O93, f. 132vb; N442, f. 144va; P9629, f. 108rb

INCIPIT¹ EPISTOLA PAPAE LEONIS AD CONSTANTINOPOLITANOS²

Licet de his, quae in concilio sacerdotum apud Ephesum gesta memorantur, multus³ nos meror afficiat eo, quod, sicut consonans fama dispersit⁴ et ipso⁵ rerum monstratur affectu, ne⁶ iustitiae illic moderatio nec fidei est servata religio. Vestrae tamen devotionis pietate gaudemus et in sanctae plebis acclamationibus, quarum ad nos exempla dilata⁷ sunt, omnium vestrorum⁸ probavimus⁹ affectum¹⁰, quia et vivit¹¹ ac permanet apud bonos filios optimi patris iusta dilectio et catholicae doctrinae eruditionem¹² nulla patimini parte corrumpi¹³. Dubie enim, sicut¹⁴ spiritus sanctus reseravit, Manichaeorum confoederantur¹⁵ errori, quia¹⁶ ab unigenito dei filio verum et nostrae naturae hominem esse¹⁷ negant suscep<N442, f. 144vb>tum omnesque¹⁸ eius corporeas actiones¹⁹ simulatori²⁰ volunt fuisse phantasmatis. Cui impietati, ne in aliquo praeberetis assensum, iam per filium meum Epiphanium²¹ et Dionisium Romanae ecclesiae notarios cohortatoria²² ad dilectionem vestram scripta direximus, quibus confirmationem, quam²³ expetistis²⁴, ultro praebuimus, ut nos paternam vobis curam non dubitetis impendere ac modis omnibus laborare, ut auxiliante misericordia²⁵ dei omnia, quae ab imperitis et ab insipientibus excitata sunt, scandala destruantur, ne²⁶ quisquam sibi audeat de sacerdotali honore²⁷ potuerit²⁸ blandiri, qui potuerit²⁹ in exsecrandi tempus³⁰ impietate convinci. Nam si vix in laicis tolerabilis videtur³¹ inscientia³², quanto magis in eis, qui praesunt nec excusatione est digna nec venia, maxime³³ etiam defendere perversarum³⁴ opinionum commota³⁵ praesumunt <O93, f. 133ra> et in consensum suum aut errore aut gratia insanabiles quosque traducunt? Spernantur³⁶ huiusmodi a sanctis membris corporis Christi neque sibi catholica³⁷ libertas infidelium iugum patiatur imponi. Extra donum³⁸ enim divinae gratiae³⁹ et extra sacramentum habendi sunt salutis humanae, qui negantes naturam nostrae carnis in Christo et evangelio contradicunt et symbolo reluctantur⁴⁰, nec sentiunt⁴¹ se in hoc praeruptum sua obsecratione⁴² deduci, ut nec in passionis⁴³ dominicae nec in resurrectionis veritate consistant; quia utrumque in salvatore vacuatur, si in eo nostri generis caro non creditur. In quibus isti ignorantiae tenebris, in quo hactenus desidiae torpore^{44 45} iacuerunt⁴⁶, ut nec auditu discerent vel lectione cognoscerent, quod in ecclesia dei in omnium ore tam consonum est, ut nec ab infantium <N442, f. 145ra> linguis veritas corporis et sanguinis Christi inter communionis sacramenta doceatur? Quia⁴⁷ in illa mystica distributione spiritalis alimoniae hoc impertitur, hoc sumitur, ut accipientes virtutem caelestis cibi in carnem ipsius, qui caro nostra factus est, transeamus. Unde et ad confirmationem caritatis vestrae, quae laudabili⁴⁸ fide inimicis⁴⁹ veritatis obnititur⁵⁰, apte atque opportune⁵¹ sermone⁵² affectuque apostolico⁵³ utiar⁵⁴ et dicam: Propterea⁵⁵ et ego audiens fidem vestram, quae est in Christo Iesu⁵⁶ et⁵⁷ dilectionem in omnes sanctos, non cesso gratias agens pro vobis memoriam vestri⁵⁸ faciens in orationibus⁵⁹ meis, ut deus domini nostri Iesu Christi pater gloriae det vobis spiritum sapientiae et revelationis⁶⁰, in agnitione eius illuminatos⁶¹ oculos cordis vestri, ut sciatis, quae sit spes vocationis eiusque divitiae⁶² gloriae hereditatis eius in sanctis⁶³, quae sit supereminens magnitudo virtutis eius in nobis, qui credimus secundum operationem potentiae virtutis eius, quam operatus est in Christo, suscitans illum a mortuis et constituens ad dexteram suam in caelestibus supra omnem principatum et potestatem et virtutem et dominationem et omne nomen, <P9629, f. 108va> quod nominatur non solum in hoc saeculo, sed et⁶⁴ in futuro, et⁶⁵ omnia⁶⁶ subiecit sub pedibus eius et ipsum dedit caput⁶⁷ supra omnia ecclesiae, quem⁶⁸ corpus⁶⁹ plenitudo eius, qui omnia in omnibus adimpletur.

