O93, f. 139va; V630, f. 241va; N442, f. 161va; P9629, f. 117rb; W411, f. 228v; V1341, f. 138ra

EIUSDEM¹ LEONIS² AD TURIBIUM³ ASTURICENSEM⁴ EPISCOPUM.

I Contra Priscillianistas, qui sanctam trinitatem non personis, sed tantum nominibus⁵ distingunt.

II Adversus id, quod dei⁶ filium posteriorem⁷ credunt⁸ fuisse quam patrem.

III Adversus id, quod dicunt ideo unigenitum dici Christum, quia solus sit⁹ de virgine¹⁰ natus.

IIII De natali¹¹ domini, quod in eo Priscillianistae ieiunia celebrent¹².

V Adversus id, quod aiunt anima¹³ hominis ex divina esse substantia.

<W411, f. 229r> VI Contra illud, quod agunt¹⁴ diabolum¹⁵ ex¹⁶ se vel ex caos¹⁷ esse et propriam habere¹⁸ naturam.

VII Contra illud, quod nuptias et¹⁹ procreationes filiorum adstruat²⁰ esse peccatum²¹.

VIII Contra id, quod corpora humana diaboli²² dicunt esse figmenta²³ et a daemonibus²⁴ in utero formari.

VIIII Contra illud, quod filios repromissionis ex sancto²⁵ spiritu²⁶ dicunt esse conceptos²⁷.

X Contra id²⁸, quod animas in caelestibus peccare credunt et secundum qualitatem peccati in hoc mundo accipere sortem vel bonam vel malam.

XI Contra id, quod fatalibus²⁹ stellis dicant³⁰ animas hominum obligatas.

XII Contra id, quod sub aliis³¹ potestatibus partes animae, sub³² aliis corporis membra discribunt³³.

XIII Contra id, quod patriarcharum nomina per singula corporis³⁴ membra disponunt.

<V630, f. 241vb> XIIII Contra id, quod duodecim signa, quae mathematici³⁵ observant, per corpus omne distingunt.

XV De apocryphis³⁶ scripturis eorundem³⁷ Priscillianorum.

XVI³⁸ Emendanda de libro Turibii³⁹ episcopi⁴⁰.

Leo episcopus Turibio^{41 42} episcopo⁴³ salutem.

