[Home]
[Überblick]
Handschriftenverzeichnis

Handschriftenbeschreibungen
[Text]
[Übersetzungen]
[Capitula Angilramni]
[Collectio Danieliana]
[Lizenz]
[Kontakt]
[Links]
[Impressum]
[Inhalt]

Projekt Pseudoisidor

Pseudoisidor

Capitula Angilramni

Collectio Danieliana

Pseudoisidor Teil I

Pseudoisidor Teil II

Pseudoisidor Teil III

Konzil von Agde

Inhaltsverzeichnis

Konzil von Elvira

Die Auflösung der Handschriftensiglen und Hinweise zur Edition finden Sie hier.

Konzil von Orléans

O93, f. 63va; V630, f. 122va; W411, f. 85r; V1341, f. 54rb

INCIPIT1 CONCILIUM AURILIANENSE TRIGINTA2 TRIUM EPISCOPORUM.

TITULI3 EIUSDEM CONCILII INCIPIUNT4

I De homicidis5 et adulteris6 et furibus, si ad ecclesiam confugerint7.

II De raptoribus ad ecclesiam confugientibus.

III De servis, qui8 ad ecclesiam confugerint9.

IIII De eo, qui ab episcopo aliquid repetit, ut10 pro ipsa conventione ab ecclesia non privetur.

V Si episcopus servum alterius clericum fecerit.

VI Si diaconus vel11 presbyter crimen capitale commiserint.

VII De his, qui poenitentiam voluerint.

VIII Si presbyter aut diaconus se pro reatu aliquo ab eucharistia suspenderint.

VIIII Si relicta presbyteri aut12 diaconi alio se coniunxerint13.

<O93, f. 63vb> X De his14, qui15 in altario offeruntur.

XI De his, quae16 a fidelibus in parrochitanis ecclesiis offeruntur.

<V630, f. 122vb> XII Ut episcopus et pauperes17 et infirmos tueatur.

<V1341, f. 54va> XIII Ut basilicae, in18 cuius territorio sunt, in eius episcopi maneant19 potestate.

XIIII De incestis, ut excommunicentur20.

XV Ut abbates in potestate episcoporum sint, et de monachis vagis.

<W411, f. 85v> XVI Ut monachi orarium21 vel zonis22 non utantur.

XVII Si monachus uxorem duxerit.

XVIII Ut monachus sine permissu23 episcopi vel abbatis24 cellulam sibi non construat.

XVIIII Si episcopus cuiquam terrulas praestiterit excolendas, sine praeiudicio iuris25 ecclesiae tenebuntur.

XX Ut ante pascha quadragesima26 teneatur.

XXI Ut nullus civium festivitates maiores in villa celebret.

XXII Ut populus ante27 completam missam et ante28 benedictionem acceptam29 egredi30 non praesumat.

XXIII Ut laetaniae ante31 ascensionem domini celebrentur.

XXIIII De clericis, qui ad officium venire contemnunt.

XXV De familiaritate extranearum mulierum.

XXVI De religiosis32 saecularibus, qui divinationibus33 attendunt.

XXVII Quod34 episcopus die dominico ab ecclesia deesse non debet.

Cum auctore deo35 in Aurilianensi36 urbe fuisset concilium summorum37 antistitum congregatum, communi omnium collatione complacuit38, ut hoc, quod verbis39 statuerunt, etiam40 scripturae testimonio roborarent.

DE41 HOMICIDIS42, ADULTERIS ET FURIBUS, SI AD ECCLESIAM CONFUGERINT43

I Id constituimus observandum, quod ecclesiastici canones decreverunt et lex Romana constituit, ut ab ecclesiae atriis vel domu44 episcopi eos45 abstrahere omnino non liceat, sed nec alteri consignari, nisi ad evangelia datis sacramentis de morte et de46 debilitate et omni47 poenarum genere sint securi ita, ut ei, cui reus fuerit criminosus, de satisfactione conveniat. Quod si sacramenta sua convictus fuerit violasse, reus periurii48 non solum a communione ecclesiae vel omnium clericorum, verum etiam et a49 catholicorum convivio separetur. Quod si is50, cui reus est, noluerit sibi intentione faciente componi, et ipse reus de ecclesia51 actus timore discesserit, ab ecclesiae clericis non quaeratur.

