Die
Auflösung der Handschriftensiglen und Hinweise zur Edition
finden Sie hier.
Konzil
von Sardika
O93, f. 39va; V630,
f. 82vb; W411, f. 14v; V1341, f. 14va; E97, f. 251vb
INCIPIT CONCILIUM
SARDICENSE TRECENTORUM EPISCOPORUM ET IN
EO CANONES INSTITUTI
I Episcopum non
debere ad aliam civitatem transferri.
II
Episcopum de provincia ad provincias non transire, nisi fuerit invitatus.
III
De duobus episcopis unius provinciae inter se contentionem habentibus.
IIII De episcopo
adiudicato.
V
De episcopis a synodo depositis.
VI De quibus supra.
VII De episcopis
accusatis.
VIII Ut episcopi
passim ad comitatum non pergant.
VIIII De quibus supra.
X De quibus supra.
<V630, f. 83ra>
XI De quibus supra.
XII De quibus supra.
<W411,
f. 15r> XIII Ut ne ex laico quilibet
episcopus ordinetur.
XIIII
Ut episcopus in aliena provincia non
immoretur.
XV De episcopis in
aliena provincia possessiones habentibus.
XVI De clericorum
excommunicatione.
XVII
Licere clericis, si iniuste fuerint excommunicati, adire episcopos.
XVIII Non licere episcopo
alterius clericum in sua ecclesia ordinare.
XVIIII De quibus supra.
<V1341, f. 14vb>
XX Ut extranei clerici apud Thessalonicam non tardent.
XXI Clerici vim passi aut
persecutionem, si ad aliam accesserint civitatem, non vetentur ibi morari, quamdiu
potuerint redire.
<E97,
f. 252ra> Anno sexto Constantini imperatoris, Leontio et Sallustio
consulibus, era CCCLXXI Sardicensis synodus congregata est, ubi omnes
per Orientem Arriani episcopi condemnati sunt, qui conventi ad concilium
occurrere reatus conscientia noluerunt. In quo
concilio inter cetera hae regulae pro
disciplina ecclesiastica institutae sunt:
EPISCOPUM NON DEBERE AD ALIAM
CIVITATEM TRANSFERRI
I Osius episcopus
dixit: Non minus mala consuetudo quam perniciosa corruptela funditus eradicanda
est, nec cui liceat episcopo
de civitate sua ad aliam civitatem transire. Manifesta est enim
causa, qua hoc facere temptant, cum nullus in hac re inventus sit
episcopus, qui de maiore civitate ad minorem transiret. Unde apparet avaritiae eos ardore inflammari et
ambitioni servire et, ut
dominationem exerceant. Si ergo omnibus placet, ut
huiusmodi pernicies austerius vindicetur, nec laicam communionem
habeat, qui talis est. Universi dixerunt:
Placet. Etiam si talis aliquis exstiterit temerarius, ut forsitan
excusationem afferat, quod populi litteras <V630, f. 83rb>
acceperit, cum manifestum sit
praemio et mercede paucos, qui sinceram fidem non habent,
potuisse corrumpi, ut clamarent in ecclesia et ipsum petere
viderentur episcopum. Omnino has fraudes removendas esse damno ita, ut nec laicam
in fine communionem talis
accipiat, quod si vobis omnibus
placet, statuite. Universi dixerunt: Placet.
EPISCOPUM DE PROVINCIA AD
PROVINCIAM NON TRANSIRE, NISI FUERIT INVITATUS
II Osius episcopus
dixit: Illud quoque statutum sit, ut episcopus de sua provincia ad
aliam provinciam, in qua sunt <O93, f. 39vb> episcopi, non
transeat, nisi forte a fratribus suis invitatus, nec videamur ianuam caritatis claudere.
DE DUOBUS EPISCOPIS
UNIUS PROVINCIAE INTER SE CONTENDENTIBUS
III Osius episcopus
dixit: <W411, f. 15v> Providendum est etiam, ut, si in aliqua
provincia <V1341, f. 15ra> forte aliquis episcopus <E97, f.
252rb> contra fratrem suum episcopum litem habuerit, ne unus e duobus ex alia provincia advocet episcopos
ad iudicium.