Quam laudabiliter pro catholicae fidei veritate moveris et quam sollicite dominico⁴⁴ gregi <P9629, f. 117va> devotionem officii pastoralis impendas, tradita nobis per⁴⁵ diaconum tuum fraternitatis tuae scripta demonstrant, quibus notitiae⁴⁶ nostrae insinuare curasti, qualis in regionibus vestris⁴⁷ de antiquae⁴⁸ pestilentiae reliquiis⁴⁹ errorum⁵⁰ morbus⁵¹ exarserit. Nam et epistolae sermo⁵² et commonitorii⁵³ series et libelli tui textus eloquitur⁵⁴, Priscillianistarum apud vos foetidissimam⁵⁵ recaluisse sententiam. Nihil est enim sordium⁵⁶ in quorumcumque⁵⁷ sensibus impiorum, quod non in hoc dogma confluxerit, quoniam de omni terrenarum opinionum⁵⁸ luto multiplicem sibi feculentiam miscuerunt, ut⁵⁹ soli totum biberint⁶⁰, quicquid alii ex parte gustassent. Denique si universae hereses, quae ante Priscilliani⁶¹ tempus exortae sunt, diligentius⁶² retractentur⁶³, nullus pene invenietur error, <N442, f. 161vb> de quo non traxerit⁶⁴ impietas ista contagium, quae non⁶⁵ contenta⁶⁶ eorum recipere falsitates⁶⁷, qui ab evangelio Christi sub Christi nomine deviarunt⁶⁸ <V1341, f. 138rb> in⁶⁹ tenebras⁷⁰, sed⁷¹ eadem⁷² paganitatis immersit⁷³ per magicarum⁷⁴ artium profana⁷⁵ secreta et mathematicorum vana mendacia⁷⁶, ut⁷⁷ religionis fidem morumque rationem in potestate daemonum⁷⁸ et in effectu⁷⁹ siderum⁸⁰ collocaret. Quod si et credi liceat et⁸¹ doceri, nec virtutibus praemium nec vitiis poena⁸² debetur, omniaque⁸³ non solum humanarum⁸⁴ legum, sed etiam divinarum constitutionum⁸⁵ decreta solventur, quia neque de bonis neque de malis actibus ullum poterit esse iudicium, si⁸⁶ in utramque⁸⁷ partem fatalis⁸⁸ necessitas motum mentis impellit et, quicquid ab hominibus⁸⁹ agitur non est hominum, sed astrorum⁹⁰. Ad hanc⁹¹ insaniam pertinent⁹² et prodigiosa illa totius humani corporis per duodecim caeli signa distinctio⁹³, ut diversis partibus diversae praesideant⁹⁴ potestates, et creatura⁹⁵, quam deus⁹⁶ ad imaginem suam <W411, f. 229v> fecit, in tanta sit obligatione siderum⁹⁷, in⁹⁸ quanta est conexione membrorum. Merito patres⁹⁹ nostri, sub quorum temporibus heresis haec nefanda prorupit¹⁰⁰, per totum mundum instanter¹⁰¹ egerunt, ut impius furor ab universa^{102 103} ecclesia appelletur¹⁰⁴, quando etiam mundi <O93, f. 139vb> principes ita¹⁰⁵ hanc sacrilegam amentiam detestati¹⁰⁶ sunt, ut auctorem eius cum¹⁰⁷ plerisque discipulis legum publicarum¹⁰⁸ ense prosternerent. Videbant¹⁰⁹ enim omnem curam honestatis auferri omnemque coniugiorum copulam solvi simulque divinum ius¹¹⁰ humanumque¹¹¹ subverti^{112 113}, si huiusmodi hominibus¹¹⁴ usquam vivere cum tali professione licuisset. Profuit <V630, f. 242ra> diu ista districtio¹¹⁵ ecclesiasticae lenitati¹¹⁶, quae¹¹⁷ etsi sacerdotali¹¹⁸ contenta iudicio cruentas¹¹⁹ refugit ultiones, quaerere¹²⁰ tamen christianorum principum¹²¹ constitutionibus adiuvatur, dum ad¹²² speratum nonnumquam recurrunt remedium, qui timent¹²³ <P9629, f. 117vb> corporale¹²⁴ supplicium. Ex quo autem multas provincias hostilis occupavit irruptio¹²⁵ et exsecutiones¹²⁶ legum¹²⁷ tempestates¹²⁸ interclusere¹²⁹ bellorum¹³⁰, ex¹³¹ quo in¹³² sacerdotes dei difficilis commeatus et rari coeperunt^{133 134} esse conventus, invenit ob publicam¹³⁵ perturbationem secreta¹³⁶ perfidia libertatem¹³⁷ et ad multarum mentium¹³⁸ subversionem his malis est incitata¹³⁹, quibus debuit esse correcta. Quae vero illic aut quanta pars¹⁴⁰ plebium pestis¹⁴¹ huius aliena est, ubi, sicut dilectio tua indicat, letali morbo etiam quorundam sacerdotum corda corrupta sunt, et per quos opprimenda falsitas et defendenda¹⁴² veritas credebatur, per ipsos doctrinae Priscillianae¹⁴³ evangelium subdatur¹⁴⁴, ut ad profanos¹⁴⁵ sensus¹⁴⁶ pietate sanctorum voluminum depravata¹⁴⁷, sub nominibus prophetarum et apostolorum non hoc praedicetur, quod spiritus sanctus docuit, sed quod diaboli¹⁴⁸ minister inseruit. <V1341, f. 138va> Quia ergo dilectio¹⁴⁹ tua fideli, quantum potuit, diligentia damnatas olim opiniones sedecim se¹⁵⁰ capitulis compraehendit, nos¹⁵¹ quoque strictim¹⁵² omnia¹⁵³ retractemus, ne aliquid harum blasphemiarum¹⁵⁴ aut tolerabile videatur aut dubium.

I Primo itaque capitulo demonstratur, quam impie sentiant¹⁵⁵ de trinitate divina, quae¹⁵⁶ patris et filii et spiritus¹⁵⁷ sancti unam^{158 159} atque <N442, f. 162ra> eandem deus¹⁶⁰, nunc¹⁶¹ pater, nunc filius, nunc spiritus sanctus nominetur, nec alius sit, qui genuit, alius, qui genitus est atque¹⁶² de utroque processit, sed singularis unitas in tribus quidem vocabulis et non¹⁶³ in tribus sit accipienda personis¹⁶⁴. Quod blasphemiae genus¹⁶⁵ de Sabellii opinione sumpserunt, cuius discipuli etiam Patripassiani¹⁶⁶ non¹⁶⁷ immerito nuncupantur¹⁶⁸, quia, si ipse est filius, qui et pater, crux filii patris est passio, et quicquid in forma servi filius patri¹⁶⁹ oboediendo sustinuit, totum in se pater ipse¹⁷⁰ suscepit. Quod catholicae fidei sine ambiguitate contrarium est, quae trinitatem deitatis sic homousion¹⁷¹ confitetur, ut patrem <W411, f. 230r> et filium et spiritum sanctum sine confusione indivisos, sine tempore sempiternos¹⁷², sine differentia credat¹⁷³ aequales, quia unitatem in trinitate non¹⁷⁴ eadem persona, sed eadem implet essentia.

II¹⁷⁵ In secundo capitulo ostenditur ineptum vanumque commentum de processionibus quarundam virtutum ex deo, quas habere coeperit¹⁷⁶ et quas essentia sui ipse praecesserit. In quo¹⁷⁷ Arrianorum quoque frangantur¹⁷⁸ errori¹⁷⁹ dicentium, quod pater¹⁸⁰ filio prior sit, quia fuerit aliquando sine filio et tunc pater esse coeperit, quando filium generarit¹⁸¹, sed sicut illos ecclesia catholica detestatur, ita et istos, qui putant¹⁸² umquam¹⁸³ deo id, quod eiusdem est essentiae¹⁸⁴, defuisse, quem sicut mutabilem ita et pro<V630, f. 242rb>ficientem dicere nefas est. Quam enim mutatur, quod minuitur, tam mutatur etiam, quod augetur¹⁸⁵.