DE52 RAPTORIBUS, SI53 AD ECCLESIAM CONFUGERINT54

II De raptoribus autem id constituendum esse censuimus, ut, si ad ecclesiam raptor cum rapta confugerit55 et feminam ipsam violentiam pertulisse constiterit, statim liberetur de potestate raptoris et raptor mortis vel poenarum impunitate concessa aut56 ser<V1341, f. 54vb>viendi condicioni57 subiectus sit aut redimendi se liberam habeat facultatem. Si vero, quae rapitur, patrem habere constiterit et puella raptori consenserit, potes<V630, f. 123ra>tati58 patris excusata reddatur, et raptor a patre superiori59 condicionis satisfactione60 teneatur obnoxius.

III Servus61, qui ad ecclesiam confugerit pro qualibet culpa, si a domino pro62 admissa63 culpa sacramentum susceperit, statim <W411, f. 86r> ad servitium64 domini sui redire cogatur, et posteaquam dato sacramento domino suo fuerit consignatus. Si aliquid poenae pro eadem culpa, qua excusatur, probatus fuerit pertulisse, pro contemptu ecclesiae et praevaricatione fidei a65 communione et convivio catholicorum66 extraneus habeatur. Si vero servus pro culpa sua ab ecclesia defensatus sacramenta domini clericis exigentibus de impunitate perceperit67, exire nolentem a domino liceat occupari.

DE68 EO, QUI AB EPISCOPO ALIQUID REPETIT, UT69 PRO IPSA CONVENTIONE AB ECCLESIA70 NON PRIVETUR

IIII Si quis ab episcopo vel de ecclesiae71 vel de proprio72 iure crediderit aliquid73 repetendum, si74 nihil convicii75 aut criminationis76 obiecerit77, eum pro sola conventione a communione ecclesiae non liceat submoveri.

V Si78 servus absente aut nesciente domino, episcopo sciente, quod <O93, f. 64ra> servus sit, diaconus aut presbyter fuerit ordinatus, ipso in79 clericatus officio permanente episcopus eum domino dupli satisfactione compenset. Si vero episcopus eum servum esse80 nescierit, qui testimonium perhibent aut eum supplicaverint ordinari simili redhibitione81 teneantur82 obnoxii.

VI Si diaconus aut presbyter crimen capitale commiserint, simul et83 officio et communione pellantur.

DE84 HIS, QUI POENITENTIAM VOLUNT

VII De his, qui suscepta85 poenitentia religionem86 suae professionis obliti ad saecularia relabuntur, placuit eos et a87 communione suspendi et ab omnium catholicorum conviviis separari. Quod si post interdictum cum eis88 quisque89 praesumpserit manducare, et ipse communione privetur.

SI90 PRESBYTER AUT DIACONUS SE91 PRO RE<V1341, f. 55ra>ATU ALIQUO AB EUCHARISTIA92 SUSPENDERINT

VIII Si diaconus vel presbyter pro reatu suo se ab altaris communione sub poenitentis professione submoverint, sic quoque, si alii defuerint, et causa certae necessitatis exoritur, poscentem baptismum liceat baptizare.

VIIII Si93 se cuicumque mulier duplici coniugio presbyteri vel diaconi relicta coniunxerit94 aut castigati separentur aut certe, si in criminum intentione perstiterint95, pari excommunicatione96 plectentur97.

DE98 EA, QUAE IN ALTARIO OFFERUNTUR

X Antiquos canones relegentes priora statuta credimus renovanda, ut99 de his, quae in altario oblatione100 fidei conferuntur, medietatem sibi101 episcopus vindicet et medietatem sibi dispensandam secundum gradus102 clerus103 <W411, f. 86v> accipiat tam104 de praediis quam105 de omni106 commoditate107 in episcoporum potestate durantibus108.

DE109 HIS, QUAE110 A FIDELIBUS IN PARROCHITANIS ECCLESIIS111 OFFERUNTUR

XI De his quae parrochiis in terris, vineis, mancipiis atque peculiis112 quicumque fideles obtulerint113, antiquorum <V630, f. 123rb> canonum statuta serventur, et omnia in episcopi potestate consistant. De his tamen, quae in altario accesserint, tertia fideliter episcopis114 deferatur.

XII Episcopus115 pauperibus vel infirmis, qui debilitate faciente non possunt suis manibus laborare, victum et vestimentum116, in quantum possibilitas habuerit, largiatur.