DE EPISCOPO IUDICATO
IIII Osius episcopus
dixit: Quod si aliquis episcopus adiudicatus fuerit in aliqua causa et
putat se bonam causam habere, ut iterum iudicium renovetur. Si vobis placet,
sancti Petri apostoli memoriam honoremus, ut scribatur vel ab his, qui examinarunt, vel etiam ab aliis
episcopis, qui in provincia proxima morantur, Romano episcopo. Et si
iudicaverit renovandum esse iudicium,
renovetur et det iudices. Si autem
probaverit talem causam, ut ea non refricentur, quae acta sunt,
quae decreverit Romanus episcopus, confirmata erunt. Si hoc ergo omnibus
placet, statuatur. Synodus respondit: Placet.
DE EPISCOPIS A SYNODO
DEPOSITIS
V Gaudentius
episcopus dixit: Addendum est, si placet, huic sententiae, quam plena sanctitate
protulistis, ut, cum aliquis episcopus depositus
fuerit eorum episcoporum iudicio, qui in vicinis commorantur locis, et
proclamaverit agendum sibi negotium in urbe Roma, alter episcopus in
eadem cathedra post appellationem eius, qui videtur esse depositus,
omnino non ordinetur, nisi causa fuerit in iudicio Romani episcopi
determinata.
DE QUIBUS SUPRA
VI Osius episcopus
dixit: Si contigerit, in una provincia, in qua fuerint plurimi
episcopi, unum forte remanere episcopum, ille
vero per neglegentiam noluerit ordinare episcopum, et populi
convenerint episcopos vicinae provinciae debere illum prius
convenire episcopum, qui in
eadem provincia moratur, et ostendere, quod populi petant
sibi rectorem, et hoc iustum esse, ut et ipsi veniant et cum ipso
ordinent episcopum. Quod si conventus litteris tacue<V630, f.
83va>rit et simulaverit nihilque responderit, tunc
satisfaciendum esse populis, ut veniant ex vicinis provinciis et
ordinent episcopum. Iterum licentia ordinandi episcopum danda passim non est. Si
enim subito aut vicus aliquis aut modica civitas, cui
satis est unus presbyter, voluerit
sibi episcopum <E97,
f. 252va> ordinari ad hoc, ut vilescat
nomen episcopi et summi honoris auctoritas,
non debent illi ex alia provincia
invitati facere episcopum, nisi aut in civitatibus, quae episcopos
habuerunt, aut si qua tam
populosa est civitas vel locus, qui mereatur habere episcopum. Synodus respondit: Placet.
DE EPISCOPIS ACCUSATIS
VII <V1341, f.
15rb> Osius episcopus dixit: Et hoc placuit, ut, si episcopus
accusatus fuerit et omnes iudicaverint
congregati episcopi regionis ipsius et de gradu suo deiecerint eum, si
appellaverit, qui deiectus
videtur, et confugerit ad
beatissimum Romanae ecclesiae episcopum
et voluerit se audiri, si iustum
putaverit, ut renovetur examen, scribere
episcopis dignetur Romanus episcopus his, qui in finitima
<W411, f. 16r> et propinqua altera provincia sunt, ut ipsi
diligenter omnia requirant, ut iuxta fidem veritatis definiant. Quod si
is, qui rogat causam suam iterum audiri deprecatione sua moverit
episcopum Romanum, ut de latere suo presbyteros mittat, erit in
potestate ipsius, quid velit et quid aestimet. Et si decreverit
mittendos esse, qui
praesentes cum episcopis iudicent, ut habeant etiam auctoritatem
personae illius, a quo destinati sunt,
erit in eius arbitrio. Si vero crediderit
sufficere episcopos provinciales, ut negotio terminum imponant, faciet,
quod sapientissimo consilio suo iudicaverit.
UT EPISCOPI PASSIM AD
COMITATUM NON PERGANT
VIII Osius episcopus
dixit: Importunitatis nostrae nimia frequentia et iniustae petitiones
fecerunt nos non tantam habere
gratiam aut fiduciam, dum quidam non cessant ad comitatum ire episcopi
et maxime Afri, qui, sicuti cognovimus,
sanctissimi fratris et
coepiscopi nostri Grati salutaria consilia spernunt atque contemnunt, et non solum ad
comitatum multas et diversas ecclesiae non profuturas
<O93, f. 40ra> perferant causas, ut fieri
solet aut oportet, ut aut pauperibus
aut viduis aut pupillis subveniatur, sed et
dignitates saeculares et administrationes quibusquam postulant. Haec
itaque pravitas olim non solum murmurationes <E97, f. 252vb> sed
et scandala excitant. Honestum est autem, ut episcopus
intercessionem suam his praestet, qui
aliqua iniqua vi opprimuntur
<V630, f. 83vb> aut si vidua affligatur aut populus exspolietur, tamen et ista
omnia, si iustam habeant causam et petitionem. Si vobis ergo, fratres carissimi, placet, decernite, ne
episcopi ad comitatum accedant, nisi forte hi, qui religiosissimi imperatoris litteris vel
invitati fuerint vel vocati. Sed quoniam saepe
contingit, ut ad misericordiam ecclesiae confugiant, qui iniuriam
patiuntur et, qui peccantes in exilium vel in insulas damnantur, aut certe
quamcumque sententiam
suscipiunt. Ideoque subveniendum est his et sine dubitatione
eis petenda per ecclesiam indulgentia. Si vero hoc vobis placet,
statuatur. Universi dixerunt: Placet et constituatur.