<P9629, f. 118ra> III Tertio vero¹⁸⁶ capitulo¹⁸⁷ sermone assignat¹⁸⁸, quod idem¹⁸⁹ impii asserunt, ideo unigenitum dici¹⁹⁰ filium dei, quia solus sit¹⁹¹ natus ex virgine. Quod utique non auderent¹⁹² dicere, nisi Pauli Samosateni et Photini¹⁹³ virus¹⁹⁴ hausissent¹⁹⁵, qui dixerunt dominum nostrum Iesum Christum, antequam nasceretur ex Maria virgine non fuisse. Si autem aliud isti de suo sensu intellegi volunt neque principium de matre dant¹⁹⁶ Christo, asserant¹⁹⁷, necesse est¹⁹⁸, non^{199 200} unum esse filium dei, sed alius²⁰¹ quoque ex uno patre genitus²⁰², quorum hic unus sit natus ex femina et ob hoc appelletur²⁰³ <O93, f. 140ra> unigenitus, <V1341, f. 138vb> quia hanc²⁰⁴ nascendi condicionem alius²⁰⁵ filiorum dei nemo susceperit. Quocumque^{206 207} versum²⁰⁸ igitur se contulerint²⁰⁹, in magnae tendunt²¹⁰ impietatis abruptum²¹¹, si Christum dominum Iesum²¹² vel ex matre volunt habere principium vel²¹³ patris dei unigenitum diffitentur, cum et de matre is natus sit, qui erat deus verbum et de patre nemo sit genitus praeter²¹⁴ verbum.

IIII Quarto autem capitulo continetur, quod natalem Christi²¹⁵ secundum susceptionem veri²¹⁶ hominis²¹⁷, quod²¹⁸ catholica ecclesia veneratur, quia verbum caro factum est et habitavit²¹⁹ in nobis, non vere isti honorant²²⁰, sed honorare se simulant²²¹, ieiunantes eodem die sicut et die dominico, qui est dies resurrectionis Christi²²². Quod utique ideo faciunt, quia Christum dominum in vera hominis natura natum esse non credunt, sed per quandam illusionem ostentam²²³ videri volunt, quae²²⁴ vera non fuerit²²⁵, sequentes dogmata²²⁶ Cerdonis atque Marcionis et cognatis suis Manichaeis²²⁷ per omnia consonantes. Quia sicut in nostro examine detecti²²⁸ atque convicti²²⁹ sunt, dominicum diem, quem nobis salvatoris nostri resurrectio <N442, f. 162rb> consecravit, exigunt in²³⁰ merore²³¹ ieiunus^{232 233}, solis, ut proditum²³⁴ est, reverentiae hanc continentiam devoventes, ut per omnia sint a²³⁵ nostrae fidei unitate²³⁶ discordes, et dies, qui a nobis in laetitia habetur, ab illis in af<W411, f. 230v>flictione ducatur. Unde dignum est, ut inimici crucis et resurrectionis Christi talem excipiant sententiam, qualem²³⁷ elegere²³⁸ doctrinam.

V Quinto capitulo refertur²³⁹, quod animam hominis divinae asserunt esse substantiae, nec a natura creatoris sui condicionis nostrae distare naturam. Quam impietatem et²⁴⁰ philosophorum²⁴¹ quorundam et Manichaeorum²⁴² opinione manantem²⁴³ catholica fides²⁴⁴ damnat sciens nullam tam²⁴⁵ sublimem tamque praecipuam esse facturam, cui deus ipsa²⁴⁶ natura sit. Quod enim de ipso est, hoc est, quod ipse neque aliud est quam filius et spiritus sanctus. Propter²⁴⁷ hanc autem²⁴⁸ trinitatis unam²⁴⁹ consubstantialem et sempiternam atque incommutabilem <P9629, f. 118rb> deitatem nihil omnium²⁵⁰ creaturarum est, <V630, f. 242va> quod non in exordio sui ex nihilo sit creatum. Non autem quicquid inter creaturas eminet, deus est, nec²⁵¹ si quid magnum atque mirabile est, hoc est, quod ille, qui facit mirabilia magna solus. Nemo hominum veritas, nemo sapientia, nemo iustitia est, sed multi participes sunt veritatis²⁵² et sapientiae atque iustitiae. Solus autem deus²⁵³ nullius²⁵⁴ participationis est indigus²⁵⁵. De quo quicquid digne utcumque sentitur, non²⁵⁶ est²⁵⁷ qualitas, sed essentia. Incommutabili enim²⁵⁸ nihil accidit, <V1341, f. 139ra> nihil deperit²⁵⁹, quia esse illi est²⁶⁰, quod est semper aeternum, semper²⁶¹ proprium. Unde in se manens innovat omnia et nihil accipit, quod ipse non dederit. Nimium igitur superbi nimiumque sunt caeci, qui²⁶², cum²⁶³ dicunt humanam animam divinae esse substantiae, non intellegunt nihil se²⁶⁴ aliud dicere quam deum esse mutabilem et²⁶⁵ ipsum perpeti²⁶⁶, quicquid potest naturae vel²⁶⁷ animae eius inferri.