XIII Omnes117 118 basilicae, quae per diversa constructae sunt vel cotidie construuntur, placuit secundum priorum canonum regulam, ut in eius episcopi, in cuius territorio positae sunt, potestate119 consistant.

DE120 INCESTIS, UT EXCOMMUNICENTUR

XIIII Ne superstes121 frater torum defuncti fratris ascendat, ne122 se quisque amissae123 uxoris sorori audeat sociari. Quod si fecerint124, ecclesiastica districtione feriantur125.

XV Abbates126 pro humilitate religionis127 in episcoporum <V1341, f. 55rb> potestate consistant, et si quid extra regulam fecerint, ab episcopis corrigantur. Qui semel in anno in loco, ubi epicopus elegerit, accepta vocatione conveniant. Monachi autem abbatibus omni oboedientia et devotione subiaceant. Quod si quis per contumaciam exstiterit indevotus ac per loca aliqua vagari aut peculiare aliquid habere praesumpserit, omnia, quae acquisierit, ab128 abbatibus auferantur129 secundum regulam monasterio profuturam130. Ipsi autem, qui fuerant131 pervagati, ubi inventi fuerint, cum auxilio episcopi tamquam fugaces sub custodia revocentur, et reum se ille abba futurum esse cognoscat, qui in huiusmodi personis non regulari animadversione distrixerit132, vel qui monachum susceperit alienum.

UT133 MONACHI ORARIO134 VEL ZONIS135 NON UTANTUR

XVI Monacho136 orarium in monasterio137 vel zonas habere non liceat138, et139 si postea uxori fuerit sociatus, tantae praevaricationis reus numquam ecclesiastici gradus officium sortiantur140.

XVII141 Nullus142 monachus congregatione143 monasterii derelicta ambitionis et vanitatis impulsu cellulam construere sine episcopi permissione vel abbatis sui voluntate praesumat.

SI144 EPISCOPUS CUIQUAM TERRULAS PRAESTITERIT EXCOLENDAS, SINE PRAEIUDICIO IURIS ECCLESIAE TENEBUNTUR

<O93, f. 64rb> XVIII145 <W411, f. 87r> Si episcopus humanitatis intuitu mancipiola, vineolas146 vel terrulas clericis aut monachis vel quibuslibet praestiterit excolendas147 vel pro tempore tenendas, etiamsi longa transisse annorum spatia comprobentur, nullum ecclesia praeiudicium patiatur nec saecularis148 149 legis praescriptio, quae ecclesiae aliquid impediat150, apponatur151.

XVIIII152 Id153 154 sacerdotibus omnibus est decretum, ut ante paschae sollemnitatem155 non quinquagesima156 sed quadragesima157 teneatur.

XX158 <V630, f. 123va> Ut159 nulli160 civium paschae, natalis domini161 vel quinquagesimae162 sollemnitatem in villa liceat celebrare, nisi quem infirmitas probabitur tenuisse.

XXI163 <V1341, f. 55va> Cum164 ad celebrandas missas in dei nomine convenitur165, populus non ante discedat, quam missae sollemnitas compleatur, et ubi episcopus fuerit, benedictionem accipiat sacerdotis.

XXII166 Rogationes167, id est laetanias, ante168 ascensionem domini placuit169 celebrari ita, ut praemissum170 triduanum ieiunium in171 dominicae ascensionis sollemnitate solvatur. Per quod triduum servi et ancillae ab opere relaxentur, quo magis172 plebs universa conveniat, quo triduo omnes abstineant et quadragesimalibus173 cibis utantur.

XXIII174 Clerici175 vero, qui ad opus sanctum adesse contempserint, secundum arbitrium episcopi176 ecclesiasticam suscipiant177 disciplinam.

XXIIII178 De179 familiaritate extranearum mulierum tam episcopi quam presbyteri vel diaconi praeteritorum canonum statuta custodiant.

XXV180 Si181 quis clericus, monachus vel saecularis divinationem vel auguria182 crediderit183 observanda vel sortes, quas mentiuntur esse sanctorum, quibuscumque putaverint intimandas184, cum his, qui eis crediderint, ab ecclesiae185 communione pellantur.

XXVI186 Episcopus187, si188 infirmitate non fuerit impeditus, ecclesiae, cui proximus fuerit, die dominico deesse189 non debet

Similiter et alii, qui mecum scripserunt190, numero XXXIII191.