DE QUIBUS SUPRA
VIIII <V1341, f.
15va> Osius episcopus dixit: Haec quoque prudentia vestra tractare
debet, ut, quia decrevistis, ne episcopi improbitas
notetur ad comitatum pergendo, quicumque ergo,
quales superius memoravimus, preces habuerint vel acceperint, per diaconum suum
mittant, quia persona ministri
non erit invidiosa, quae celerius poterit, quae impetraverit, referre.
Et hoc consequens esse videtur, ut unusquisque, qui preces habuerit, <W411, f.
16v> eas ad fratres et coepiscopos nostros, qui in maxima civitate,
id est, qui in metropoli
consistunt, mittant, et illi per suos
diaconos destinent, tribuendo
commendatitias epistolas pari ratione ad fratres et coepiscopos nostros, qui in
illo tempore in his regionibus et urbibus morantur, in quibus
felix et beatus Agustus rempublicam gubernat. Si vero habet quis
episcoporum amicos in palatio, qui cupit aliquid, quod tamen honestum est,
impetrare, non prohibeatur per diaconum suum rogare et
significare eis, quos scit benigna
intercessione sibi absenti posse praestare.
Qui vero Romam venerit, sicut dictum est,
sanctissimo fratri et coepiscopo nostro Romanae ecclesiae preces, quas
habet, tradat, ut et ipse prius
examinet, si honestae et iustae sunt, et praestet
diligentiam atque sollicitudinem, ut ad comitatum
perferantur. Universi dixerunt
placere sibi.
DE QUIBUS SUPRA
<E97,
f. 253ra> X Alipius episcopus
dixit: Si propter pupillos et viduas vel laborantes, qui causas non
iniquas habent, susceperint peregrinationis incommoda, habebunt
aliquid iustae rationis; nunc vero, cum ea postulent, quae sine invidia
omnium et repraehensione esse non possunt, non necesse est ire illos ad
comitatum.
DE QUIBUS SUPRA
XI Gaudentius
episcopus dixit: Ea, quae salubriter providistis, convenienti aestimatione omniumque deo placitura et
hominibus tenere hactenus
fortitudinem possunt, si metus huic sententiae coniungatur. Scimus enim
etiam ipsi saepissime
propter paucorum <V630, f. 84ra> imprudentiam sacrum ac
religiosum sacerdotale nomen fuisse repraehensum. Si igitur contra
omnium sententiam aliquis visus fuerit, ambitioni magis placere quam
deo, debet scire causis redditis honorem
atque dignitatem se amissurum. Hoc autem sciri et comperi poterit, si
unusquisque nostrum, qui in canali constitutus est,
cum progredientem episcopum viderit, inquirat transitum eius, causas
videat, quo tendit, agnoscat. Et si
quidem eum agnoverit ire ad comitatum,
requirat illud, quod superius compraehensum est, ne forte <V1341, f.
15vb> invitatus sit, ut ei facultas
eundi permittatur. Sin vero, ut superius
meminit sanctitas vestra propter desideria et ambitiones ire ad
comitatum temptaverit, neque litteris eius subscribatur, neque in
communione recipiatur. Si vobis placet, debet
omnium sententia confirmari. Universi dixerunt hoc honestum esse et placere sibi
constitutionem.
DE QUIBUS SUPRA
XII Osius episcopus
dixit: Sed et moderatio necessaria est, dilectissimi
fratres, ne subito adhuc quidam nescientes, quid decretum sit
<W411, f. 17r> in synodo, venerint subito ad civitates eas,
<O93, f. 40rb> quae in canali sunt, debet episcopus civitatis ipsius admonere et
instruere illum, et ex eo loco ille
mittat diaconum. Admonitus tamen ipse redeat ad parrochiam suam.