VI Sexta annotatio²⁶⁸ indicat eos²⁶⁹ dicere, quod diabolus²⁷⁰ numquam fuerat²⁷¹ bonus nec natura eius opificium²⁷² dei sit, sed eum ex chao²⁷³ et tenebris²⁷⁴ emersisse, quia scilicet nullum sui²⁷⁵ habeat auctorem²⁷⁶, sed omnis²⁷⁷ mali ipse sit principium atque substantia, cum fides²⁷⁸ ea, quae est catholica omnium creaturarum²⁷⁹ sive spiritalium sive²⁸⁰ corporalium bonam confiteatur substantiam et mali nullam esse naturam, quia deus, qui universitatis est conditor, nihil²⁸¹ non bonum fecit. Unde et diabolus²⁸² bonus²⁸³ esset, si²⁸⁴ in eo, quod factus est, permaneret. Sed quia naturali excellentia²⁸⁵ male usus est et in veritate non stetit, non in contrariam substantiam²⁸⁶ transiit, sed²⁸⁷ a^{288 289} summo bono, cui debuit adhaerere, descivit, sicut ipsi²⁹⁰, qui talia asserunt, a²⁹¹ veris in falsa proruunt²⁹² et naturam²⁹³ in eo arguunt²⁹⁴, in quo sponte delinquunt²⁹⁵, ac²⁹⁶ pro sua voluntaria²⁹⁷ perversitate damnantur²⁹⁸. Quod utique ipsis malum erit, et ipsum malum non erit substantia, sed poena substantiae.

VII Septimo loco consequitur, <O93, f. 140rb> quod nuptias damnant²⁹⁹ et procreationem nascentium perhorrescunt³⁰⁰. In quo sicut pene in omnibus cum Manichaeorum³⁰¹ profanitate concordant. Ideo sicut ipsorum mores probant coniugalem copulam detestantes³⁰², quia est illic libertas turpitudinis³⁰³, ubi non³⁰⁴ pudor <N442, f. 162va> et³⁰⁵ matrimonii³⁰⁶ servatur et sobolis³⁰⁷.

VIII Octavum eorum³⁰⁸ plasmationem humanorum³⁰⁹ corporum³¹⁰ diaboli³¹¹ esse figmentum et semina conceptionum per^{312 313} <W411. f. 231r> daemones in mulierum³¹⁴ uteris figurari. Propter quod resurrectionem carnis non esse credendam³¹⁵, quia concretio³¹⁶ corporis non sit congruens animae dignitati³¹⁷. Quae³¹⁸ falsitas sine dubio opus <V630, f. 242vb> diaboli est, et talia³¹⁹ prodigia opinionum figmenta sunt daemonum, qui³²⁰ non in feminarum ventribus <P9629, f. 118va> formantur³²¹ homines, sed in hereticorum cordibus tales³²² fabricantur³²³ errores. Quod immundissimum virus³²⁴ de Manichaeorum impietatis specialiter fonte procedens olim fides catholica depraehendit atque damnavit.

VIIII Nona autem³²⁵ annotatio manifestat, quod filios promissionis ex mulieribus³²⁶ quidem³²⁷ natos, sed ex spiritu sancto dicant esse³²⁸ conceptos³²⁹, ne illa sobolis³³⁰, quae de carnis semine nascitur, ad illam³³¹ condicionem pertinere videatur. Quod catholicae fidei repugnans³³² atque contrarium est, quae³³³ omnem hominem <V1341, f. 139rb> in corporis animaeque substantia³³⁴ a³³⁵ conditore universitatis formari atque animari inter materna³³⁶ viscera confitetur manente quidem illo³³⁷ peccati mortalitatisque³³⁸ contagio³³⁹, quod³⁴⁰ in prolem a primo³⁴¹ parente transcurrit, sed regenerationis subveniente sacramento, quo per spiritum sanctum promissionis³⁴² filii renascuntur, non in utero carnis, sed in virtute baptismatis. Unde et David, qui utique promissionis erat filius dicit ad dominum: Manus tuae fecerunt me et plasmaverunt me. Et³⁴³ ad Ieremiam³⁴⁴ dominus ait: Priusquam te formarem in utero, novi te et in vulva matris tuae sanctificavi te.

