cubiculo⁷⁵ parentum eius. Et quamquam ipse erga⁷⁶ me stulte et imprudenter⁷⁷ egisset, ego vero misericorditer circa eum egi cogitans illud, quod dominus in evangelio loquitur dicens: Si non dimiseritis⁷⁸ hominibus peccata eorum nec pater vester caelestis dimittet vobis peccata vestra. Et in⁷⁹ ipsa dominica oratione, quam salvator noster discipulos suos orare docuit, cotidie supplicando domino dicimus: Dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris, et multa talia⁸⁰ et his similia. His ita de⁸¹ me peractis⁸², quia⁸³ contra voluntatem omnium episcoporum, qui nobiscum erant, propter humilitatem sensus mei nullus⁸⁴ compulsus iudicio aut vi passus, sed sponte⁸⁵ haec eligens non formam, ut iam dictum est, aliis dando, sed me purificando feci, in aliis tamen episcopis competens adhibenda est⁸⁶ de talibus medela⁸⁷ vulneribus, ne immatura curandi facilitas⁸⁸ mortifera capitis peste nihil possit, sed segnius⁸⁹ pernicies reatu non legitimae curationis involvat pariter sauciatos et medentes.

Ob id ergo statuentes decernimus, ut hi⁹⁰, qui non sunt bonae conversationis, et quorum vita est accusabilis, vel quorum fi<V630, f. 221rb>des, vita et libertas nescitur, non possint domini sacerdotes accusare, nec viles personae ad accusationem eorum admittantur. Similiter hi, qui⁹¹ in aliquibus criminibus irretiti⁹² sunt vel qui sunt suspiciosi, vocem adversus maiores natu non habeant accusandi, quia suspiciosa vox et inimica veritatem solet opprimere. Peregrina vero iudicia⁹³ salva in omnibus apostolica auctoritate generali sanctione prohibemus⁹⁴, quia indignum est, ut ab externis iudicetur, qui provinciales <N442, f. 139ra> et a se electos debet habere iudices, nisi fuerit appellatum. <P9629, f. 102rb> Unde oportet⁹⁵, si aliquis episcoporum super certis accusetur criminibus, ut ab omnibus audiatur, qui sunt in provincia episcopis, quia non oportet accusatum aliubi quam in foro suo audiri. Si quis⁹⁶ vero iudicem adversum sibi senserit, vocem appellationis exhibeat. Appellantem autem non debet afflictio ulla aut detentionis iniuriare⁹⁷ custodia, sed liceat appellatori vitiatam causam appellationis remedio sublevare. Liceat etiam in causis criminalibus appellare, nec⁹⁸ appellandi⁹⁹ vox denegetur¹⁰⁰ ei¹⁰¹, quem in supplicio sententia destinarit. Pulsatus ante¹⁰² suum iudicem causam dicat et non ante suum iudicem pulsatus, si voluerit, taceat, et ut¹⁰³ pulsatis , quoties appellaverint, induciae dentur. Si¹⁰⁴ quis ergo iratus crimen aliquod¹⁰⁵ cuilibet temere¹⁰⁶ obiecerit¹⁰⁷, convicium non est pro accusatione habendum, sed permisso tractandi spatio id, quod iratus dixit, per scripturam se probaturum¹⁰⁸ esse fateatur, ut, si fortasse resipiscens, quae pro¹⁰⁹ iracundia dixit, iterare aut scribere noluerit¹¹⁰, non ut reus criminis teneatur. Omnis ergo, qui crimen obicit, scribat se probaturum. Revera ibi semper causa agatur, ubi crimen admittitur, et qui non probaverit, quod obiecit¹¹¹, poenam, quam¹¹² intulerit, ipse patiatur. Placuit etiam, ut, si episcopus accusatus¹¹³ appellaverit apostolicam sedem, id statuendum, quod eiusdem sedis pontifex censuerit¹¹⁴. Haec tamen omnino in sacerdotum causa forma servetur, ne¹¹⁵ quemquam¹¹⁶ sententia non a suo iudice dicta constringat. Occurrere¹¹⁷ quoque quisque fidelium ruinis debet oppressorum et miserorum <N442, f. 139rb> subsidio¹¹⁸, quo valeant¹¹⁹ ex relevatione¹²⁰ alienae vindictae a se dei removere vindictam. Libat enim domino prospera, qui ab afflictis pellit¹²¹ adversa. Unde scriptum est: Frater fratrem adiuvans exaltabitur.