UT NE EX LAICO QUOLIBET EPISCOPUS ORDINETUR
XIII Osius episcopus
dixit: Necessarium arbitror, ut diligentissime tractetis, si forte
aut dives aut scolasticus de foro aut ex ad<E97, f.
253rb>ministratore episcopus fuerit
postulatus, non prius ordinetur, nisi ante et lectoris munere
et officio diaconi et presbyteri fuerit perfunctus, et ita per singulos, si dignus fuerit,
ascendat ad culmen episcopatus. Potest enim
per has promotiones, quae habent utique prolixum tempus, probari, qua
fide sit quave modestia et gravitate et verecundia. Et si dignus fuerit
probatus, divino sacerdotio illustretur. Nam nec conveniens est nec
ratio nec disciplina
patitur, ut temere ac leviter ordinetur aut episcopus aut presbyter aut
diaconus, qui neofitus est,
maxime cum beatissimus apostolus magister gentium, ne hoc fieret
denuntiasse et prohibuisse videatur, sed hi, quorum per longum
tempus examinata sit vita et merita
comprobata. Universi dixerunt placere sibi
haec.
UT EPISCOPUS IN ALIENA
PARROCHIA NON IMMORETUR
XIIII Osius episcopus
dixit: Hoc quoque statuere debetis, ut episcopus ex alia civitate, cum
venerit ad aliam civitatem vel ex provincia sua ad
aliam provinciam <V630, f. 84rb> et ambitioni magis serviat quam
devotioni ita, ut, si voluerit in aliena civitate multo tempore
residere et contingat, ut episcopus civitatis ipsius non tam instructus sit nec
tam doctus, is vero, qui advenit, incipiat contemnere eum et frequenter
facere sermonem, ut dehonestet et deformet illius personam,
qua occasione fit, ut non dubitet <V1341, f. 16ra> relinquere sibi assignatam
ecclesiam et transire ad alienam. Definite ergo tempus, quia et non
recipere episcopum inhumanum est et
diutius residere perniciosum est. Ne fiat ergo, hoc providendum est.
Memini autem superiori concilio
fratres nostros constituisse, ut, si quis laicus in ea, qua commoratur,
civitate tres dominicas, id
est per tres septimanas, non celebrasset conventum,
communione privaretur. Si ergo haec circa laicos
constituta sunt, quanto magis nec licet nec decet, ut episcopus, si
nullam tam gravem habet
necessitatem nec tam difficilem rationem, ut tamdiu desit ab ecclesia, ne populum contristet?
Universi dixerunt placere sibi.
DE EPISCOPIS IN ALIENA PROVINCIA
POSSESSIONES HABENTIBUS
XV Osius episcopus
dixit: Quia nihil praetermitti <E97, f. 253va> oportet, sunt
qui<W411, f. 17v> dam fratres et coepiscopi nostri, qui non in ea
civitate possident, in qua episcopi videntur esse constituti, vel certe parvam
rem illic habent, alibi autem idonea
praedia habere noscuntur vel affectiones proximorum, quibus indulgeant.
Hactenus autem eis permitti
oportet, ut accedant ad possessiones suas et disponant vel ordinent
fructum laboris sui, ut post tres dominicas, id est post tres
septimanas, si morari necesse est, in suis potius
fundis morentur. Et si est proxima civitas, in qua presbyter est, ne
sine ecclesia facere videatur diem dominicum, illuc accedat, ut nec res eius
domesticae per absentiam eius detrimentum sustineant et non frequenter
veniendo ad aliam civitatem, in qua est episcopus,
suspicionem iactantiae et ambitionis incurrat. Universi dixerunt
placere sibi.
DE CLERICORUM
EXCOMMUNICATIONE
XVI Osius episcopus
dixit: Si hoc quoque omnibus placet, ut sive
diaconus sive presbyter sive quis clericorum ab
episcopo suo communione fuerit privatus et ad alterum perrexerit episcopum, et
scierit ille, ad quem confugerit, eum ab episcopo suo fuisse abiectum,
non oportet, ut ei communionem indulgeat. Quod
si fecerit, sciat se convocatis episcopis causas esse dicturum. Universi dixerunt: Hoc statutum et pacem servabit et concordiam
custodiet.