HUCUSQUE192 GALLIE ECCLESIASTICARUM GESTARUM REGULAE DISPOSITAE SUNT.

O93, f. 64rb; V630, f. 123va; W411, f. 87r; V1341, f. 55va


1 INCIPIT fehlt W411

2 TRIGINTA TRIUM] XXVIII W411

3 TITULI EIUSDEM CONCILII INCIPIUNT fehlt V630; TITULI EIUSDEM CONCILII INCIPIUNT] TITULI W411

4 INCIPIUNT korr. aus INCIPIT V1341

5 omicidiis korr. aus homicidiis W411

6 adulteriis W411

7 confugierint W411

8 si V630; W411; V1341

9 confugierint korr. aus confugierit W411

10 ut fehlt W411

11 aut V630; V1341

12 vel V1341

13 iunxerit W411; coniunxerit korr. aus coniunxerint V1341

14 ea W411

15 quae V630; W411; V1341

16 qui W411

17 pauperes et korr. aus pauperes V1341

18 in fehlt V630

19 manet W411

20 excommunicentur korr. aus excommunicetur W411

21 orario V1341

22 zonas W411

23 premisso W411

24 abbati W411

25 iuris fehlt W411

26 quadragensima W411

27 ante completam missam et] completam missam et ante O93; ante completam missam et fehlt W411