X Decimo autem titulo referuntur asserere animas³⁴⁵, quae humanis corporibus inseruntur, fuisse in corpore et in caelesti³⁴⁶ habitatione peccasse atque ob³⁴⁷ hoc a sublimibus ad inferiora delapsas in suae³⁴⁸ qualitatis principes incidisse et per³⁴⁹ aerias³⁵⁰ ac sidereas³⁵¹ potestates alias in diversis³⁵² corporibus esse conclusas³⁵³ sorte diversa et condicione dissimili³⁵⁴, ut, quicquid in hac vita varie et inaequaliter provenit, ex praecedentibus causis videatur accidere. Quam impietatis³⁵⁵ fabulam ex multorum sibi erroribus³⁵⁶ texuerunt, sed omnes eos catholica fides a corpore suae unitatis abscidit constanter praedicans atque veraciter, quod animae hominum³⁵⁷, priusquam suis inspirarentur corporibus, non fuerunt nec ab alio incorporantur nisi ab opifice³⁵⁸ deo, qui et ipsarum est creator et corporum. Et quia per³⁵⁹ primi hominis praevaricationem, tota humani generis propago vitiata sit et³⁶⁰ neminem posse a condicione veteris hominis liberari nisi per sacramentum baptismatis Christi, in³⁶¹ quo nulla est discretio renatorum dicente apostolo: Quicumque in Christo baptizati estis, Christum induistis. Non³⁶² est Iudaeus neque Graecus³⁶³, non³⁶⁴ est servus neque liber, non est masculus neque femina, omnes enim vos unum estis in Christo Iesu. Quid ergo hic agunt cursus³⁶⁵ siderum, quid figmenta³⁶⁶ fatorum, quid mun<N442, f. 162vb> <P9629, f. 118vb>danarum rerum mobilis³⁶⁷ status³⁶⁸ et inquieta diversitas? Ecce tot³⁶⁹ impares³⁷⁰ gratia dei fecit aequales, qui inter quoslibet <V630, f. 243ra> vitae huius labores, si fideles permanent, miseri³⁷¹ esse³⁷² non possunt, quod³⁷³ apostolicum illud in omni temptatione <W411, f. 231v> monet³⁷⁴ dicens³⁷⁵: Quis³⁷⁶ nos separabit³⁷⁷ a caritate Christi? <O93, f. 140va> Tribulatio³⁷⁸, angustia, an persecutio, an fames, an nuditas, an periculum³⁷⁹, an gladius? Sicut scriptum est: Quia propter te mortificamur³⁸⁰ tota die, aestimati sumus ut³⁸¹ oves occisionis, sed in his omnibus superamus³⁸² per eum, qui dilexit nos. Et ideo ecclesia, quae corpus est Christi³⁸³, nihil de mundi <V1341, f. 139va> inaequalitatibus metuit, quia nihil de bonis temporalibus³⁸⁴ concupiscit, nec timet inani strepitu fatorum³⁸⁵ gravari, quae patientia tribulationum novit augeri.

XI Undecima³⁸⁶ ipsorum blasphemia est³⁸⁷, qua fatalibus stellis et animis³⁸⁸ hominum ad³⁸⁹ corpora opinantur obstringi, per quam amentiam³⁹⁰ necesse est, ut homines³⁹¹ paganorum erroribus implicati et faventia³⁹² sibi, ut putant, sidera colere et adversantia studeant mitigare. Verum ista³⁹³ sectantibus nullus in ecclesia catholica locus³⁹⁴ sit, quoniam, quisquis³⁹⁵ talibus³⁹⁶ persuasionibus sit³⁹⁷ deditus³⁹⁸, a Christi corpore totus abscessit.

XII Duodecimo³⁹⁹ inter haec illud est⁴⁰⁰, quod sub aliis potestatibus partes animae, sub aliis corporis⁴⁰¹ membra describunt⁴⁰², qualitates interiorum praesulum in⁴⁰³ patriarcharum nominibus statuunt⁴⁰⁴, quibus e⁴⁰⁵ diverso signa siderea⁴⁰⁶, quorum virtuti corpora subiciuntur, opponunt et in his omnibus inextricabili se errore praepediunt⁴⁰⁷ audientes dicentem apostolum: Videte, ne quis vos decipiat⁴⁰⁸ per philosophiam⁴⁰⁹ et inanem gloriam⁴¹⁰ secundum traditionem hominum, secundum elementa⁴¹¹ mundi et non secundum Christum, quia in ipso inhabitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter et estis in illo repleti, qui est caput omnis principatus et potestatis. Et iterum: Nemo vos seducat volens in humilitate et religione angelorum, quae⁴¹² non vidit ambulans frustra inflatus sensu⁴¹³ carnis suae non⁴¹⁴ tenens caput, ex quo totum corpus compactum et coniunctione subministratum crescit⁴¹⁵ in augmentum⁴¹⁶ dei. Quid ergo opus⁴¹⁷ est in cor admittere, quod⁴¹⁸ lex non docuit, quod prophetia⁴¹⁹ non cecinit, quod evangelii veritas non praedicavit, quod apostolica doctrina non tradidit? Sed haec aperta⁴²⁰ sunt eorum mentibus, de quibus apostolus⁴²¹ loquitur dicens: Erit enim tempus, cum sanam doctrinam non sustinebunt, sed ad sua desideria⁴²² coacervabunt⁴²³ sibi magistros prurientes⁴²⁴ auribus et a veritate quidem auditum avertent, ad fabulas⁴²⁵ autem convertentur. Nihil itaque nobiscum communicabunt⁴²⁶, qui talia audent vel docere⁴²⁷ vel⁴²⁸ quibuslibet modis nituntur adstruere, quod substantia carnis ab⁴²⁹ spe resurrectionis aliena sit atque ita⁴³⁰ omne sacramentum incarnationis Christi resolvunt, quia, sicut⁴³¹ indignum⁴³² fuit integrum hominem <V630, f. 243rb> suscipi, sic⁴³³ dignum erat integrum liberari.