Ecclesia enim¹²² dei <V630, f. 221va> sine macula et ruga debet¹²³ exsistere, et ideo non oportet eam a quibusdam conculcare aut maculare, quia scriptum est: Una est columba mea, perfecta mea. Hinc iterum dominus ad Moysen ait: Est locus penes me et stabis super terram¹²⁴. Quis est locus, qui non sit domini, dum cuncta in ipso, per quem creata¹²⁵ sunt, continentur¹²⁶? Sed tamen locus apud eum¹²⁷ videlicet sanctae ecclesiae unitas est, in qua supra petram statur, dum confessionis soliditas¹²⁸ humiliter tenetur. Vos quoque et omnes¹²⁹ fratres nostros <O93, f. 129va> ecclesiam Christi sanguine¹³⁰ redemptam regentibus monemus, ut omnes a praecipitio¹³¹, in quo fratres et domini pastores detrahendo et persequendo verbis et factis labuntur, laqueis¹³², quibus potestis, retentetis, et labi eos in ima non permittatis, quia scriptum est: Ira viri iustitiam dei non¹³³ operatur. Hinc¹³⁴ rursum dicitur: Sit omnis homo¹³⁵ velox ad audiendum, tardus¹³⁶ ad loquendum et tardus ad iram. Haec autem vos auctore deo omnia servare non ambigo, sed occasione¹³⁷ admonitionis exorta¹³⁸ bonis vestris desideriis et operibus me furtive subiungo, ut, quod non admoniti facitis, quando vobis et admonens additur, iam non soli¹³⁹ faciatis.

Quapropter, fratres, oportet vos et omnes fideles diligere invicem et non detrahere aut accusare alterutrum. Scriptum est enim: Dilige proximum¹⁴⁰, et coniungere¹⁴¹ fidem cum illo. Quod si denudaveris absconsa illius, non persequeris post eum. Sicut enim homo, qui perdit amicum suum, sic qui perdit amicitiam proximi sui. Et sicut qui dimittit avem de manu sua, <P9629, f. 102va> sic dereliquisti¹⁴² <N442, f. 139va> proximum tuum et non eum capies, non illum sequaris, quoniam longe abest. Effugit enim quasi caprea de laqueo, quoniam vulnerata est anima eius, ultra eum non poteris colligare, et maledicta¹⁴³ est concordatio. Denudare autem amici mysteria disperatio¹⁴⁴ est animae infidelis. Annuens oculo fabricat iniqua, et nemo eum abiciet. In conspectu oculorum tuorum condulcabit¹⁴⁵ os suum et super sermones tuos admirabitur. Novissime autem pervertet os suum, et in verbis tuis dabit scandalum. Multa audivi et non coaequavi ei, et¹⁴⁶ dominus odiet illum.