Dicant hi⁷⁰ adversarii veritatis, quando omnipotens pater vel secundum quam naturam filium⁷¹ suum super universa provexerit vel cui substantiae⁷² cuncta subiecerit. Deitas enim verbi par in omnibus et consubstantialis⁷³ est patri et sempiterne atque intemporaliter una eademque potentia est genitoris et geniti. Creator quippe omnium naturarum, quoniam per ipsum omnia facta sunt et sine ipso factum est nihil, superest⁷⁴ omnibus, quae⁷⁵ creavit, nec umquam creatori suo non fuerunt subiecta, quae condidit. Cui proprium <N442, f. 145rb> et sempiternum est, nec aliunde quam de patre, nec aliud esse quam pater est. Huic si addita est potestas, si illustrata dignitas, si exaltata sublimitas, minor erat provehente, qui creavit⁷⁶ nec⁷⁷ habebat divitias eius naturae, cuius⁷⁸ indiguit largitate. Sed talia sentientem in societatem suam Arrius⁷⁹ rapit, cuius perversitati multum hanc⁸⁰ suffragatur impietas⁸¹, verbi⁸² dei humanam inesse naturam, ut, dum humilitatem in dei maiestate fastidit aut falsatam in Christo asserat imaginem corporis aut omni⁸³ actiones eius passionesque corporeas⁸⁴ deitatis potius dicat fuisse quam carnis. Quodlibet⁸⁵ autem defendere audeat, prorsus insanum est, quia nec pietas fidei nec ratio recipit⁸⁶ sacramenti, ut aut aliqua⁸⁷ passa sit deitas aut in ullo mentita sit veritas. Impassibilis igitur dei filius deus⁸⁸, cui cum patre et cum spiritu sancto⁸⁹ una incommutabilis trinitatis essentia, hoc quod est, esse perpetuum⁹⁰ est, in ea plenitudine temporis, quae sempiterno consilio fuerat praestituta et prophetica dictorum atque gestorum significatione promissa, factus filius hominis, non suae conversione substantiae, sed nostrae assumptione naturae venit quaerere et salvare, quod perierat. Venit autem non locali accessu nec monitione⁹¹ corpora⁹² tamquam praesens futurus unde affuisset⁹³ aut illic⁹⁴ recessurus, unde venisset⁹⁵, sed venit per⁹⁶ hoc, quod erat visibile et commune cernentibus declarandus, humanam scilicet⁹⁷ carnem atque animam in visceribus virginis matris accipiens, ut manens in forma dei, forma⁹⁸ servi sibimet⁹⁹ et similitudinem peccati carnis uniret, per quem non minueret divina humanis, sed augeret humana divinis.