<P9629, f. 119ra> XIII Tertio decimo loco positum est <N442, f. 163ra> dicere eosdem, quod⁴³⁴ omne corpus scripturarum canonicarum sub patriarcharum nominibus accipiendum sit, quia illae duodecim virtutes, quae reformationem hominis interioris operantur⁴³⁵, in horum⁴³⁶ <V1341, f. 139vb> vocabulis dedicentur⁴³⁷, sine qua scientia nullam⁴³⁸ animam posse assequi⁴³⁹, ut in eam substantiam, de qua prodiit, reformetur⁴⁴⁰. Sed hanc impiam vanitatem despectui⁴⁴¹ <W411, f. 232r> habet christiana sapientia, quae novit⁴⁴² deitatis inviolabilem et inconvertibilem⁴⁴³ esse naturam, animam autem sive in corpore viventem sive a corpore separatam⁴⁴⁴ multis passionibus subiacere. Quae⁴⁴⁵ utique si de divina esset essentia, nihil adversi posset incidere⁴⁴⁶. Et ideo ineffabiliter aliud est⁴⁴⁷ creator et aliud creatura. Ille enim semper⁴⁴⁸ idem est et nulla varietate⁴⁴⁹ mutatur, haec autem mutabilis⁴⁵⁰ etiam non⁴⁵¹ mutata, quia⁴⁵², ut⁴⁵³ non⁴⁵⁴ mutetur, donatum poterit habere, non proprium.

XIIII Sub quarto decimo vero⁴⁵⁵ capitulo de statu⁴⁵⁶ corporis⁴⁵⁷ sentire dicuntur, quod sub potestate siderum atque <O93, f. 140vb> signorum pro terrena⁴⁵⁸ qualitate teneantur⁴⁵⁹, et ideo multa in sanctis libris, quae ad exteriorem hominem pertineant⁴⁶⁰, repperiri⁴⁶¹, ut in ipsis scripturis inter divinam⁴⁶² terrenamque naturam quaedam sibi repugnet adversitas et aliud sit, quod sibi vindicent animae praesules, aliud, quod corporis conditores. Quae fabulae ideo disseruntur, ut anima⁴⁶³ divinae affirmetur⁴⁶⁴ esse substantiae, et caro credatur malae esse naturae, quoniam et⁴⁶⁵ ipsum mundum⁴⁶⁶ elementis⁴⁶⁷ suis non opus dei boni, sed condicionem⁴⁶⁸ mali profitetur⁴⁶⁹ auctoris, atque ut haec mendaciorum suorum sacrilegio⁴⁷⁰ bonis titulis colorarent, omnia per⁴⁷¹ divina eloquia sensuum nefandorum immissione⁴⁷² violarant⁴⁷³.

XV De qua re quinto decimo capitulo sermo conquaeritur et praesumptione⁴⁷⁴ diabolica merito detestantur⁴⁷⁵, quia et nos⁴⁷⁶ istud veracium testium relatione comperimus et multos corruptissimos eorum codices, qui canonici titularentur, invenimus. Quomodo enim decipere simplices possent, nisi venenata pocula quodam⁴⁷⁷ melle praelinirent⁴⁷⁸, ne usquequaque sentirentur⁴⁷⁹ insuavia, quae essent futura mortifera? Curandum ergo⁴⁸⁰ est et⁴⁸¹ sacerdotali diligentia maxime providendum, ut falsatis⁴⁸² codices et a⁴⁸³ sincera veritate discordes in nullo usu lectionis habeantur. Apocrifae autem scripturae, quae sub nominibus apostolorum multarum⁴⁸⁴ habent seminarium⁴⁸⁵ falsitatum, non solum inter<P9629, f. 119rb>dicendae⁴⁸⁶ sunt, sed etiam penitus auferendae et⁴⁸⁷ ignibus concremandae. Quamvis enim⁴⁸⁸ sint in illis quaedam⁴⁸⁹, quae videantur speciem habere <V630, f. 243va> pietatis, numquam tamen vacua sunt venenis⁴⁹⁰, sed per fabularum⁴⁹¹ illecebras hoc latenter⁴⁹² operantur, ut mirabilium narrationibus⁴⁹³ seductos laqueis cuiuscumque⁴⁹⁴ erroris involvant. <V1341, f. 140ra> Unde si quis episcoporum vel apocrifa haberi per domos non prohibuerit vel sub canonicorum nomine⁴⁹⁵ eos⁴⁹⁶ codices⁴⁹⁷ in ecclesia permiserit legi⁴⁹⁸, qui Priscilliani adulterina sunt emendatione corrupti⁴⁹⁹, hereticum se noverit⁵⁰⁰ iudicandum, quoniam⁵⁰¹ alios ab errore non revocat, qui⁵⁰² seipsum <N442, f. 163rb> errare⁵⁰³ demonstrat.