LICERE CLERICIS, SI
INIUSTE FUERINT EXCOMMUNICATI, ADIRE VICINOS EPISCOPOS
XVII Osius episcopus
dixit: Quod me adhuc movet, reti<V630, f. 84va>cere non debeo. Si episcopus quis forte iracundus,
quod esse <V1341, f. 16rb> non debet, cito aut aspere commoveatur
adversus presbyterum aut diaconum suum et exterminare
eum de ecclesia voluerit, providendum est, ne innocens damnetur aut
perdat communionem. Et ideo habeat potestatem, qui deiectus est, ut
finitimos episcopos interpellet et causa eius audiatur et
diligentius tractetur, quia non oportet ei negari audientiam roganti. <O93, f.
40va> Et ille episcopus, qui aut iuste aut iniuste
abiecit eum, patienter accipiat, ut negotium discutiatur, ut vel probetur sententia eius a plurimis vel
<E97, f. 253vb> emendetur. Tamen priusquam
omnia diligenter et fideliter fuerint examinata, eum, qui fuerit communione
separatus, nullus alius debet praesumere, ut recipiat et communioni societ. Qui autem
convenerint ad audiendum, si clericorum esse fastigium viderint et
superbiam, non decet, ut episcopus aut
iniuriam aut contumeliam patiatur, austerioribus eos verbis castigent, ut oboediant honesta
praecipienti episcopo, quia sicut ille sincerum amorem debet clericis
exhibere caritatis, ita quoque
vicissim ministri infucata debent episcopo suo
obsequia exhibere.
NON LICERE EPISCOPUM ALTERIUS <W411,
f. 18r> CLERICUM IN SUA ECCLESIA ORDINARE
XVIII Ianuarius episcopus
dixit: Illud quoque sanctitas vestra statuat, ut nulli episcopo
liceat alterius civitatis ecclesiasticum sollicitare et in sua diocesi
ordinare clericum, quia ex his contentionibus solent nasci discordiae, et ideo prohibeat omnium sententia,
ne quis hoc facere audeat.
DE QUIBUS SUPRA
XVIIII Osius episcopus
dixit: Et hoc universi constituimus, ut quicumque ex alia parrochia
voluerit alienum ministrum sine consensu episcopi ipsius et sine voluntate
ordinare, non sit rata ordinatio eius. Quicumque
autem hoc usurpaverit a fratribus et coepiscopis nostris et admoneri debet et corrigi.
UT EXTRANEI CLERICI APUD
THESSALONICAM NON TARDENT
XX Cleticius episcopus dixit:
Non ignoratis, quanta et qualis sit Thessalonicensium civitas. Saepe
enim ad eam veniunt ex
aliis regionibus presbyteri et diaconi, et non sunt contenti,
ut brevi tempore remorentur aut resideant ibi
aut certe vix post longa spatia ad sua redire coguntur. Universi dixerunt:
Ea tempora, quae constituta
sunt circa episcopos, et erga horum personas observari debent.
CLERICI VIM PASSI AUT
PERSECUTIONEM, SI AD ALIAM ACCESSERINT CIVITATEM, NON VETENTUR IBI MORARI, QUAMDIU
POTUERINT REDIRE
XXI <V1341, f.
16va> Osius episcopus dixit: Suggerente fratre et coepiscopo nostro
Olympio hoc etiam placuit, <E97, f. 254ra> ut si aliquis vim
perpessus est et inique pulsatus pro disciplina vel
catholica defensione vel confessione veritatis <V630, f. 84vb>
fugiens pericula innocens et devolutus ad aliam venerit civitatem non
prohibeatur immorari, quamdiu aut redire
potuerit aut iniuria eius remedium acceperit. Durum
est enim, qui persecutiones patitur, non recipi, etiam et larga
benivolentia et humanitas est ei
exhibenda.
O93,
f. 40va; V630, f. 84vb; W411, f. 18r; V1341,
f. 16va; E97, f. 254ra
© 2004-2006
Karl-Georg Schon
Dieser Text ist urheberrechtlich geschützt. Er steht unter der
GNU Free Documentation License.
Demnach dürfen Sie ihn frei weiter verbreiten und bearbeiten,
vorausgesetzt Sie nennen den Namen des ursprünglichen Autors
und Sie geben auch anderen das Recht den von Ihnen bearbeiteten oder
verbreiteten Text unter den gleichen Bedingungen weiter zu verbreiten.
Im einzelnen finden Sie Bestimmungen der GNU Free Documentation License
unter dem Menüpunkt Lizenz.
Zuletzt
geändert am 8.1.2006
|