Talis enim erat omnium a primis ducta genitoribus causa mortalium, ut originali peccato transeunte per¹⁰⁰ posteros nullus poenam damnationis <O93, f. 133rb> evaderet, nisi verbum caro fieret et habitaret in nobis, in ea scilicet natura, quae¹⁰¹ et¹⁰² sanguinis esset et generis. Propter quod dicit apostolus: Sicut per unius delictum in omnes¹⁰³ homines in condemnationem, sic et per unius iustitiam in omnes homines ad iustificationem. Sicut enim per inoboedientiam unius¹⁰⁴ <N442, f. 145va> omnes¹⁰⁵ peccatores constituti sunt multi, ita¹⁰⁶ et per unius hominis oboedientiam iusti constituentur¹⁰⁷ multi. Et iterum: Quia enim per hominem¹⁰⁸ mors et per hominem resurrectio mortuorum, et sicut in Adam omnes morientur¹⁰⁹, ita et in Christo omnes vivificabuntur. Hi utique omnes, qui, licet in Adam sint nati, in Christo tamen inveniuntur renati, habentes fidei testamentum¹¹⁰ et de iustificatione gratiae et de communione naturae, quam, qui susceptam ab unigenito dei filio in utero Davidicae¹¹¹ virginis diffitetur, ab omni sacramento christianae religionis <P9629, f. 108vb> alienus est et nec sponsum agnoscens nec sponsam¹¹² intellegens, nuptiali non potest interesse convivio. Caro enim Christi velamen est verbi, quia¹¹³ omnia¹¹⁴, qui ipsum¹¹⁵ integre confitetur, induitur¹¹⁶. Erubescens autem illud et quasi indignum refutans, nullum ex eo habebit ornatum¹¹⁷, ac licet se regio inferat festo sacrisque se epulis importunus immisceat, discretionem¹¹⁸ tamen regis fallere improbus conviva non poterit, sed sicut ipse dominus protestatus est, tolletur ligatis¹¹⁹ manibus et pedibus et mittetur in tenebras¹²⁰ exteriores, ibi erit fletus et stridor dentium. Unde quicumque in Christo non confitetur corpus humanum¹²¹, noverit se mysterio incarnationis¹²² indignum, nec eius sacramenti habere consortium, quod apostolus praedicat dicens: Quia membra sumus corporis eius, de carne eius et de ossibus eius. Propter hoc relinquet homo patrem¹²³ et matrem et adhaerebit uxori suae et erunt duo in carne una. Et exponens, quid¹²⁴ per hoc significaretur, adiecit: Sacramentum hoc magnum est, ego autem dico in Christo et in ecclesia. Ab ipso ergo principio generis humani omnibus¹²⁵ Christus est denuntiatus¹²⁶ in carne venturus. In qua, sicut dictum est: Et¹²⁷ erunt duo in carne una, utique duo sunt deus et homo, Christus et ecclesia, quae de sponsi carne prodiit, quando ex latere crucifixi manante¹²⁸ sanguine et aqua sacramentum redemptionis et regenerationis accepit. Ipsa¹²⁹ est enim nova condicio creaturae, quae in baptismate non indumento verae carnis, sed contagio damnatae vetustatis exuitur, ut efficiatur homo corpus Christi¹³⁰, quia et Christus corpus est hominis. Unde non deum tantum dicimus Christum sicut heretici¹³¹ Manichaei, nec hominem¹³² tantum sicut heretici Photiniani, nec ita hominem, ut aliquid ei desit, quod ad humanum¹³³ certum est pertinere naturam, sive animam sive mentem rationabilem, sive carnem, quae non de femina sumpta sit¹³⁴, facta de verbo in¹³⁵ carnem¹³⁶ converso atque mutato, quae tria falsa et una¹³⁷ Apollinaristarum¹³⁸ hereticorum tres partes varias protulerunt. Nec dicimus, quod beata virgo Maria hominem sine deitate conceperit, qui creatus ab spiritu sancto postea sit susceptus a verbo, quod Nestorium praedicantem merito¹³⁹ iusteque damnavimus. Sed dicimus Christum dei filium deum verum, natum <N442, f. 145vb> de deo patre sine ullo initio temporis, eundemque hominem¹⁴⁰ verum natum de matre homine certa plenitudine temporis, nec eius humanitatem, qua maior est pater¹⁴¹, minuere¹⁴² aliquid¹⁴³ ei¹⁴⁴ naturae¹⁴⁵, qua aequalis est patri. Hoc autem utrumque unus est Christus, qui verissime dixit et secundum deum: Ego et pater unum sumus; et secundum hominem: Pater maior me est. Hanc fidem, dilectissimi, veram et indissolubilem¹⁴⁶, quae sola verus efficit christianos¹⁴⁷, quamque¹⁴⁸, ut intellegimus¹⁴⁹ et probamus, pio¹⁵⁰ studio et laudabili amore defendite¹⁵¹ perseveranter tenete et constanter asserite. Et quoniam oportet nos¹⁵² post divinum auxilium etiam catholicorum principum gratiae¹⁵³ promereri, humiliter ac sapienter exposcite, ut petitionis¹⁵⁴ nostrae, qua plenariam¹⁵⁵ indici synodum postulamus, clementissimus imperator dignetur <P9629, f. 109ra> annuere, quo citius adiuvante <O93, f. 133va> misericordia dei et sanis fortitudo augeatur et morbidis, si curari acquiescant, medicina praestatur¹⁵⁶.

O93, f. 133va; N442, f. 145vb; P9629, f. 109ra