XVI⁵⁰⁴ Post⁵⁰⁵ hoc prodidit iusta⁵⁰⁶ querimonia, quod Dictinii⁵⁰⁷ tractatus, quos⁵⁰⁸ secundum Priscilliani dogma conscripsit, a multis cum veneratione legerentur⁵⁰⁹, qui⁵¹⁰, si aliquid memoriae Dictinii tribuendum putant, rationem⁵¹¹ eius magis debeant amare quam lapsum. <W411, f. 232v> Non ergo Dictinium, sed Priscillianum legunt⁵¹² et illud probant, quod errans docuit, non⁵¹³ correctus elegit. Sed nemo hoc⁵¹⁴ imponere⁵¹⁵ praesumat nec⁵¹⁶ inter⁵¹⁷ catholicos censeatur⁵¹⁸, quisquis utitur scriptis non solum ab ecclesia catholica, sed⁵¹⁹ etiam a suo auctore damnatis⁵²⁰, ne⁵²¹ sit perversis liberum simulare, quod fingunt, ne⁵²² sub velamine⁵²³ nominis⁵²⁴ christiani decretorum⁵²⁵ imperialium statuta declinent⁵²⁶. Ideo enim⁵²⁷ ad ecclesiam catholicam cum tanta⁵²⁸ diversitate conveniunt, ut et, quos possunt, suos⁵²⁹ faciant⁵³⁰ et legum severitatem, dum sensus⁵³¹ nostros mentiuntur, effugiant⁵³². Faciunt hoc Priscillianistae, faciunt hoc Manichaei, quorum cum istis^{533 534} tam foeda⁵³⁵ sunt corda, ut in solis nominibus discreti, sacrilegiis autem suis inveniantur uniti. Quia, si vetus testamentum⁵³⁶, quod isti se suscipere⁵³⁷ simulant, Manichaei refutant⁵³⁸, ad unum tamen finem⁵³⁹ utrorumque tendit intentio, cum, quod illi abdicando impugnant, isti praecipitando⁵⁴⁰ corrumpunt. In exsecrabilibus autem ministeriis⁵⁴¹, quae, quanto immundiora⁵⁴² sunt, tanto diligentius occuluntur, unum prorsus nefas, una est obscenitas et similis turpitudo⁵⁴³. Quam, etsi eloqui erubescimus, sollicitissimis tamen inquisitionibus indagatam et Manichaeorum, qui compraehensi fuerant, confessione detectam ad publicam⁵⁴⁴ fecimus pervenire notitiam, ne⁵⁴⁵ ullo modo dubium posset videri⁵⁴⁶, quod in iudicio nostro, cui⁵⁴⁷ non⁵⁴⁸ solum frequentissima praesentia sacerdotum, sed etiam illustrium virorum dignitas et pars⁵⁴⁹ quaedam se<P9629, f. 119va>natus ac plebis interfuit, ipsorum, qui omne facinus⁵⁵⁰ perpetrarant, ore reseratum⁵⁵¹, sicut ea, quae ad dilectionem tuam⁵⁵² nunc direximus, gesta⁵⁵³ demonstrant. Quod autem de Manichaeorum foedissimo⁵⁵⁴ scelere, hoc etiam de Priscillianistarum⁵⁵⁵ incestissima⁵⁵⁶ consuetudine olim compertum multumque⁵⁵⁷ vulgatum est, <O93, f. 141ra> et qui⁵⁵⁸ per omnia sunt⁵⁵⁹ in impietate sensuum pares, <V630, f. 243vb> non possunt in sacris⁵⁶⁰ suis esse dissimiles.

Discussis itaque omnibus, <V1341, f. 140rb> quae libelli series compraehendit, et⁵⁶¹ a quibus commonitorii forma⁵⁶² non discrepat⁵⁶³, sufficienter, ut opinor⁵⁶⁴, ostendimus, quid⁵⁶⁵ de his^{566 567}, quae⁵⁶⁸ ad nos fraternitas tua retulit, censeamus, et quam non⁵⁶⁹ ferendum, si tam profanis⁵⁷⁰ erroribus etiam quorundam⁵⁷¹ sacerdotum corda consentiunt⁵⁷² vel, ut mitius dixerint⁵⁷³, non resistunt. Qua conscientia honorem⁵⁷⁴ sibi praescium⁵⁷⁵ vindicant, qui pro animabus sibi creditis non laborant? Bestiae irruunt et ovium septa non claudunt, ferae⁵⁷⁶ insidiantur et excubias non⁵⁷⁷ praetendunt, morbi crebrescunt et remedia nulla prospiciunt. Cum⁵⁷⁸ etiam illud addunt, ut his⁵⁷⁹, qui sollicitius agunt, consentire detrectent⁵⁸⁰ et impietates olim toto orbe damnatas susceptionibus⁵⁸¹ suis anathematizare⁵⁸² dissimulent⁵⁸³, quid⁵⁸⁴ de se intellegi volunt, nisi quod non de numero fratrum, sed de parte⁵⁸⁵ sint hostium, <N442, f. 163va> ne⁵⁸⁶ iam⁵⁸⁷ vero, quod in extrema⁵⁸⁸ familiaris epistolae tuae parte posuisti⁵⁸⁹, miror cuiusquam⁵⁹⁰ <W411, f. 233r> catholici intellegentia⁵⁹¹ laborare⁵⁹², tamquam incertum sit⁵⁹³, an descendente ad infernum Christo caro eius requieverit in sepulchro, quae⁵⁹⁴ sicut vere et mortua et sepulta, ita vere⁵⁹⁵ est die tertio⁵⁹⁶ suscitata. Hoc enim et ipse dominus denuntiaverat⁵⁹⁷ dicens ad Iudaeos: Solvite templum hoc et in triduo suscitabo illud. Ubi evangelista⁵⁹⁸ subiungit: Hoc autem dicebat de templo corporis sui. Cuius rei veritatem etiam David praedixerat loquens sub⁵⁹⁹ persona domini salvatoris et dicens: Insuper et caro mea requiescet in spe, quoniam non derelinques⁶⁰⁰ animam meam in inferno nec⁶⁰¹ dabis sanctum tuum videre corruptionem. Quibus utique verbis manifestatum⁶⁰² est, quod Christi caro⁶⁰³ et in⁶⁰⁴ sepulchro requievit⁶⁰⁵ et corruptionem non subiit, quia celeriter⁶⁰⁶ vivificata⁶⁰⁷ reditu animae resurrexit. Quod non credere satis impium est et ad⁶⁰⁸ Manichaei Priscillianique doctrinam pertinere⁶⁰⁹ non dubium, qui sacrilego⁶¹⁰ sensu ita se Christum simulant confiteri, ut^{611 612} incarnationis⁶¹³, mortis et resurrectionis auferant veritatem.