28 ante fehlt O93; V1341

29 acceptam fehlt W411

30 egredi non praesumant] sacerdotis de missa non egrediatur W411

31 post W411

32 relegiosis W411

33 divinationes W411; V1341

34 Ut W411

35 domino W411; V1341

36 aurelianense V630; aurilianense W411

37 summorum korr. aus suummorum V1341

38 complacuit korr. aus placuit O93

39 vero W411

40 etiam fehlt W411

41 Rubrik fehlt V630

42 HOMICIDIS] OMICIDIIS ET W411

43 confugierint W411

44 domum W411; domo V630

45 reos korr. aus eos V630

46 de fehlt V630; W411; V1341

47 omnium V630

48 periura W411

49 a fehlt V1341

50 is fehlt W411

51 ecclesię W411

52 Rubrik fehlt V630

53 QUI V1341

54 CONFUGIERINT W411

55 convenerit W411

56 ad W411

57 condicioni fehlt W411

58 potestate W411

59 superioris W411

60 satisfactioni V1341

61 Vor Servus] DE SERVIS SI AD ECCLESIAM CONFUGIERINT W411

62 pro fehlt W411

63 omissa W411

64 servium korr. aus servum W411

65 e W411

66 catholicorum] catholicorum sicut superius conpraehensum est W411

67 perceperint W411

68 Rubrik fehlt V630

69 UT fehlt W411

70 eclesię W411

71 ecclesia V630; V1341

72 proprio korr. aus proprie V630

73 aliquid] aliquid ad V630

74 si fehlt W411

75 convincii W411

76 criminationis korr. aus recriminationis V1341

77 oviens W411; obiecerit korr. aus obicerit V1341

78 Vor Si] SI EPISCOPUS SERVUM ALTERIUS CLERICUM FECERIT W411

79 in fehlt W411

80 esse fehlt V630; W411; V1341

81 redebitione W411; redibitioni V1341

82 teneant W411

83 et] et ab W411; et fehlt V1341

84 Rubrik fehlt V630

85 suscepta poenitentia] susceptam pęnitentiam W411

86 relegionem W411

87 a fehlt W411

88 eum W411

89 quique W411; quisquis V1341

90 Rubrik fehlt V630

91 SE fehlt W411

92 EUCHARISTIA] eucaristia se W411

93 Vor Si] SI RELICTA Presbiteri vel diaconi alio se coniunxerit W411

94 coniunxerit korr. aus coniuxerit V630

95 persteterintperstiterint korr. aus perstiterit V1341

96 excommunione O93; W411

97 plectantur W411

98 Rubrik fehlt V630

99 ut korr. aus aut V630

100 oblationes W411

101 sibi episcopus] episcopus sibi V630; V1341

102 gradum W411

103 clericus V630

104 tam de fehlt W411

105 quam fehlt W411

106 omni] omni quomodo W411

107 medietatem W411

108 mirantidus W411

109 Rubrik fehlt V630

110 QUAE a korr. aus QUAE W411

111 basilicis W411

112 peculiis korr. aus peculeis V1341

113 obtulerunt W411

114 episcopo V1341

115 Vor Episcopus] UT EPISCOPUS ET PAUPERES ET INFIRMOS TUEATUR W411

116 vestitum W411

117 Vor Omnes] UT BASILICE IN CUIUS territorio sunt in eius episcopi maneant potestate W411

118 Omnes] Omnes autem W411

119 potestatem W411

120 Rubrik fehlt V630

121 supprestis W411

122 ne se] neve si W411

123 amissae uxoris] amissa uxore W411

124 fecerint] fecerit ab W411

125 feriatur V630; W411

126 Vor UT ABBATES IN POTESTATE EPISCOPORUM SINT ET DE MONACHIS VAGIS W411

127 relegionis W411

128 ab fehlt W411

129 offerantur W411

130 profutura V630; profutura korr. aus profuturam V1341

131 fuerint W411

132 distrinxerit korr. aus distraxerit V630; districxerit W411; distrinxerit korr. aus distrinxerint V1341

133 Rubrik fehlt V630

134 orarium W411

135 zonas W411

136 Monachum W411

137 monasterium W411

138 liceat] liceat SI (am Rande XVII) MONACHUS uxorem duxerit W411

139 et si postea] accepisse et postea W411

140 sociatur V630; sorciatur W411; V1341

141 XVIII W411

142 Vor Nullus] UT MONACHUS SINE PERMISSU episcopi vel abbatis cellulam sibi non construat W411

143 congregatione monasterii derelicta] congregationem monasterii derelictam W411

144 Rubrik fehlt V630

145 XVIIII W411

146 viniola W411

147 excolendas vel pro tempore tenendas korr. aus excolendas V1341

148 saeculares V630

149 saecularis legis] seculari lege W411

150 inpendiat W411

151 opponatur W411

152 XX W411

153 Vor Id] UT ANTE PASCHA QUADRAGENSIMA TENEATUR W411

154 Id] Id a W411; V1341

155 solemnitate W411

156 quinquagensima W411

157 quadragensima W411

158 XXI W411

159 Vor Ut] UT NULLUS CIVIUM FESTIVITATES MAIORES IN VILLA CELEBRENT W411

160 nullus W411

161 domini fehlt O93

162 quinquagensime W411

163 XXII W411

164 Vor Cum] UT POPULUS ante benedictionem sacerdotis de missa non egrediatur W411

165 conveniatur W411

166 XXIII W411

167 Vor Rogationes] UT LETANIE POST ASCENSIONEM DOMINI CELEBRENTUR W411

168 post W411

169 placuit] placuit placuit W411

170 permissum V630; V1341

171 post W411

172 maius W411

173 quadragesimalibus cibis] quadragensimales cibos W411

174 XXIIII W411

175 Vor Clerici] DE CLERICIS QUI AD OFFITIUM VENIRE CONTEMNUNT W411

176 episcopi] episcopi vel W411

177 suscipiat V630

178 XXV W411

179 Vor DE] CAPITULUM V1341

180 XXVI W411

181 Vor Si] DE RELEGIOSIS et secularibus qui divinationes adtendunt W411

182 aguria W411

183 crediderit fehlt W411

184 intimandam W411

185 eclesia W411

186 XXVII W411

187 Vor Episcopus] UT EPISCOPUS DIE DOMINICO ab ecclesia esse non debet W411

188 si] si in V630

189 deesse non] non deesse V1341

190 subscripserunt W411

191 XXXIII] triginta et tres EXPLICIT V630; XXVIII W411

192 HUCUSQUE GALLIE ECCLESIASTICARUM GESTARUM REGULAE DISPOSITAE SUNT fehlt W411

© 2004-2006 Karl-Georg Schon
Dieser Text ist urheberrechtlich geschützt. Er steht unter der GNU Free Documentation License.
Demnach dürfen Sie ihn frei weiter verbreiten und bearbeiten, vorausgesetzt Sie nennen den Namen des ursprünglichen Autors und Sie geben auch anderen das Recht den von Ihnen bearbeiteten oder verbreiteten Text unter den gleichen Bedingungen weiter zu verbreiten. Im einzelnen finden Sie Bestimmungen der GNU Free Documentation License unter dem Menüpunkt Lizenz.

Zuletzt geändert am 14.1.2006