Qui¹⁴⁷ in altum mittit lapidem, super caput eius cadit, et plaga dolosi¹⁴⁸ dividet vulnera. Qui fodit foveam, decidet in illam, et qui statuit lapidem proximo, offendet in eo, et qui laqueum alio ponit, peribit in illo. Facienti nequissimum <V630, f. 221vb> consilium super ipsum devolvitur¹⁴⁹ et non agnoscet, unde adveniet illi¹⁵⁰. Laqueo peribunt, qui¹⁵¹ oblectantur casu¹⁵² iustorum. Dolor autem consumet illos, antequam moriantur. Ira et furor utraque exsecrabilia et vir peccator continens erit illorum. Qui vindicari vult, a deo inveniet vindictam, et peccata illius servans¹⁵³ servabit. Relinque proximo tuo nocenti te, et tunc deprecanti tibi peccata solventur. Homo homini servat¹⁵⁴ iram, et a deo quaerit medelam? In hominem similem sibi non habet misericordiam, et de peccatis suis deprecatur altissimum¹⁵⁵? Ipse¹⁵⁶ dum caro sit, servat iram et propitiationem petit a deo? Quis exorabit pro delictis illius? Memento novissimorum et desine inimicari. Tabitudo enim et mors¹⁵⁷ imminent in mandatis. Memorare timorem dei et non irascaris¹⁵⁸ proximo. Memorare testamenti¹⁵⁹ altissimi et despice¹⁶⁰ ignorantiam proximi. Abstine te a lite, <N442, f. 139vb> et minues peccata. Homo enim iracundus incendit litem, et vir peccator turbabit amicos et in medio pacem habentium immittet inimicitiam. Secundum enim ligna silvae, sic ignis exardescit, et secundum virtutem hominis iracundia illius erit, et¹⁶¹ secundum substantiam suam exaltabit iram suam. Certamen festinatum incendet¹⁶² ignem, et lis festinans effundet¹⁶³ sanguinem, et lingua¹⁶⁴ testificans adducet mortem. Si sufflaveris, quasi ignis exardebit, et si exspueris super illam, exstinguetur¹⁶⁵, et utraque ex ore proficiscuntur. Susurro et bilinguis maledictus¹⁶⁶, multos enim turbavit¹⁶⁷ pacem habentes. Lingua tertia multos commovit¹⁶⁸ et dispersit illos a gente in gentem. Civitates muratas¹⁶⁹ divitum destruxit et domos magnatorum effodit¹⁷⁰, virtutes populorum concidit et gentes fortes dissolvit. Lingua tertia mulieres viritas¹⁷¹ eiecit, et privavit illas de laboribus suis. Qui respicit illam, non habebit requiem, nec habitavit¹⁷² cum requie. Flagelli¹⁷³ plaga livorem¹⁷⁴ facit, plaga autem linguae comminuit ossa. Multi ceciderunt in ore gladii, sed non sic, quomodo qui¹⁷⁵ interierunt per linguam suam. Beatus, qui tectus est <P9629, f. 102vb> a lingua nequam, et qui in iracundiam¹⁷⁶ illius non transivit, et qui non attraxit iugum eius et vinculis¹⁷⁷ illius non¹⁷⁸ est ligatus. Iugum enim illius iugum ferreum¹⁷⁹ est et vinculum illius vinculum aereum est. Mors illius mors nequissima et utilis potius inferus quam illa. Perseverantia illius non permane<V630, f. 222ra>bit, sed obtinebit vias iniustorum, et flamma sua non comburet iustos. Qui derelinquunt¹⁸⁰ deum, incidunt¹⁸¹ in illam, et exardescet in illis et non exstinguetur, et immittetur in¹⁸² illos quasi leo, et quasi pardus laedet illos. Sepi aures tuas spinis, et noli audire <O93, f. 129vb> linguam nequam, et ori tuo¹⁸³ facito ostia et seras auribus tuis, <N442, f. 140ra> aurum tuum et argentum¹⁸⁴ confla, et verbis tuis facito stateram¹⁸⁵ et frenos¹⁸⁶ ori tuo rectos, et attende, ne forte labaris in lingua tua et cadas in conspectu inimicorum insidiantium tibi, et sit casus tuus insanabilis in mortem. Ista caveant omnes et cohibeant linguas a malo et labia eorum, ne loquantur dolum.

De cetero, karissimi, confortamini in domino et in potentia virtutis eius. Induite vos arma¹⁸⁷ dei, ut possitis stare adversus insidias diaboli, quia¹⁸⁸ non est nobis colluctatio adversus carnem et sanguinem, sed adversus principes et potestates, adversus mundi rectores tenebrarum harum, contra spiritalia nequitiae¹⁸⁹ in caelestibus. Propterea accipite arma¹⁹⁰ dei, ut possitis resistere in die malo et in omnibus perfecti stare. State ergo succincti lumbos vestros in veritate et induti¹⁹¹ lorica¹⁹² iustitiae et calciati pedes in praeparatione evangelii pacis in omnibus sumentes scutum fidei, in quo possitis omnia tela nequissimi ignea exstinguere. Et galeam salutis assumite et gladium spiritus, quod est verbum dei. Haec, fratres¹⁹³, vobis scripsimus, generaliter omnibus notum fieri volumus, ut, quae ceteros tangunt, omnibus nota fiant.

Omnipotens deus vos et reliquos fratres nostros ubique consistentibus protegat usque in finem, qui cunctum mundum est dignatus redimere Iesus Christus dominus noster, qui est benedictus in saecula. Amen.

Data Kal. April. Valentiniano et Florentio vv. cc¹⁹⁴. conss.

FINIUNT¹⁹⁵ EPISTOLAE DECRETORUM CAELES<P9629, f. 103ra>TINI ET SIXTI.

O93, f. 129vb; V630, f. 222ra; N442, f. 140ra; P9629, f. 103ra