Habeantur⁶¹⁴ ergo inter vos epistolae⁶¹⁵ et ad concilium in⁶¹⁶ eum⁶¹⁷ locum, qui omnibus opportunus⁶¹⁸ sit, vicinarum conveniant sacerdotes provinciarum⁶¹⁹, ut secundum haec, quae ad tua consulta⁶²⁰ <P9629, f. 119vb> respondimus, plenissimo disquiratur⁶²¹ examine⁶²², an sint⁶²³ aliqui inter episcopos, qui huius⁶²⁴ hereseos contagione⁶²⁵ polluantur⁶²⁶, a communione sine⁶²⁷ dubio sunt⁶²⁸ separandi, si nefandissimam sectam per omnium sensuum pravitates⁶²⁹ damnare noluerint. Nulla enim ratione tolerandum est, ut, qui praedicandae fidei suscepit officium, is contra evangelium Christi, <V1341, f. 140va> contra apostolicam doctrinam, contra universalis ecclesiam⁶³⁰ symbolum audeat disputare. Quales illic erunt^{631 632} discipuli, ubi tales docebunt magistri? Quae illic religio⁶³³ populi, quae salus plebis, ubi contra humanam societatem pudoris sanctitas <V630, f. 244ra> tollitur, coniugiorum⁶³⁴ foedus aufertur, propagatio generationis inhibetur, carnis natura damnatur, veri⁶³⁵ dei cultus⁶³⁶ interdicitur⁶³⁷, trinitas deitatis negatur, personarum proprietas confunditur, animabus humanis divina essentia datur et eadem ad⁶³⁸ diaboli arbitrium carne concluditur⁶³⁹. Dei⁶⁴⁰ filius per id, quod de virgine ortus, non per id, quod ex patre natus est, unigenitus praedicatur, idem⁶⁴¹ nec vera⁶⁴² dei pronem⁶⁴³ mortemque veram mendax etiam resurrectio resumptae de⁶⁴⁴ sepulchro carnis habeatur? Frustra utuntur catholico nomine, qui istis⁶⁴⁵ impietatis⁶⁴⁶ non resistunt, possunt haec credere, qui possunt⁶⁴⁷ patienter audire?

Dedimus⁶⁴⁸ itaque litteras ad fratres et coepiscopos⁶⁴⁹ nostros Terraconenses⁶⁵⁰, Carthaginenses⁶⁵¹, Lusitanos atque Gallicos eisque concilium synodi generalis indiximus. Quae⁶⁵² ad tuae dilectionis sollicitudinem pertinebit, ut nostrae ordinationis auctoritas ad praedictarum provinciarum episcopos⁶⁵³ deferatur⁶⁵⁴. Si autem aliquid⁶⁵⁵, quod absit, abstiterint⁶⁵⁶, quo minus possit⁶⁵⁷ celebrari gene<N442, f. 163vb>rale concilium, Galliciae⁶⁵⁸ saltim in unum⁶⁵⁹ conveniant sacerdotes, quibus congregandis⁶⁶⁰ fratres nostri Idatius⁶⁶¹ et Coeponius imminebunt coniuncta cum eis in<W411, f. 233v>stantia tua, quo⁶⁶² citius vel provinciali conventu remedium tantis vulneribus afferatur.

Datum XII Kal. Aug. Callipio⁶⁶³ et Ardabure⁶⁶⁴ conss.⁶⁶⁵

O93, f. 141ra; V630, f. 244ra; N442, f. 163vb; P9629, f. 119vb; W411, f. 233v; V1341, f. 140va